Þjóðviljinn - 10.10.1986, Blaðsíða 8

Rœff við Svavar Gestsson formann Alþýðubandalagsins
Spurning: Síðan þúfórst ísumarfrí
hefur þingflokkum fœkkað um einn
við fráfall Bandalags jafnaðar-
manna. Skoðanakannanir sýna ncer
hnífjafnt fylgi Alþýðubandalags, Al-
þýðuflokks og Framsóknarflokks.
Hvaða þróun sérð þú fyrir í íslensk-
um stjórnmálum á næstunni?
Svavar: Ég held að átökin í vetur
verði milli Alþýðubandalags og Al-
þýðuflokks annars vegar og hins veg-
ar stjórnarflokkanna. Alþýðubanda-
lagið fékk um 24.000 atkvæði í vor og
hafði 4-5000 atkvæði umfram Alþýð-
uflokkinn og er því næststærsti
stjórnmálaflokkurinn í landinu - og
ég hef trú á því að slík verði einnig
niðurstaða kosninganna, og byggi þá
skoðun mína meðal annars á við-
brögðum fólks í þeim kjördæmum
sem ég hef verið að heimsækja að
undanförnu.
Spurning: Miklar bollaleggingar
hafa verið uppi um samstarf Alþýðu-
bandalags og krata...
Svavar: Það getur farið svo að Al-
þýðubandalagið lendi í samstarfi við
krata í stjórn eftir næstu kosningar,
sérstaklega ef þessir flokkar næðu nú
samanlagt hreinum meirihluta. Slíkt
gerðist í ýmsum bæjarfélögum núna í
vor, til að mynda í Kópavogi, Hafn-
arfirði og á Siglufirði og fleiri stöð-
um. Ef stjómarandstaðan nær meiri-
hluta er eðlilegt að hún myndi stjórn.
Þá hafa orðið breytingar á valdahlut-
föllum og þá er sjálfsagður hlutur að
þessir flokkar myndi stjórn. Hins
vegar lítur út fyrir að Jóni Baldvin
líði eitthvað illa út af þessu. Hann á
eitthvað erfitt uppdráttar, kannski
vegna þess að honum er í nöp við
ýmsa okkar frá fyrri tíð og honum er
líka í nöp við hina gömlu forustu Al-
þýðuflokksins. Hann rekur hefndar-
pólitík gagnvart þessu fólki og fæst
ekki til að staldra við verkefnin hér
og nú - sem þó eru miklu mikilvægari
en fortíðin. Miðað við eðlilega
verkaskiptingu finnst mér rétt að
sagnfræðingar einbeiti sér að fortíð-
inni en stjómmálamenn að framtíð-
inni.
Spurning: Ertu að gefa í skyn að
það sé fremurJón Baldvin sem stend-
ur í vegi fyrir öflugu samstafi flokk-
anna, heldur en hugsjónalegur
ágreiningur?
Svavar: Auðvitað em talsvert
mörg ágreiningsefni, líka af okkar
hálfu. Ég bendi til dæmis á
kauplækkunarstefnu Alþýðuflokks-
ins, sem hann lagði grunninn að 1978
með efnahagsfrumvarpi sínu þá í
desember og núverandi ríkisstjórn
gerði síðan að veruleika. Reyndar
samþykkti Alþýðuflokkurinn þetta
þokkalega efnahagsprógram núver-
andi ríkisstjórnar, þegar hann var í
stjórnarmyndunarviðræðum við
Framsókn og Sjálfstæðisflokk. Þar
fyrír utan vil ég nefna afstöðu krat-
anna til landsbyggðarinnar, til sam-
neyslunnar og til utanríkismála - þar
sem má benda á mál eins og kjarn-
orkuvopnalaus Norðurlönd. í slík-
um málum em kratarnir lengra til
hægri en nokkur annar sósíaldem-
ókrataflokkur í heimi. Það hefur
komið í ljós á þingum Alþjóðasam-
bands jafnaðarmanna að þar hefur
Jón Baldvin skipað sér í sveit lengst
til hægri í nær öllum málum.
Varðandi samstarf A-flokkanna
er um það að ræða að annars vegar er
nokkur málefnalegur ágreiningur,
en hins vegar eru ákveðnir menn í
Alþýðuflokknum, aðallega um-
hverfis Jón, býsna langt til hægri. En
nauðsynin í kringum okkur, þjóðin
og kjör hennar þarf á því að halda að
flokkamir geti náð saman um hin fé-
lagslegu málefni, sem þeir í upphafi
vom stofnaðir til að bera fram til
sigurs.
Spurning: Nú heyrist mér á þér að
þú teljir krataflokkinn fremur hægri-
sinnaðan. Er það þannig í íslenskri
pólitík að flokkarnir séu orðnir öðru-
vísi en áður: Sjálfstæðisflokkurinn
virðist nú ekki hafa miklar áhyggjur
af sjálfstœðismálunum, sá flokkur
sem kennir sig við framsókn virðist
heldur afturhaldssamur; kratarnir
eru hægri-sinnaðir, Alþýðubanda-
lagið sjálft kennir sig við sósíalisma
og er afíhaldinu kennt við kommún-
isma. Er Alþýðubandalagið kannski
þegar öllu er á botninn hvolft hinn
raunverulegi jafnaðarmannaflokkur
á íslandi?
Svavar: Þessu er hægt að svara ját-
andi. Alþýðubandalagið er flokkur
sem aðhyllist jöfnuð sem gmndvall-
arhugsjón - og það er tvennt sem
einkennir Alþýðubandalagið: í
fýrsta lagi baráttan fyrir jöfnuði og
lýðræði og í öðra lagi baráttan fyrir
sjálfstæði þjóðarinnar. Þetta em
meginstraumarnir í stefnu okkar og
við höfum reynt að tengja saman
þjóðfrelsisbaráttuna og verkalýðs-
baráttuna. Hitt er svo alveg rétt, að
flokkarnir hafa eitthvað verið að
breytast, og við skulum muna að þótt
Jón Baldvin sé hægri-sinnaður á
margan hátt eru upphaflegar hug-
sjónir þeirra sem stofnuðu Alþýðu-
flokkinn mjög ríkar í hugum afar
margra Alþýðuflokksmanna. Sama
má segja um Sjálfstæðisflokkinn, að
þótt hann reyni á stundum að bregða
yfir sig einhverju félagslegu yfir-
bragði þá leiða skoðanakannanir
það í ljós, að meira en þriðjungur af
stuðningsmönnum flokksins em
markaðs- og „frjálshyggjumenn" af
fyrstu gráðu, þannig að það glyttir
alls staðar í grundvallarsjónarmið
flokkanna, ef menn nenna að
skyggnast undir yfirborðið.
Spurning: Víkjum að Alþýðu-
bandalaginu. Um þessar mundir
leggja aðrir flokkar mikla áherslu á
að breiða yfir sinn eigin heimilisófrið
með því að reyna að gera Alþýðu-
bandalagið tortryggilegt á þeim for-
sendum að þar sé allt í stöðugum
ófriði innanborðs. í nýlegu viðtali
segir Ragnar Arnalds, að líkja megi
Alþýðubandalaginu við myndar-
legan alþýðukór þar sem stundum
geti verið erfitt að ná samhljómi. En
eru allir íþessum alþýðukór að reyna
að syngja sama lagið?
Svavar: Já, þeir eru nú að því - og
sömu söngskrána svona í megin-
atriðum. Meginmálið er að hinir
flokkarnir eru að reyna að líta út eins
og klaustur, þar sem allir falla á kné-
beð á sömu tímum og flytja sömu
bænirnar. Við í Alþýðubandalaginu
hikum ekki við að viðurkenna að
manneskjurnar em mismunandi og
skoðanaskipti hjá okkur eru bæði h'f-
leg og fj örug - en við erum hins vegar
sammála um söngskrána.
Spurning: Kosningabaráttan. í
kosningabaráttunni verður eflaust
talsvert talað um góðærið, sem hér
hefur ríkt að undanförnu, þótt það
hafifariðfyrir ofan garð og neðan hjá
flestum alþýðuheimilum.
Svavar: Þjóðhagsstofnun spáði
mun minni aukningu á þjóðarfram-
leiðslu á þessu ári en raunin hefur
orðið. Nú er spáð 4% aukningu á
næsta ári. Ef þetta gengur eftir þá
hefur þjóðarframleiðsla aukist um
18 milljarða króna í lok næsta ársfrá
1984. Það eru 300 þúsund krónur á
hverja fjögurra manna fjölskyldu í
landinu. Og ég spyr fólkið: Hafið þið
fengið 300.000 krónur fyrir hverja
fjögurra manna fjölskyldu fyrir
sömu vinnu? Það er ljóst að svo er
ekki. Sumt fólk hefur hins vegar
krækt sér í ögn af þessu með stór-
kostlega auknu vinnuálagi, sumir
með yfirborgunum, sem hafa aukist
mjög veralega. Og auðvitað var nælt
í dálítinn bita með síðustu kjaras-
amningum. Þessir kjarasamningar
eru þeir fyrstu sem gerðir hafa verið í
landinu í tíð núverandi ríkisstjómar
sem hafa náð því að bæta ögn við
kauptaxtana. Ef hér hefði hins vegar
verið stjórnað með eðlilegum hætti
þá hefði kaupmáttur kauptaxta verið
hærri, þá væri samneysla meiri, þá
væri vald markaðsaflanna minna, þá
hefði vaxtaokrið ekki farið eldi um
eigur manna. Þá vissu fleiri af þessu
góðæri, sem hér hefur villst ofan í
vasa tiltölulega fárra aðila.
Spurning: Enn um kosningarnar.
Stefnir Alþýðubandalagið að þátt-
töku í stjórn eftir næstu kosningar?
Svavar: Já, vissulega gerum við
það. Alþýðubandalagið er flokkur
sem hefur haft um fimmtung at-
kvæða og verið næststærsti
stjórnmálaflokkur landsins í þrenn-
um sveitarstjómarkosningum í röð,
’78, ’82, og ’86 og auðvitað viljum við
sækja valdið handa fólkinu í landinu
- því fólki sem hefur skapað þetta
góðæri, en fær nú ekkert af því. Til
þess erum við í stjórnmálum: Til að
breyta valdahlutföllunum.
Spurning: Stanslaus áróður í
hægri-pressunni og hægri-sinnuðum
fjölmiðlum klifar á því, að forysta
Alþýðubandalagsins myndi rústa
atvinnulífið -þar sem Alþýðubanda-
lagið sé á móti atvinnurekstri; allt eigi
að þjóðnýta og sósíalísera. Eða að
Alþýðubandalagið stefni að því að
koma hér upp einhvers konar vasaút-
gáfu af austantjaldsþjóðélögum...
Svavar: Ég hef oft sagt það og segi
það enn og aftur, að ég er á móti
þjóðnýttu efnahagsskipulagi fyrst og
fremst af þeirri ástæðu, að ég tel að
það hafi í för með sér harðstjórn að
lokum. Þess vegna er óhjákvæmilegt
að dreifa valdi, líka efnahagslegu
valdi. En til að svara þessum óhróðri
um að Alþýðubandalagið vilji rústa
fyrirtækin og efnahagslífið eins og
Staksteinarnir em að þykjast trúa
ennþá má einfaldlega benda á það,
að afkoma sjávarútvegsfyrirtækja á
íslandi hefur aldrei verið betri held-
ur en þegar Alþýðubandalagið hefur
farið með sjávarútvegsráðuneytið.
Og það má líka benda á það að upp-
bygging í iðnaði hefur aldrei verið
öflugri en þegar Alþýðubandalagið
hefur farið með iðnaðarráðuneytið.
Enda er fróðlegt að bera saman iðn-
aðarráðherratíð þeirra Hjörleifs
Guttormssonar og Magnúsar Kjart-
anssonar og síðan þeirra Alberts og
Sverris og spyrja: Hversu mörg fyrir-
tæki hafa verið sett á laggirnar núna
síðustu árin. Það má líka benda á að
á þessu ári er samdráttur í fjárfest-
ingu hjá almennum iðnaði um 10%
meðan fjárfesting í verslun eykst um
10%. Þetta segir sína sögu. Auðvitað
er öflugt atvinnulíf forsenda fyrir
bættum lífskjömm í þessu landi.
íhaldið fullyrti að hér myndi alit
gerbreytast við að losna til dæmis við
Hjörleif úr iðnaðarráðuneytinu. En
hver er raunin? Hver er staðan í sam-
bandi við erlend fyrirtæki? Útkoman
er nákvæmlega núll komma núll.
Einu afrekin em að gefa einkaaðil-
um svo að segja ríkisfyrirtæki. Það er
afrekaskráin.
Spurning: Telur þú að þingið sem
nú er að hefjast verði starfsamt þing,
eða heldurðu að mikil áhersla verði
lögð á pólitískar flugeldasýningar til
að veiða atkvœði?
Svavar: Af okkar hálfu verður
ekki boðið upp á flugeldasýningar,
því að ég hef miklu meiri trú á skyn-
semi kjósenda heldur en þeir Á-
mundi Ámundason og skjólstæðing-
ar hans. Flugeldasýningar þjóna
engum tilgangi, því að eftir því sem
nær dregur kosningum vegur alvaran
þyngra. Flugeldamennirnir verða að
gæta þess að það hlaupi ekki neisti í
púðurtunnuna, svo að þeir springi
ekki í loft upp og falli til jarðar eins
og rakettuprik, þegar aðrir eru í al-
varlegum hugleiðingum á leiðinni á
kjörstað.
Spurning: Nú líður aðþví að gerðir
verði kjarasamningar. Attu von á því
að þeir samningar verði hagstæðir
launþegum?
Svavar: Það er auðvitað aðalat-
riðið, að verkalýðshreyfingunni tak-
ist á næstu mánuðum að ná í eitthvað
af góðærinu. Hvort að það tekst
ræðst fyrst og fremst af hinum póli-
tísku aðstæðum. Og hinar pólitísku
aðstæður eru ekki hagstæðar fyrir
verkalýðshreyfinguna. Forsenda
þess að það takist að koma góðærinu
til launafólks er einfaldlega stjórnar-
skipti.
Spurning: Svo að við víkjum að
samstarfi verkalýðsforystu og Al-
þýðubandalags. Hvernig finnst þér
að það samstarf eigi að vera í kjara-
málum?
Svavar: Aðalhlutverk flokksins er
og hefur verið að Alþýðubandalagið
mótar sína stefnu en bendir þó fyrst .
og fremst á hinar stjómmálalegu for-
sendur sem þurfa að breytast og
batna til að kjörin geti batnað. Og
áhrifamenn í flokknum sem einnig
eru í verkalýðshreyfingunni hafa að
sjálfsögðu áhrif á það hvemig þessi
stefna er mótuð. En þegar komið er
að samningunum ráðast hlutimir
auðvitað úti í verkalýðsfélögunum
sjálfum, og þar eru máiin með þeim
hætti, að verkalýðshreyfingin í heild
endurspeglar hið pólitíska litróf
þjóðfélagsins, þannig að innan henn-
ar hlýtur að vera mun meira um
málamiðlanir heldur en í einstökum
stjórnmálaflokkum. Vegna þess
arna getum við ekkert frekar en aðrir
gefið einhverja forskrift til verka-
lýðshreyfingarinnar um hvemig
hlutirnir eigi að vera. Alþýðubanda-
lagið styður verkalýðshreyfinguna
þegar hún á í baráttu á hverjum tíma
og við hljótum að kosta okkur þar
öllum til.
En ef þú ert að fiska eftir minni
persónulegu afstöðu þá er ég andvíg-
ur því að flokkur og verkalýðs-
hreyfing geri sér far um að þykjast
vera í einhvers konar gagnkvæmum
hlýðnisstellingum. Flokkurinn
hlýtur að taka sínar ákvarðanir á sín-
um pólitísku forsendum og verka-
lýðshreyfingin sínar ákvarðanir á
sínum faglegu forsendum. En að
verkalýðshreyfing gegni flokki á
auðsveipan hátt má ekki gerast.
Raunsæi í verkalýðshreyfingu er
nauðsynlegt, en raunsæið má ekki
verða á kostnað hugsjónanna.
Verkalýðshreyfingin nær aldrei ár-
angri nema með því að rækta rétt-
lætiskennd fólksins.
Spurning: í sömu andrá og þing
kemur saman beinist athygli alls
heimsins að íslandi vegna leiðtoga-
fundar, sem hér er nú lialdinn.
Hvaða þýðingu hefur þessi fundur
fyrir okkur?
Svavar: Hann hefur mjög mikla
þýðingu. Þetta er mjög ánægjulegur
viðburður. Hvernig svo sem fundur-
inn tekst efnislega þá skapar hann
okkur aukna möguleika á því að reka
hér sjálfstæða og íslenska friðar-
stefnu. Sú friðarstefna hlýtur að taka
mið af umheiminum einsog hann er
og menn verða að horfast í augu við
þann veruleika af fullu raunsæi.
Þessi fundur mun meðal annars
skapa vaxandi umræðu um utanríkis-
mál hér á landi og einkum afvopnun-
armál. Þessi umræða mun opna leið
til fordómalausari niðurstöðu en
hingað til hefur komið til greina. Á
undanförnum ámm hafa íslendingar
hengt sig mjög aftan í utanríkisstefnu
Bandaríkjanna. En í framhaldi af
svona fundi held ég að það renni upp
fyrir fleiram, að okkur er skylt að
meta málin út frá okkur sjálfum og
forsendum heimsins alls, í stað þess
að mála alla hluti svarthvíta, eins og
stundum hefur verið gert.
Spurning: Slettirekuskapur
Bandaríkjanna eða ruddaleg af-
skiptasemi af íslenskum innanríkis-
málum hefur vakið réttláta reiði ís-
lendinga og endurvakið umræður um
samskipti okkar við Bandaríkin.
Stóri liðurinn í þeim samskiptum er
auðvitað hersetan. Alþýðubandalag-
ið hefur komiðfram með hugmyndir
um endurskoðun hernámssamnings-
ins.
Svavar: Það er alveg rétt að á síð-
ustu mánuðum hefur það gerst að
fleiri em farnir að gera sér grein fyrir
því en áður, að bandaríska hernáms-
liðið er hér vegna bandarískra
hagsmuna en ekki fyrir okkur íslend-
inga. Og krafan um endurskoðun
hemámssamningsins hefur meiri-
hluta þjóðarinnar á bak við sig sam-
kvæmt tveimur skoðanakönnunum
sem gerðar hafa verið - yfirgnæfandi
meirihluta. Þetta hafa þeir báðir
Steingrímur Hermannsson og Jón
Baldvin gert sér ljóst og lýst því yfir,
að þeir telji endurskoðun hernáms-
samningsins eðlilega. Við munum í
þingbyrjun láta reyna á það, hvort
þeim er einhver alvara, og við mun-
um kanna það hvort á Alþingi er vilji
í samræmi við vilja meirihluta þjóð-
arinnar um endurskoðun hernáms-
samningsins.
í kosningabaráttunni verður tekist
á um þessi mál og þá mun koma skýrt
fram hvað flokkarnir vilja gera í
þessum efnum. Þá mun mönnum
ekki haldast uppi að bera kápuna á
báðum öxlum í þessum málum. Þessi
umræða hefur nýlega opnast aftur
eftir að hafa allt að því legið niðri að
nokkm í tólf ár. Hér opnast mögu-
leikar til að sjá um að utanríkis- og
herstöðvamálin verði á dagskrá í vet-
ur. Og það er sumpart leiðtogafund-
urinn sem veldur þessu.
Spurning: Hefur andstœðingum
Alþýðubandalagsins tekist að grafa
undan ímynd Alþýðubandalagsins
með því að halda þvífram, að stefna
Alþýðubandalaginu sé að láta varnir
og sjálfstæði landsins sér í léttu rúmi
liggja?
Svavar: Andstæðingunum hefur
tekist að komast upp með að gera
Alþýðubandalagið tortryggilegt í
þessum efnum, og í raun má segja að
sú herferð hafi hafist um leið og her-
inn kom hingað og þegar ísland varð
aðili að Nató. Þá sagði íslenskur
utanríkisráðherra í samtali við amer-
ískan sendiherra: íslendingar eru
þjóð sem er erfitt að ala upp!
Síðan hefur Ameríkaninn með að-
stoð íhaldsins verið að reyna að ala
okkur upp. Og eftir því sem herinn
hefur setið hér lengur hefur deyfðin í
þessu máli orðið meiri. Tilfinningin
fyrir sjálfstæðisbaráttunni hefur ver-
ið slævð. Tilfinningin hefur verið
slævð en ekki drepin, og nú á næst-
unni mun þessari deyfð verða svift
burtu.
Hitt vil ég undirstrika, að ævin-
týrapólitík með íslenskt öryggi og
siálfstæði kemur ekki til greina.
Áhætta á því sviði verður ekki tekin
meðan ég fæ einhverju ráðið á því
sviði. En það má vera öllum ljóst að
ég tel að öryggi okkar væri betur
borgið með öðrum hætti en nú er
gert. Ég tel að herstöð á íslandi sé
skotmark en ekki skjól.
Þessi mál verður að leysa á örugg-
an máta þannig að þjóðin haldi fullri
reisn.
Spurning: Bæði varðandi hermál-
ið og eins ýmislegt annað virðist
liggja í loftinu ákveðin óþolinmæði
meðal vinstri manna. Geturþað verið
að þessi óþolinmæði stafi af því að
Alþýðubandalagið hefur oftar en
ekki verið í vörn? Finnst þér sjálfum
að starfflokksins hafi skilað árangri í
líkingu við það sem þig dreymdi um
þegar þú byrjaðir afskipti af
stjórnmálum?
Svavar: Það hefur svo fjöldamargt
gerst... Ég bendi á útfærslu landhelg-
innar, uppbyggingu framleiðsluat-
vinnuveganna. Á þessum árum síðan
ég byrjaði í stjórnmálum má benda á
stórkostlega félagslega ávinninga:
ellilífeyrir var tvöfaldaður að kaup-
mætti 1971, það hefur verið komið á
þjónustukerfi fyrir fatlaða, sem er
betra en víðast hvar annars staðar og
sendinefndir koma hingað til að
skoða hvernig standa á að slíkum
málum - í staðinn fyrir að áður komu
sendinefndir hingað til að hneykslast
á ástandinu í þessum efnum, því að
lög um fávitastofnanir sem Vilmund-
ur Jónsson setti milli ’30 og ’40 voru í
gildi þar til 1979 á íslandi. Það hefur
margt gerst og áunnist. En það hefur
gerst hægar, miklu hægar en ég hefði
viljað.
Spurning: Ef það er rétt að ákveð-
innar óþolinmæði gæti telja menn að
hana séfyrst ogfremst aðfinna meðal
menntamanna og listamanna, sem
stutt hafa Alþýðubandalagið. Eru
þessir eldhugar bara óþolinmóðari
en gengur og gerist? Eða hafa menn-
ingarmálin verið vanrækt?
Svavar: Ég held að menningarf-
ólki, fólki um þessar mundir hljóti að
svíða sárast siðleysi markaðshyggj-
unnar. Ég vona það að minnsta
kosti. Einhverjir úr hópi listamanna
okkar hafa sjálfsagt fengið glýju í
augun við útbreiðslu verslunar og
þjónustu með tilkomu nýrra útvarps-
og sjónvarpsstöðva. En það er
skammgóður vermir. Ef markaðs-
hyggja fer að ráða hér menningar-
stefnunni er í óefni komið. Forsenda
menningarstefnu er þroskuð menn-
ingarvitund þjóðarinnar í heild. Við
þurfum á að halda góðum skólum
þar sem kennarar ganga glaðir til
starfa. Við þurfum öflugan háskóla,
sem er óháður pólitískum stöðuveit-
ingum, og stjórnvöld með jákvæða
afstöðu til listsköpunar og menning-
armála almennt.
Hlutverk stjómmálamanna er að
hlúa vel að menningarlífi, jafnt gras-
rótanna og þeirra sem skara framúr.
Verkefnin eru næg. Það þarf að af-
nema söluskatt af bókum og verja
þeim peningum til menningar. Það
þarf að auka framlög til menningar á
fjárlögum, en þau hafa minnkað síð-
an í ráðherratíð Ragnars Arnalds, og
það þarf að opna fyrir menningar-
strauma með því að styrkja íslenska
listamenn til landvinninga erlendis
og með því að stuðla að innflutningi
á vönduðu erlendu menningarefni.
En fyrst og fremst ber að leggja
áherslu á að undirbúa jarðveginn
fyrir gróðurinn, og hið opinbera á
ekki að gera tilraun til að stjóma því
hvað á að dafna og hvað á að visna á
akri menningar.
Spurning: Finnst þér stemmingin
vera slík í sambandi við stjórnmálin
að það sé tímabœrt að tala um að
snúa vörn í sókn?
Svavar: Ég held að maður sem
hefur valist til forystu í sósíalískum
flokki og vill fara að halda kyrru fyrir
í stað þess að hvetja til sóknar ætti
bara að hætta, því að hann hefur
breyst í andhverfu sína, því að hann
er ekki lengur sókndjarfur umbóta-
maður og óþolinmóður framfara-
sinni - heldur er hann orðinn aftur-
haldsseggur.
í sannleika sagt finnst mér að nú
fremur en kannski nokkurn tímann
áður sé þörf fyrir glóandi eldmóð í
mönnum, því að misréttið sem við-
gengst í þjóðfélagi okkar er til
skammar. Það er til skammar að
horfa upp á hvernig sjálfsvirðingu
launafólks er misboðið með vinnu-
þrældómi. Þetta kallar núna á kraft
og baráttu fyrir nýju þjóðfélagi.
Spurning: Eru sóknarsigrar í
nánd?
Svavar: Já, ég tel að þeir séu í
nánd. Við munum í vetur leggja
áherslu á alveg nýja stefnu í
efnahags- og atvinnumálum, sem við
munum kynna núna á þessum vetri.
Nýjar áherslur sem opna möguleika
fyrir betri lífskjör og jafnari. Við
munum leggja fram nýjar áherslur í
utanríkis- og sjálfstæðismálum. Við
munum leggja fram nýjar áherslur í
sambandi við landsbyggðina. Við
munum reyna að tala kjark í þjóð-
ina, þannig að landflóttinn hætti og
íslendingar vilji lifa og búa á íslandi.
Mér er það minnisstætt að fyrir
nokkru var ég á ferð í Noregi og hitti
þar af tilviljun íslenska fjölskyldu,
fullorðin hjón, sem vom að
heimsækja börn sín, sem nú era bú-
sett í Noregi. Bömin kváðust ekki
vilja flytja aftur til íslands. Þau
sögðu að hér væru launin lág, vinnu-
tíminn langur, félagsleg þjónusta lítil
og flest hér erfiðara en annars stað-
ar. Ég fann það þama betur en ég hef
kannski fundið áður, stemmingin er
allt önnur en hún var. Ég man það
þegar ég var að þvælast við nám er-
lendis fyrir átján árum þá var það
undantekning ef fólk ætlaði ekki
heim þegar að námi loknu. Ég man
að við gerðum einu sinni út sveit
langar leiðir með járnbrautarlest til
að tala um fyrir manni, sem við frétt-
um að ætlaði ekki heim. Við fórum
gagngert til að tala um fyrir honum.
Sem betur fer tókst það. Hann kom
heim til að reyna að taka þátt í því að
byggja upp almennilegt þjóðfélag á
íslandi.
Okkar verkefni í vetur verður að
kveða kjark í þjóðina og fá fólk til að
takast á við það verkefni að vera ís-
lendingar í þessu landi. Og ég er
sannfærður um það eftir viðræður
við Alþýðubandalagsmenn um allt
land, að það er starfs- og sóknarhug-
ur í fóíki.
Ég hef sjaldan fundið eins mikinn
starfsvilja hjá okkar fólki eins og
núna og sannfæringu fyrir því að við
getum unnið stóra sóknarsigra á
komandi tímum. En þeir sigrar
verða því aðeins góðir að við getum
breytt okkar pólitík í vemleika eftir
næstu kosningar með stjórnar-
skiptum í þessu landi, sem marka af-
gerandi þáttaskil í lífi þjóðarinnar.
Það er tími til kominn að almenning-
ur heimti sinn skerf af góðæri og sína
hlutdeild í uppbyggingu þjóðfélags-
ins.
—Þráinn
...Jón Baldvin á eitthvað erfitt uppdráttar,
kannski vegna þess að honum er í nöp við
ýmsa okkar frá fyrri tíð og honum er líka í nöp
við hina gömlu forustu Alþýðuflokksins...“
„...ég spyr fólkið: Hafið þið fengið 300.000
krónur á hverja fjögurra manna fjölskyldu
fyrir sömu vinnu?...“
...við viljum sækja valdið handa fólkinu í
landinu - því fólki sem hefur skapað þetta
góðæri, en fær nú ekkert af því. Til þess erum
við í stjórnmálum...“
..ef þú ert að fiska eftir minni persónulegu
afstöðu þá er ég andvígur því að flokkur ög
verkalýðshreyfing geri sér far um að þykjast
vera í einhvers konar gagnkvæmum hlýðnis-
stellingum...“
„...Það er tími til kominn að almenningur
heimti sinn skerf af góðæri og sína hlutdeild í
uppbyggingu þjóðfélagsins.\.“
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 10. október 1986
Föstudagur 10. október 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9