Þjóðviljinn - 15.01.1986, Page 9

Danmörk
Neitunarvaldi beitt
Kaupmannahöfn — Allt bendir
nú til þess að danir beiti
neitunarvaldi gegn tillögum
um breytingar á stofnskrá
Efnahagsbandalags Evrópu
sem utanríkisráðherrar að-
ildarríkjanna urðu sammála
um að gera þyrfti.
Ríkisstjórn Poul Schluters hef-
ur lagt áherslu á aö þessar
breytingar verði samþykktar en
til þess þarf hún stuðning jafnað-
armanna á danska þinginu. Þing-
flokkur jafnaðarmanna fjallaði
um málið í gær og komst að þeirri
niðurstöðu að hann gæti ekki fall-
ist á breytingarnar.
Það sem jafnaðarmenn geta
ekki fallist á er einkum tvennt.
Tillögur um aukin völd Evrópu-
þingsins í Strasbourg sem þeir
segja að muni skerða fullveldi
Danmerkur og tillögur um aukið
frelsi í viðskiptum EBE-ríkjanna
sem þeir segja að grafi undan að-
gerðum dana í umhverfisvernd-
armálum.
Schluter forsætisráðherra hef-
ur sagt að hann telji ekki rétt að
efna til kosninga í Danmörku
þótt stjórnin lendi í minnihluta í
þessu máli. Hins vegar heldur
hann því fram að danir ættu á
hættu að glata nokkru af þeirri
viðskiptavild sem þeir hafi notið
innan EBE, svo sem varðandi
fiskveiðikvóta, útflutning land-
búnaðarafurða og stálfram-
leiðslu.
HEIMURINN
Suður-Jemen
Harðir bardagar í Aden
Tveir armar stjórnarflokksins berjast um völdin og afstöðuna
til Sovétríkjanna og hins arabíska heims
Bahrain — Vopnuð átök bloss-
uðu upp í Aden, höfuðborg
Suður-Jemen, í fyrradag eftir
að stjórnvöld höfðu greint frá
því að fjórir háttsettir forystu-
menn stjórnarflokksins hefðu
verið líflátnir eftir misheppn-
aða morðtilraun gegn forseta
landsins.
Að sögn breska utanríkisráðu-
neytisins berast þær fregnir frá
breska sendiráðinu í Aden að
haðrir bardagar geysi við flug-
völlinn og í öðrum borgarhlutum.
Aðrar heimildir herma að loft-
árásir hafi verið gerðar á flugvöll-
inn, forsetahöllina og skip í höfn-
inni. Sjómenn á japönsku skipi
sem liggur í höfninni segja að fall-
byssubátar skiptist á skotum við
skriðdreka meðfram ströndinni.
Þeir segja einnig að skip þeirra
hafi orðið fyrir skothríð.
Bardagarnir blossuðu upp í
fyrradag, lágu niðri í fyrrinótt en
hófust aftur af endurnýjuðum
krafti í gærmorgun. Útvarpið í
Aden hætti útsendingum óvenju-
snemma í fyrradag og ekkert
heyrðist í því í gær. Er talið hugs-
Götumynd frá Aden. Þar er nú barist af mikilli hörku.
anlegt að stöðin hafi orðið fyrir
sprengjum. Erlendir sendimenn
töldu alls ekki útilokað að fjór-
menningarnir sem sagt var að
hefðu verið líflátnir í fyrradag
væru enn á lífi og stjórnuðu að-
förinni að forsetanum og fylgis-
mönnum hans.
Deilur um Sovét
Að baki þessum átökum í
Guatemala
Kjörinn forseti leysir
herforingja af hólmi
Guatemalaborg — I gær tók nýr
forseti við völdum í Guatemala
í Mið-Ameríku. Vinicio Cerezo
er fyrsti löglega kjörni forset-
inn en þar hafa herforingjast-
jórnir setið að völdum í rúma
þrjá áratugi síðan bandaríska
leyniþjónustan CIA steypti
þjóðkjörnum forseta landsins
árið 1954.
Á blaðamannafundi sem Cer-
ezo hélt í gær var hann spurður
hvort hann myndi láta undan
þrýstingi frá Bandaríkjunum til
að taka upp fjandsamlega stefnu í
garð stjórnarinnar í Nicaragua.
Hann neitaði því og sagðist and-
vígur því að einangra Nicaragua.
„Einangrun kallar á árekstra og
við viljum frið, samstarf og sam-
einingu," sagði forsetinn ný-
kjörni.
í fyrrinótt, tæpum sólarhring
áður en Cerezo tók við völdum,
gaf fráfarandi stjórn út tilskipun
um almenna sakaruppgjöf vegna
allra afbrota sem framin hafa ver-
ið á sl. fjórum árum. Sakarupp-
gjöfin gildir frá þeim degi sem
fráfarandi herforingjar tóku
völdin. Talsmenn herforingjanna
segja að sakaruppgjöfin nái til
allra, jafnt vinstrisinnaðra skæru-
liða sem hermanna.
Þessi tilskipun mæltist illa fyrir
hjá mannréttindasamtökum í
landinu sem hafa lýst eftir tæp-
lega 800 manns sem horfið hafa
sporlaust á sl. fjórum árum.
Segja samtökin að sakaruppgjöf-
in hafi þann eina tilgang að koma
í veg fyrir að hermenn verði
fundnir sekir um að hafa myrt
þetta fólk. Því hefur verið haldið
fram að herforingjarnir hafi sam-
ið um þessa sakaruppgjöf við
Cerezo forseta en hann hefur
neitað því. Talsmaður fráfarandi
stjórnar sagði fréttamönnum hins
vegar að tilskipunin væri tilkomin
eftir munnlegt samkomulag við
Cerezo.
Mannréttindabrot hafa verið
mjög tíð í Guatémala á unda-
nförnum áratugum og er talið að
hátt í 100 þúsund manns hafi fall-
ið fyrir hendi hermanna. Cerezo
forseti segist ætla að hefja við-
ræður við vinstrisinnaða skæru-
liða sem berjast gegn
stjórnvöldum þegar lýðræðið
hefur fest sig í sessi í landinu.
Herinn yrði áfram á þeim svæð-
um sem skæruliðar hafa haft sig í
frammi.
Suður-Jemen liggja hugmynda-
fræðilegar og pólitískar deilur
sem lengi hafa sett svip sinn á
starf Sósíalistaflokks Jemen.
Suður-Jemen var bresk nýlenda
fram til ársins 1967. Tveimur
árum síðar tók skæruliðaleiðtog-
inn Salem Rubaye Ali völdin í
landinu og hélt þeim fram til 1978
þegar honum var steypt af stóli og
hann tekinn af lífi.
Að Ali föllnum tók Abdul-
Fatah Ismail við embætti forseta
en hann er einn þeirra sem sagður
er hafa látið lífið í fyrradag. Isma-
il er mjög hallur undir Sovétríkin
og í hans stjórnartíð var undirrit-
aður vináttusamningur til 20 ára
við Sovétríkin auk þess sem
tengsl landanna voru efld á alla
lund. Ismail lét af völdum árið
1980 og bar við heilsufarsástæð-
um. Dvaldi hann í sjálfskipaðri
útlegð í Moskvu þangað til í
fyrra.
Við forsetaembættinu tók Ali
Nasser Mohammed og gegnir
hann því enn, hlaut endurkjör til
fimm ára í fyrra. Mohammed tók
upp nýja stefnu í utanríkismál-
um. Reyndi hann að bæta sam-
skiptin við arabaríkin sem um-
lykja landið á alla vegu. Hann
samdi frið við súltaninn í Óman
en mikil spenna hafði ríkt í sam-
skiptum ríkjanna frá því bretar
fóru heim. Mohammed hóf einn-
ig viðræður við nágrannaríkið
Norður-Jemen um hugsanlega
sameiningu ríkjanna. Segja má
að leiðarljósið í utanríkisstefnu
Mohammeds hafi verið að skjóta
fleiri fótum undir efnahag lands-
ins sem er mjög háður Sovétríkj-
unum.
Sættir tókust ekki
Suður-Jemen er eitt af fátæk-
ustu ríkjum hins arabíska heims.
Meðan bretar höfðu þar herstöð
og Súez-skurðurinn var opinn
voru tekjur af þessu tvennu
helstu auðlindir landsins. Þegar
bretar fóru og Súez-skurðurinn
lokaðist vegna deilna ísraels og
egypta hrundu þjóðartekjurnar.
Ráð stjórnvalda var að leita á
náðir Sovétríkjanna sem hafa
veitt landinu mikla aðstoð.
Ismail og fylgismenn hans í
stjórnarflokknum vildu halda
áfram að efla tengslin við Sovét-
ríkin og er sagt að næstum hafi
slegið í brýnu milli armanna
tveggja en að sovétmenn og pal-
estínuarabar hafi gengið á milli.
Mohammed reyndi að sættast við
Ismail og hans menn með því að
kjósa Ismail í miðstjórn flokksins
þegar hann sneri heim í fyrra-
haust en það hefur greinilega
ekki dugað.
ERLENDAR
FRÉTTIR
haraIdsson/REUIER
Og þetta líka...
...Víndrykkjumenn í bænum Bas-
auri í baskahéruðum Spánar hafa
með samtakamættinum neytt
eigendur ölstofa til að hætta við að
leggja söluskatt á vínið sem þeir
hafa á boðstólum. Söluskatturinn
kom til við inngöngu Spánar í EBE
og hækkaði glas af víni um 50%
vlð það, úr 3 kr. glasið í 4,50.
Drykkjumennirnir mættu einfald-
lega ekki á barina, þar hefur verið
alger ládeyða frá áramótum...
...Bandaríski tölvurisinn IBM mun
síðar í þessum mánuði setja á
markað nýja smátöivu sem kemst
fyrir í skjalatösku. Ferðatölva
þessi er framleidd ettir beiðni frá
stjórnvöldum í Bandaríkjunum
sem viija tölvuvæða skattheimtu-
menn sína. Tölvan verður með
512.000 stafa minni, tvöföldu
diskadrifi og hægt verður að teng-
ja hana móðurtölvu í gegnum
síma...
Bretland
Afsagnar Brittans krafist
London — Stjórnarandstaðan í
Bretlandi krafðist þess í fyrra-
kvöld að viðskiptaráðherrann,
Leon Brittan, segði af sér þar
sem hann hefði leynt þingið
upplýsingum um Westland
þyrlufyrirtækið. Brittan viður-
kennir að hafa leynt einu bréfi
en Thatcher forsætisráðherra
vísar á bug kröfunni um af-
sögn hans.
Bréfið sem Brittan leyndi fyrir
þinginu var frá fyrirtækinu Brit-
ish Aerospace sem er breskt eins
og nafnið bendir til og aðili að
tilboði evrópsku fyrirtækjanna
sem stjórn Westland vill ekki líta
við. Brittan hefur áður viður-
kennt að hafa varað forráðamenn
British Aerospace við afleiðing-
um þess að taka þátt í tilboðinu,
svo sem þær að þá myndu banda-
rísk stjórnvöld reyna að koma í
veg fyrir sölu á annarri fram-
leiðslu fyrirtækisins vestra. Veg-
ur þar þyngst flugvélin Airbus
sem hefur selst mjög vel að und-
anförnu í Bandaríkjunum.
Krafa stjórnarandstöðunnar
hlaut í gær stuðning blaða, jafnt í
stjórnarandstöðu sem þeirra sem
aðhyllast stjórnarstefnuna. Jafn-
framt er orðið ljóst að Thatcher
hefur sett verulega ofan í augum
breskra kjósenda vegna afstöðu
sinnar í Westland-málinu. f
tveimur skoðanakönnunum sem
birtar eru á jafnmörgum dögum
kemur fram að hún nýtur töluvert
minna fylgis en Verkamannafl-
okkurinn en til skamms tíma hef-
ur hún haft vinninginn.
Hluthafar í Westland mættu til
fundar í London í gær þar sem
taka átti afstöðu til tilboðs
Sikorsky/Fíat en þeirri atkvæða-
greiðslu var frestað fram á föstu-
dag. 75% atkvæða þarf til að
hægt sé að taka tilboðinu. Stjórn
fyrirtækisins neitar staðfastlega
að leggja tilboð evrópsku fyrir-
tækjanna fyrir hluthafafundinn.
Græningjum
Karlsruhe — Stjórnarskrár-
dómstóll Vestur-Þýskalands
vísaði í gær frá kvörtun Græn-
ingja vegna þess að þing-
mönnum þeirra er haldið utan
við þingnefnd sem ákveður
fjárveitingar til leyniþjónustu
landsins.
Græningjum hefur verið hald-
ið utan við nefnd þessa frá því
...Bandarískur vísindamaður
sagði á ráðstefnu hermálasér-
fræðinga í Barcelona í gær að
áætlanir Reagans um Stjörnustríð
væri sýnikennsla í fáránleika.
Sagði hann að geimvarnarkerfið
myndi gleypa alla orku sem fram-
leidd er í Bandaríkjunum og að
kostnaður við uppsetningu þess
myndi nema sömu upphæð og
verg þjóðarframleiðsia Bandaríkj-
Vestur-Pýskaland
haldið utan
þeir fengu 26 manns kjörna á
sambandsþingið í Bonn fyrir
þremur árum. Dómstóllinn,
hæsta dómstig í Vestur-
Þýskalandi, sagði í niðurstöðum
sínum að í þessari nefnd væri
meiri þörf fyrir leynd en í öllum
öðrum. Hann bætti því við að
stjórnarskrá landsins tryggði ekki
rétt einstakra þingmanna til að
taka þátt í atkvæðagreiðslum á
...Faðir unglings í Los Angeies í
Kaliforniu hefur höfðað skaða-
bótamál á hendur breska þunga-
rokksöngvaranum Ozzy Osborne
vegna sjálfsmorðs unglingsins.
Faðirinn segir að sonur hans hafi
ráðið sjálfum sér bana eftir að hafa
hlustað á plötur Osbornes þar sem
er að finna texta sem hefja sjálfs-
morðið til vegs og hafi tónlistin átt
verulegan þátt í að auka á þung-
lyndi drengsins...
þingnefndar
öllum stigum afgreiðslu fjárlag-
afrumvarpsins.
Otto Schily lögfræðingur og
þingmaður Græningja sagði að
niðurstaða dómsins skaðaði hið
þingbundna lýðræði og væri sér-
deilis vafasöm í ljósi þeirra
hneykslismála sem gengið hafa
yfir leyniþjónustu landsins unda-
nfarið.
anna...
Miðvikudagur 15. janúar 1986 ÞJÖÐVILJINN - SÍÐA 9