Þjóðviljinn - 25.01.1986, Qupperneq 5

Nú vilja þeir vopnaðan frið
á íslandi
Mörgum íslendingum
sem hafa komið til landsins
á síðustu vikum frá út-
löndum hefur brugðið í
brún á Keflavíkurflugvelli,
þar sem landar þeirra í lög-
reglubúningum standa á
verði við alvæpni, ógnvæn-
legir á að líta. Opinberir að-
iljar gáfu út myrkar yfirlýs-
ingar um hugsanleg hryðju-
verk og bæði í Keflavík og á
ýmsum stöðum í Reykjavík
var um tíma vopnaður vörð-
ur, íslenskur.
Ný víkingasveit
í ljós hefur komið að hin vopn-
aða víkingasveit í Reykjavík hef-
ur fengið félagskap í vissum skiln-
ingi, því mynduð hefur verið ný
víkingasveit á Keflavíkurflug-
velli. Þessi sveit er vopnuð vél-
byssum og skammbyssum.
Áður en kom til hinnar vopn-
uðu gæslu farþega á Keflavíkur-
flugvelli á dögunum hafði ekkert
heyrst opinberlega um tilvist
þessarar nýju sveitar. Hver tók
ákvörðunina um að vopna lög-
reglumenn í Keflavík?
Einsog kunnugt er hefur utan-
ríkisráðuneytið íslenska sérstaka
„varnarmálaskrifstofu“, sem sér
um ýmis mál er varða bandaríska
herinn í Keflavík fyrir íslensk
stjórnvöld. Forstöðumaður þess-
arar skrifstofu, sem er farin að
starfa einsog hermálaráðuneyti í
landinu, meirogminna óháð því
sem annars staðar gerist í
stjórnkerfinu, er Sverrir Haukur
Gunnlaugsson. Hann segir í við-
tali við Þjóðviljann á dögunum,
að tillaga um þessa vopnuðu sveit
hafi komið frá hans skrifstofu.
Tillagan hafi síðan verið lögð
fyrir Geir Hallgrímsson utanríkis-
ráðherra sem þegar hafi ljáð sam-
þykki sitt.
Hér er náttúrlega verið að stíga
stórt skref. Það hefur löngum
verið aðal íslenskrar þjóðar að
vera vopnlaus og það hefur verið
forsenda gagnkvæms trausts sam-
borgaranna og lögreglumanna að
löggæslan væri ekki hervædd. í
ljósi þess, sem og mikilvægi þess-
arar ákvörðunar fyrir þjóðarí-
myndina, hefði verið rétt og skylt
að hugmynd varnarmálaráðun-
eytisins hefði verið rædd og
reifuð í utanríkismálanefnd al-
þingis og á alþingi sjálfu.
Herstöðin skotmark
í sjónvarpi og fleiri fjölmiðlum
hefur verið dreginn fjöldi manns
m.a. úr kerfinu og bandaríska
hernum til að rökstyðja vopna-
burðinn og viðbúnaðinn sem ver-
ið hefur í Keflavík og víðar.
Margir þessara hafa viðurkennt
að möguleg hryðjuverk komi
fyrst og fremst til með að beinast
að bandaríska hernum á íslandi.
Hér er komin viðurkenning á
því sem herstöðvaandstæðingar
hafa alla tíð haldið fram, að
bandaríska herstöðin væri ógnun
við öryggi þjóðarinnar. Banda-
ríska herstöðin gerir þannig ekki
einungis landið að hugsanlegu
skotmarki í stórveldaátökum,
heldur er hún einnig ógnun við
öryggi landsins á svokölluðum
friðartímum.
Til að verja herinn
Hvað eru vopnaðar sveitir lög-
reglumanna annað en hersveitir?
Samkvæmt orðabókarskýr-
greiningu er her ekki annað en
vopnað lið.
Þann veg er kominn upp sú
kaldhæðnislega staða að íslend-
ingar hafa sett á laggirnar her til
að verja herinn! fslenskur her að
verja bandarískan her.
Hervæðing lögreglumanna í
víkingasveitunum hefur gengið
tiltölulega hljóðalaust fyrir sig.
Strákar sem hafa gengið á Nató-
skóla í Noregi eru fengnir til að
láta íslenska lögreglumenn
hlaupa, lyfta, skokka og þrekbú-
ast - og skjóta, varpa sprengjum
og vígbúast. Gegn hverjum?
Hugsanlegir óvinir
Um viðbúnaðinn allan hefur
verið fjallað nokkuð í fjölmiðlun-
um, aðallegaíhasarstílnum. Has-
arinn náði þegar á fyrstu dögum
útfyrir herstöðina í Keflavík og til
Reykjavíkur, þar sem lögreglu-
menn við alvæpni stóðu á nokkr-
um stöðum. Og engu var líkara
en „hystería“ hefði gripið um sig.
- því alls konar stofnanir fóru að
tala um nauðsyn meiri varna gegn
„hugsanlegum hryðjuverkum“.
Flugmálastjórinn vill varnargirð-
ingu um Reykjavíkurflugvöll,
slökkviliðsstjórar eru í vígaham,
- rætt er í fúlustu alvöru hvort
þörf sé á vopnuðum verði við
flugvelli á landsbyggðinni og
svona mætti áfram telja. í hinni
takmarkalausu leit að fullkomnu
öryggi lenda menn að sjálfsögðu
út í þeim ógöngum að koma
öllum stofnunum fyrir neðan-
jarðar með þessu áframhaldi.
í einu dagblaðanna á hinum
vopnuðu vikum íslandssögunnar
í janúar 1986, sögðust lögreglu-
menn vera vopnaðir „óeirðabyss-
um“. Þessi orðanotkun leiðir
hugann að því sem verkalýðs-
hreyfing og önnur samtök fólks-
ins hafa ævinlega varað mjög við,
bæði hér á landi og erlendis, - að
vopnuð löggæsla leiði til ofbeldis,
sé ögrun og þjóðfélaginu hættu-
leg. Á fjöldafundum þar sem lög-
regla beitir ekki vopnum verður
ekki mannfall, í verkfallsátökum
sömuleiðis. En hins vegar er
reynslan sú, að hætta er á
meiðslum og mannfalli þegar
harðvítug lögregla eða her beitir
valdi. Og því er réttlætanlegt að
spyrja hvort hin nýja hervæðing
íslenskra lögreglumanna beinist
gegn íslenskum almenningi;
launafólki í stéttaátökum, friðar-
sinnum á útifundum, mótmæla-
aðgerðum námsmanna? Og þá
væru hinir hugsanlegu óvinir ekki
arabiskir hryðjuverkamenn,
heldur íslenskir bræður og systur
þeirra sem eiga að beita vopna-
valdinu.
Eins og í öllum málum sem
varða hersvæði Bandaríkjanna í
Keflavík gætir lagalegrar rugl-
andi í þessu máli. Þannig heyrir*
víkingasveitin á flugvellinum í
Keflavík, sem þar er til að verja
herinn, ekki undir dómsmálaráð-
herra, heldur utanríkisráðherra
landsins.
Hervæddir bakviö
skrifborð
Víkingasveitin í Reykjavík
heyrir á hinn bóginn undir lög-
reglustjóraembættið í Reykjavík
og dómsmálaráðherra. Akvörð-
un um vopnvæðingu þessara
sveita hefur ekki verið tekin á
löggjafarsamkomu þjóðarinnar
heldur af viðkomandi ráðherr-
um. Það hlýtur að vera umhugs-
unarefni, þegar um jafn veiga-
miklar breytingar er að ræða á
löggæslu í landinu, að ekki skuli
hafa verið fjallað um málið ítar-
lega á vettvangi þingsins. Örfáir
einstaklingar, stjórnmálamenn á
bakvið skrifborð, hafa tekið
ákvörðun um hervæðinguna.
Oþolandi ögrun
Ríkisvaldið hefur ákveðið
þetta vopnaskak án þess að rétt-
arfarslega hafi verið farið ofan í
saumana á málinu. Og eins og
reyndar áður, hafa samtök lög-
reglumanna reynt að koma vitinu
fyrir stjórnvöld í þessu máli.
Landssamband lögreglumanna
hefur komið því áliti sínu á fram-
færi við ráðherra, að það telji
óverjandi að lögreglumenn beri
vélbyssur meðal almennra borg-
ara. Telja þeir að ákvörðunin um
vopnvæðingu kalli á endur-
skoðun á réttarstöðu lögreglu-
manna. „Við höfum vakið athygli
yfírvalda á þeirri spurningu hver
sé ábyrgur fyrir ef til skotbardaga
kemur og óbreyttir borgara slas-
ast eða týna lífí. Lögreglumenn
eru mannlegir og gera mistök eins
og aðrir“, sagði Tómas Jónsson
formaður landssambands lög-
reglumanna í viðtali við Morgun-
blaðið á þriðjudaginn. Það verð-
ur ekki séð að ráðamenn hafi.
skilið alvöruþungann í þessum
orðum.
Tómas bendir einnig á, að lög-
reglumenn séu óánægðir með að
vopnaðir menn í einkennisbún-
ingi lögreglumanna gangi um
meðal almennra borgara - ímynd
lögreglumannsins sé þannig
breytt. Þetta kann í fljótu bragði
að þykja léttvægt atriði, en þegar
nánar er að gætt, kann þetta að
breyta viðhorfi hins almenna
borgara gagnvart vörðum laga og
réttar, auka trotryggni, og fjand-
skap gagnvart lögreglunni. Einar
Bjarnason formaður Lögreglu-
mannafélags Reykjavíkur benti
fyrir nokkrum mánuðum á það í
Þjóðviljaviðtali, að lögreglu-
menn vildu sjálfir verða til að
verja frekar rétt þeirra sem eiga
undir högg að sækja í þjóðfé-
laginu. Hann benti einmitt á að
lagalega þyrfti að tryggja lögregl-
unni slíka stöðu. Hin válegu tíð-
indi af vopnvæðingu lögreglunn-
ar verða ekki til að auka mögu-
leika lögreglunnar til að verða
fólksins menn.
í leiðara Morgunblaðsins sl.
föstudag segir að „hér á landi
einsog annars staðar verður ekki
hjá því komist, að grípa til skot-
vopna til að halda uppi lögum og
rétti“. Þessi ummæli finnst mér
vera rökrétt framhald af hasarn-
um síðustu vikur. Það er sumsé
þannig korhið að lögum verður -
ekki haldið uppi í landinu, nema
vopnaburður komi til! Hvernig
hafa reykvískir lögreglumenn
farið að við löggæslu síðustu ára-
tugina, sprengjuvörpulausir?
Nei, það er ekkert sem mælir
með vopnaskaki lögreglumanna,
hvarvetna er reynslan sú, að
vopnaðar sveitir auka líkur á slys-
um og mannvígum. Við ættum að
láta þá reynslu okkur að kenn-
ingu verða - og reyna að halda
áfram að vera vopnlaus þjóð, - til
fyrirmyndar að því leyti.
Óskar Guðmundsson
Laugardagur 25. janúar 1986 ÞJÓÐVILJINN - SfÐA 5