Þjóðviljinn - 28.12.1985, Qupperneq 12

1
i þ&Ij | r s j ■ ; v
MENNING
SUNNUDAGS-
*U£>
Okrarinn aftur á stjá
Dagvistargjöid hækka um 20%
liiígsáiivtgjiitd f utu tifix-twM (<itfftú'.' A %i*i{.uk<tsir **X í{Íaf?
0*u*tn>iMo%,á4tty4%t i>ttú}U(ixl>*( tagsiuiaunu kfu b«fginiu
Ffi&f&ungM rtíuMðtatuicidwá fu:<tiuintwfLuui
NEWSSUMMARYINENOUSH SEEP. 6
Undanbragðapólití
Sr^jmsanieístsraf to#na »tð taunalengó Sjðld
Grímuklæddir
árásarmenn
- bfvíuil tm t ibói i Ko{t*»oi<
„Hjálpum
þeim“
-t2.3m»«t«íw
hata ufrani
Htííbrigbtttftrviití hats íthyggjiií et fytjaatí
Fúkkalyfjanotkun margfölt
hér á við nágrannaþjóðann
Tusir m»K«» *«“ <*>* > (TftSkwp
Gleðileg jól
Ámt Gunnarsson. Erindi liutl á aðvenlukvöldi:
Skilnaðargjöfin var
íslenskur 10 kr. peningur
Asni (hsmursson fluaieritutiáafaxniukviiiili tlm<$8raexkitkju. t*w ■■*>■<■< ’■■■"■■ *»<■:..■• ■,>■■■..»•- •. .
«>»j huwtfittöadim,a. umkJMponltrf tfíariigtstmiitmftim. t'rímtitians " ' ,>... ,, “?;"«>&»'■>■'.■>
ftr hé( é tftfr: :< . ✓ « ••
\fig tangfftU<) srtfo jkkur Multú srtýw. tiúa ftrðht fyrr áþexsu árí i ■-."■.■'■.■ tT«T <■££*£»"* ÍSwTT
lf»Uifáu. '■■«■ ■>< ■ >■*.«<•■<■ ■< '
ráij faK:< ■>? ■«(
:■■■*& <x**Sh $4 W* ivímir*
r*:x> I .Vnío-x »»tU>>
U>t04* ■<* <«*■ S*«*
4 <fc*
imt uú*a*. ***<a
0« <AJ .n
:.**«• «-»> <**»*. V«< -ma*
Aljþýðublaðíð óskar lesvndum sínum
h i gleðikgra jóla og farsældar á
Vinstriblað,flokksmálgögn,
Þjóðviljinn og Morgunblaðið
í tilefni hugmynda um nýtt dagblað vinstrimanna
Mætur rithöfundur hér í bæ
hitti á dögunum tvo menn sem
hann taldi nákomna Þjóðvilj-
anum og sagði sem svo: Mikl-
ir bölvaðir aumingjar getið þið
verið. Nú hafið þiðforklúðrað
möguleikanum á að sameina
vinstri menn í landinu eina
ferðinaenn.
Hann átti við það, að Þjóð-
viljamenn hefðu látið uppi minna
en litla hrifningu af hugmyndum
um að búa til eitt stórt vinstri-
mannadagblað, sem kæmi í stað-
inn fyrir Þjóðviljann, NT og Al-
þýðublaðið.
Það hefur reyndar borið nokk-
uð á því að reynt sé að gera Þjóð-
viljamenn að sektargemlingum í
þessu máli. Og það er í rauninni
mjög ómaklegt.
Hvers konar blað?
Það er vissulega góð hugsjón
og nauðsynleg að hér komi út
fleiri dagblöð en Mogginn og hitt
íhaldsblaðið, DV. Við hér á
þessu blaði höfum reyndar lagt
töluvert á okkur í áranna rás til að
svo megi verða. En þessi nauðsyn
er út af fyrir sig ekki nóg til að
hægt sé að fá trú á nýju dagblaði.
Það er staðreynd sem ekki þýðir
að loka augum fyrir, að vinstri-
menn eru mjög sundraðir og
reyndar oft erfitt að henda reiður
á því, hverja ber að telja þeim
megin í tilverunni, svo mjög sem
hægristraumar blása um forystu-
sveitir Alþýðuflokks og Fram-
sóknarflokks. Og þegar pólitísk
sambúð er á þann veg, að sáralitl-
ar líkur eru á því að Alþýðuflokk-
ur, Alþýðubandalag og Fram-
sókn eigi eftir að eiga allir í senn
samleið í stjórnarandstöðu á
næstunni, þá hlýtur ijóst að vera
að það er meira en að segja það,
að búa til atkvæðamikið dagblað,
sem ætti að vera einskonar fjöl-
miðlaregnhlíf yfir þessum pólit-
ískum geira öllum.
Hitt er svo ekki nema satt og
rétt, að þessir aðilar verða að
hafa með sér samráð um útgáfu-
starfsemi ogfjölmiðla. Leiðinlegt
reyndar, að ein af ástæðunum
fyrir fjárhagslegum vanda NT
skuli vera það sjálfskaparvíti, að
það blað kaus að draga verulegan
hluta af prentverki sínu út úr
þeim samstarfsvettvangi sem
Blaðaprent hefur verið. En það
er jákvætt, að félagshyggjufólk
reynir nú fyrir sér með útgáfu
tímaritsins Þjóðmál, sem sá dags-
ins ljós skömmu fyrir jól. Á vett-
vangi þess tímarits er hægt að
safna reynslu í samstarfi, sem
vonandi sigrast á þeirri pólitísku
afbrýðisemi, sem landlæg er. Þar
er líka hægt að vinna að því, að
menn glöggvi sig betur á því,
hvað félagshyggja og vinstri-
mennska í rauninni þýðir í okkar
samtíð. Mun sannarlega ekki af
veita.
Flokkar,
hreyfingar,
blöð
f umræðum um þetta fjöl-
miðlamál hafa verið iðkaðar und-
arlegar æfingar, sem rétt er að
mótmæla.
Til dæmis hafa dálkasmiðir
íhaldspressunnar og svo frétta-
menn ríkisfjölmiðlanna mjög
látið þann söng ganga í skrifum
og umræðuþáttum að tími
flokksmálgagna sé liðinn.
Þetta er að sönnu rétt. Blöð á
íslandi eru ekki flokksmálgögn í
þeim skilningi sem þau voru fyrir
20-30 árum - nema þá helst Al-
þýðublaðið eins og það er nú.
En það er ekki þetta sem fyrr-
greindir blaðamenn eiga við.
f þeirra tali er jafnan látið að
því liggja að blöð eins og NT og
Þjóðviljinn eigi í vandræðum
vegna þess að þau séu flokks-
blöð. Og þar með er einnig látið
að því liggja - þótt ekki sé það
sagt upphátt, að Morgunblaðið
sé í eðli sínu eitthvað allt annað
en Þjóðviljinn. í þeim skilningi,
að sambandið milli Alþýðu-
bandalags og Þjóðvilja annars
vegar og Morguhblaðs og Sjálf-
stæðisflokks hins vegar sé sitt
hvað. Annars vegar fari þröngt
flokksmálgagn, hins vegar við-
sýnt og gott ef ekki „hlutlaust"
blað.
Þetta er reyndar hið mesta fals.
Vissulega sýnist Þjóðviljinn
mun „pólitískara" blað en Morg-
unblaðið. í fyrsta lagi vegna þess,
að Þjóðviljinn fer með minni-
hluta viðhorf, en Morgunblaðið
með „ríkjandi“ viðhorf - og
menn hafa tilhneigingu til að taka
ríkjandi viðhorf sem „eðlileg" en
hin sem „hlutdrægni" eða jafnvel
„pólitík" (sem þá er í sjálfu sér
eitthvað vont). Í annan stað leiða
fimmtán síður af fasteignaauglýs-
ingum og margir aðsendir lang-
hundar um sérfræðileg efni at-
hyglina nokkuð frá því sem er
hinn pólitíski kjarni Morgun-
blaðsins.
En sannleikurinn er svo sá, að
Þjóðviljinn og Morgunblaðið,
svo við höldum okkur við þessi
dæmi tvö, eru pólitísk blöð með
ósköp svipuðum hætti. Við get-
um búið til tvær raðir orða sem
lýsa afstöðu til mikilvægra við-
fangsefna í samtíð okkar. Hin
fyrri gæti litið svona út:
- Félagshyggja
- Félagslegar lausnir, efling fé-
lagslegrar þjónustu
- Örlæti samfélagsins við
menningarstarf
- Samstaða með verklýðs-
hreyfingu
- Herlaust land
- Samstaða með þjóðfrelsis-
hreyfingum þriðja heimsins
Og það sér hver og einn, að
innan þessa hrings eru bæði Þjóð-
viljinn og Alþýðubandalagið. En
ekki einungis þeir sem Alþýðu-
bandalagið styðja, hér er um
vissa skörun að ræða við aðra
hópa í fleiri eða færri greinum.
Síðari röð gæti litið út sem svo:
- Sérhyggja
- Samkeppni, markaðslögmál
séu látin ráða sem mestu um bæði
menntun, félagslega þjónustu og
menningarmál.
- Þar með fer viðleitni til að
skera niður velferðarríkið
- Skæruhernaður gegn réttind-
um verklýðshreyfingarinnar,
samstaða með „atvinnuvegun-
12 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 28. desember 1985
um“, m.ö.o. atvinnurekendum
- Stuðningur við Nató
- Samstaða með Bandríkjun-
um, átök í þriðja heiminu skoðuð
fyrst og fremst sem stórvelda-
glíma.
Og hvort sem við höfum slíkan
lista lengri eða skemmri, þá er
það ljóst, að innan þessa hrings
finnum við bæði Sjálfstæðisflokk-
inn og Morgunblaðið og Sjálf-
stæðisflokkinn. En - og er það
hliðstæða við fyrra dæmið - ekki
einungis þá sem Sjálfstæðisflokk-
inn styðja, heldur marga úr
miðjumoðinu svonefnda, sem
skrifa mundu undir fleiri eða
færri greinar á ofangreindum
lista.
Nei - það er enginn eðlismunur
á Þjóðviljanum og Morgunblað-
inu sem pólitískum blöðum.
Svikamylla
fjárstreymis
Af hverju vegnar þá NT og
Þjóðviljanum verr en Morgun-
blaðinu?
Árni Gunnarsson, ritstjóri Al-
þýðublaðsins, hefur sagt.á þá leið
í fjölmiðlaumræðunni, að vinstri-
menn hafi ekki verið eins dug-
legir og framkvæmdasamir og
hægrimenn í fjölmiðlamálum.
Nokku til í því - það er í raun og
veru til sérstakt fyrirbæri vinstra
megin í hinu pólitíska litrófi sem
enskir kalla „tækniótta vinstri-
sinna“. En þar með er minna en
hálf sagan sögð.
Undarlegt reyndar að góður og
gegn sósíaldemókrat eins og Árni
Gunnarsson skuli ekki leggja
meiri áherslu á það, sem mestu
hefur skipt á undanförnum árum
mikils blaðadauða um allan heim
- en það er blátt áfram fjármagn-
ið, þau völd yfir lífi og dauða
blaða sem stórir auglýsendur
hafa.
Hvarvetna hefur það gerst, að
þar sem tvö blöð eða fleiri hafa
tekist á um hylli lesenda, hefur
bilið vaxið milli þess blaðs sem
forskoti hafði náð og hins eða
hinna, sem verr voru sett. Og það
sem mestu ræður um það, að
sjálft forskotið myndast, er það,
að auglýsendur beina sinni vel-
vild að borgaralegu blaði og
tryggja því þar með fjármagn til
að auka mannafla sinn og þjón-
ustu og tækni. Meðan blöð vinstri
manna eru svelt með einum eða
öðrum hætti - svo mjög, að
jafnvel hinir stóru krataflokkar
Norðurlanda hafa orðið að sjá á
bak mörgum blöðum sem áður
voru nokkuð öflug.
Það er einmitt höfuðnauðsyn
öllum þeim, sem reyna að halda
sig vinstra megin við miðju í póli-
tík, að samræma viðhorf sín í
fjölmiðlamálum með tilliti til
þeirrar „svikamyllu“ peninga-
streymis, sem hleður undir hægri-
pressuna - hvort heldur það er
hér á íslandi eða í nálægum
löndum. Þeir mega vita eitt fyrir
víst - og sá skilningur lét reyndar
á sér kræla við afgreiðslu fjárlaga
nú á dögunum - að ef auglýsinga-
markaðurinn einn á að ráða því,
hvort dagblöð koma út á íslandi
eða ekki, þá verður hægripressan
einráð.
Það er líka annað, sem er hollt
að hafa í huga, og það er það, að
blað getur átt merkilegu hlut-
verki að gegna þótt útbreiðsla
þess sé allmiklu minni en stærsta
blaðsins. Og að það er ekki væn-
legust lausn fyrir vinstrablað að
reyna að efla sig með því að líkja
eftir sölublöðunum. NTætlaði að
breyta sér - en stóð uppi eins og í
lausu lofti að því er svipmót og
sérstöðu varðar. Um langt skeið
hafa tvö síðdegisblöð slegist í Sví-
þjóð - Expressen sem er borgara-
legt og Aftonbladet, sem er hallt
undir Sósíaldemókratíið. Um
skeið var þróunin þannig, að
upplag Expressen fór vaxandi á
meðan Aftonbladet dróst saman
(Mér er sagt að nú hafi bilið
minnkað aftur). Nema hvað -
þegar menn voru að ræða þetta
mál, þá sagði ritstjóri Expressen
sem svo: Misskilningurinn hjá
þeim á Aftonbladet er einmitt sá,
að þeir fara urn of í svipaðar flík-
ur og við. Þeir eiga einmitt að
hafa hugrekki til að vera al-
mennilegt og málhresst krata-
blað, sem ekki skammast sín fyrir
sína sérstöðu.
Gáum að þessu.
ÁB