Þjóðviljinn - 11.09.1986, Side 4

UEHDARI
Stöndum saman!
Deildu og drottnaðu, segir fornt máltæki róm-
verskt. Öldungar í Róm sáu að hægara væri að
fara um heimsbyggðina með ránum og grip-
deildum, ef hægt væri að búa svo um hnútana, að
andstæðingar væru of uppteknir af innbyrðis erj-
um til að geta snúist sameinaðir gegn sameigin-
legum óvini - Rómverjum.
Þessi slægðarlega stjórnviska er notuð enn
þann dag í dag, þótt öldungarnir rómversku hafi
hvílt um aldir með vitin full af mold.
Hatrammasta deilumál í sögu íslenska lýðveld-
isins er tvímælalaust Hernámsmálið. Um þetta
mál urðu þegar í upphafi heiftúðugar umræður.
Og ekki þarf að tíunda það hér, að valdhafnarnir
fóru með sigur af hólmi í fyrstu lotu, þannig að hér
situr bandarískt herlið.
Þetta er staðreynd. Hins vegar er það hvorki
staðreynd né sjálfsagður hlutur, að hér skuli vera
bandarískt herlið um alla eilífð, enda hafa her-
námsandstæðingar og friðarsinnar verið
óþreytandi við að minna okkur á að aldrei - ekki
eitt augnablik - má hernámið verða að sjálfsögð-
um hlut í íslensku þjóðlífi. Og við lítum með til-
hlökkun til þess dags, þegar íslendingar ráða aftur
landi sínu öllu.
En klókir menn og óprúttnir hafa notað þetta
alvarlega deilumál til að þjóna annarlegum hags-
munum. Með deilunni um hernámið var rekinn
fleygur meðal þjóðarinnar, svo að hún skiptist í
tvær fylkingar: Með hernámi. Móti hernámi.
Við skulum ekki eitt andartak halda, að í hópn-
um, sem er hernáminu fylgjandi séu einvörðungu
þeir sem sjá sér hag í því að fylgja hernámsflokk-
unum, né heldur eingöngu þeir sem sjá sér gróða-
von í hernáminu. Þarna er líka fólk sem er innilega
sannfært um að íslensku sjálfstæði sé best borgið
undir vængjum hins herskáa bandaríska arnar.
Fólk, sem hefur látið sannfærast af ógnunum og
sífelldum, öflugum áróðri.
Það hefur svo sannarlega verið séð um að slík-
an áróður skorti ekki. Hernámssinnar hafa verið
óþreytandi að hóta og ógna fólki. Fyrst með Rúss-
agrýlu - og síðan á mjög áhrifaríkan hátt með því,
að Bandaríkjamenn mundu gera íslendinga gjald-
þrota, ef við voguðum okkur að amast við nærveru
þeirra hér.
Þetta eru klókir menn og óprúttnir, sem segjast
vilja hafa herinn einungis til þess að geta sofið fyrir
áhyggjum af vörnum landsins. Þeir sverja af sér
að vilja hagnast á hernum. Meira að segja Morg-
unblaðið vill ekki sjá að hagnast á hernum.
En hvað gengur áróðursmeisturum þá til úr því
að þeir vilja ekki græða á hernum?
Jú. Þeir græða einfaldlega á deilum þjóðarinnar
um hernámið, því að þær deilur hafa leitt til þess
að mikill fjöld.i fólks hefur látið stéttarlega
hagsmuni sína lönd og leið og fylgir hernámsflokk-
unum í blindum ótta, vegna þess að tekist hefur að
sannfæra það um að keppikefli andstæðinga
hernámsins sé fyrst og fremst að stefna varnar-
lausri þjóð í hættu. Svona einfaldur er áróðurinn
og því einfaldari þeim mun máttugri.
Þetta verður að lagfæra þannig að fólk fái frelsi
undan áróðrinum til að skipa sér þar í flokk, sem
það telur hagsmunum sínum best borgið, því að
það er óþolandi að atvinnurekendafiokkurinn
ginni fólk til fylgis við sig meðal annars með því að
þykjast einn geta séð um að varnir landsins séu í
lagi.
Með áróðri er hægt að ginna fólk um stund - en
ekki alla alltaf. Og nú er fólk tekið að sjá gegnum
blekkingavefinn. Ekki vegna þess að lát hafi orðið
á áróðri né ógnunum, heldur vegna þess að
Bandaríkjamenn hafa í önnum sínum gleymt að
setja upp vinarbrosið, og meira að segja álpast til
að blanda sér í íslensk innanríkismál fyrir opnum
tjöldum og haft í hótunum við okkur.
Þessu verður að svara með því að breyta um
áherslur í samskiptum við hernámsliðið. Ólafur
Ragnar Grímsson hefur komið fram með þá hug-
mynd, að endurskoða herstöðvasamninginn á
þriggja til fimm ára fresti, þannig að aldrei sé
sjálfgefið að hér sé bandarískt herlið. Auðvitað
tryggir þetta eitt og sér ekki að herinn fari á næst-
unni, en nærvera hans verður þá sífellt samkom-
ulagsatriði, sem verður endurskoðað eftir því
hvernig mál þróast. Fleiri athyglisverðar hug-
myndir hafa komið fram, enda krefst fólk þess nú,
að samskipti okkar við verndarana sem hóta okk-
ur séu endurskoðuð.
Ef til vill tekst að móta stefnuna í þessum málum
þannig að þjóðin geti sameinast um hana. Slíkt
mundi leiða til gerbreyttra viðhorfa í þjóðmáium,
því að þá getur íhaldið ekki lengur lifað á því að
deila og drottna.
Sameinaðir stöndum vér! - Þráinn
KIIPPT OG SKORID
Mynd frá
S-Ameríku
Á þriðjudagskvöldið var sýnd-
ur í sjónvarpi þáttur úr áströlsk-
um flokki um Suður-Ameríku.
Hann fjallaði um trúarlíf fólks-
ins, sem er einatt kynleg blanda,
en þó sérstaklega um stöðu ka-
þólsku kirkjunnar, sem hefur
lengst af verið valdhöfum og
ríkisfólki til trausts og halds, en á
sér þó marga ágæta presta og
jafnvel kardínála, sem gera mál-
stað hinna snauðu að sínum,
hjálpa þeim til að láta rödd sína
heyrast.
Mynd um þetta efni gefur mörg
tilefni til að hugsa málin. Pessum
áhorfanda hér ýtti hún út í vanga-
veltur um það, með hvaða hætti
þeir fjölmiðlar, sem mestu ráða
um túlkun mála, afgreiða kúgun,
misrétti og annan smærri og
stærri þjóðfélagvanda - allt eftir
því hvar þá ber niður á hnettin-
um.
Gjaldþrot
hár og þar
Þegar einhver vandkvæði eru
uppi í blönduðu hagkerfi vestur-
evrópsku (stöðnun í veigamikl-
um framleiðslugreinum, skatt-
svikasúpa, uppeldisvandræði) þá
er jafnan stutt í það, að því sé
fram siegið, að hér sannist gjald-
þrot hins kratíska velferðarríkis,
hinn vesturevrópska sósíalisrria
hafi borið á sker.
Þegar talið berst að landbún-
aðarkreppu, skrifræðishneyksl-
um og mannréttindabrotum í
löndum sem kommúnistaflokkar
stjórna þá er heldur ekki að
sökum að spyrja: kommúnism-
inn, marxisminn eða sósíalisminn
(orðið velja menn sér eftir slótt-
ugheitum hvers og eins) hefur
siglt í strand og mun aldrei lausn
finna á þeim vandræðum sem á
fólki brenna.
Þessi túlkun er í báðum dæm-
um ofur eðlileg - sú borgaralega
„frjálshyggja" sem ræður obban-
um af fjölmiðlum mun, eins og
eðli hennar býður, leggja sig fram
um að halda því að mönnum að
þegar öllu sé á botninn hvolft þá
séu byltingarsamfélög undir
stjórn kommúnista jafnt sem só-
síaldemókratísk umbótastefna
allt greinar af sama meiði „stjórn-
lyndis," og muni þeir sem á það
trúa enga aðra leið eiga vísa en þá
sem fer norður og niður.
En það er svo fróðlegt að rifja
það upp, hver er sú heildarmynd
sem sömu fjölmiðlar gefa af
þeirri álfu, Suður-Ameírku, sem
er til umfjöllunar í hinum ástr-
ölsku sjónvarpsþáttum.
í álfu þar sem stundum ráða
herforingjar fyrir löndum og
stundum þingræðisstjórnir og til-
heyra, samkvæmt skilgreiningu,
hinum „frjálsa heimi“ því að þau
falla undir yfirráðasvæði hinna
kapítalísku markaðslögmála.
En það frelsi er einmitt í þess-
um hluta heimsins engu líkara en
„frjálsum mink í frjálsum
hænsnakofa“ eins og Fransmenn
komast að orði.
Við förum ekki með tölur, við
vísum á þriðjudagsmyndina og
svo margt annað, sem fyrir augu
og eyru hefur borið: landlausir
bændur sem eiga í höggi við
morðsveitir óðalsherra, hug-
sjónamenn sem eru skotnir úr
launsátri þegar þeir reyna að
stofna verkalýðsfélög, fimm
prósent landsmanna eiga svotil
allan þjóðarauð meðan miljónir
hýrast í ört vaxandi skúraþyrp-
ingum vonlausra stórborga,
feiknalegt atvinnuleysi, barna-
þrælkun, ofbeldi hversdags-
leikans, hungur og neyð...
Það er miklu stærra djúp stað-
fest milli daglegs lífs yfirstétta og
fátæklinga í þessum hluta heims
en milli almennings og forréttind-
ahópa í fyrsta heimi (honum til-
heyrir Vestur-Evrópa) og þá í
öðrum heimi (kommúnistaríki).
Samt er það svo, að sá sem túlkar
ástand í Suður-Ámeríku á þá leið
að það sýni gjaldþrot kapítalism-
ans, sem kunni engin svör sem
dugi við vanda þróunarríkja -
hann mun í þeim fjölmiðlaheimi
sem áðan var talað um vart í hús-
um hæfur og líklega laumu-
kommi.
Skilnings-
góðir
í þessum fjölmiðlaheimi verða
menn svo skelfing skilningsgóðir
og útskýringaglaðir þegar kemur
að löndum eins og Brasilíu og Ek-
vador og Venesúela. Sagan er svo
skelfíleg, segja menn. Hefðir of-
beldis eru svo grunnmúraðar í
þjóðfélagsmynstrið. Fólksfjölg-
unin er svo mikil, það bara ræður
enginn við neitt. Það skrýtna er,
að allt er þetta satt, um alla þessa
þætti er rétt að geta. En þegar allt
er saman rakið þá kemur í ljós, að
allar áherslur á túlkun ástandsins
í löndum Suður-Ameríku hafa
verið þær, að samsama þjóðfé-
lagið einskonar óviðráðaníegum
náttúrulögmálum. Menn segja
ekki: hinir ríku kúga hina fátæku.
Þeir segja: það er mikið djúp
staðfest milli ríkra og fátœkra.
Rétt eins og menn segja, að það
liggi gljúfur mikil milli byggða í
Andesfjöllum, einsogmenntala
um miklar andstæður steikjandi
sólar og rigninga sem eru eins og
fossaföll. Eins og menn tala um
að ekkert sé nýtt undir sólunni:
svona var það og er það enn...
DJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur Skarphóðins-
son.
Fróttastjóri: Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Garðar Guðjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Kristín Olafs-
dóttir, Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, MörðurÁrnason, Sigur-
dór Sigurdórsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Vilborg Davíðsdóttir, Víðir
Sigurðsson (íþróttir), Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrita- og prófarkalesarar: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Ljóamyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlit8teiknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olga
Clausen.
Símvarsla: Katrín Anna Lund, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Ólöf Húnfjörð.
Bfl8tjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Hörður Oddfríðarson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verö í lausasölu: 50 kr.
Helgarblöð: 55 kr.
Áskriftarverö á mánuði: 500 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINn! Flmmtudagur 11. september 1986