Þjóðviljinn - 22.01.1987, Blaðsíða 14

skuli ganga fram fyrir skjöldu í
þeim leik, með lagasetningu, sem
gerir einkum ráð fyrir afnámi
gamalla friðunarákvæða. Mörg-
um finnst að þar höggvi sá er hlífa
skyldi.
Þetta eru kannski stór orð, sem
ástæða væri til að skýra nánar.
Slíkt væri þó efni í aðra blaða-
grein og verður ekki gert frekar
hér og nú.
Skothernaður
og óvitaskapur
Eins og áður segir skal hér ekki
gert lítið úr hringormavanda
fiskiðnaðarins. Hvað gera skuli
til að draga úr þeim vanda er
hinsvegar álita- og deilumál,
enda óvíst að það sé á okkar valdi
yfirleitt. Lágmarkskrafa sýnist þó
vera að vandamálið sé rannsakað
miklu betur en gert hefur verið,
og af réttum aðilum, áður en rek-
ið er í afdrifaríkar aðgerðir.
Að svo stöddu getum við þó
velt fyrir okkur hverra kosta við
eigum völ. Við skulum þá byrja á
því að afskrifa allar hugmyndir
um að útrýma selnum. Það er ein-
faldlega hvorki fær leið né
mönnum sæmandi. Menn hafa
velt fyrir sér þeim möguleika -
líklega í alvöru - að eyða selorm-
inum með einhverskonar
„hundahreinsun" á selnum. Ekki
sýnist það árennilegt og er þó
aldrei að vita hverju vtsindin eiga
eftir að koma til leiðar á því sviði.
Óhætt mun þó að slá því föstu, að
slík lausn er ekki í sjónmáli nú
eða í náinni framtíð. Þá eru varla
aðrir möguleikar eftir en að
hamla gegn offjölgun sela, ef
hætta er á henni, og rannsóknir
sýna, að hún leiði til aukningar á
hringormi. Væntanlega gæti orð-
ið „þjóðarsátt“ um þá leið, og
kannski vakti aldrei annað fyrir
þeim, sem staðið hafa fyrir sela-
hernaði undanfarinna ára.
Eitt verða menn bara að skilja,
og þar hefur hnífurinn viljað
standa í kúnni, að ekki er sama
hvernig að selveiðum er staðið,
frekar en öðrum veiðum eða
landnýtingu. Að sleppa lausum
almennum skothernaði í selalátr-
um er slíkur óvitaskapur að furðu
gegnir. Sambærilegt við það, að
eyða gróðri landsins, veiða lax
með dínamítsprengjum, herja á
fuglabjörgin með hríðskotabyss-
um eða skrapa landgrunnið með
botnvörpum „upp í kálgarða".
Stundum er verið að bera saman
tölur um veidda seli árlega, með-
an nytjar bænda voru með hefð-
bundnum hætti, annarsvegar, og
eftir að hringormanefnd tók að
beita sér, hinsvegar. Slíkur sam-
anburður er auðvitað út í hött ef
önnur aðferðin leiðir til óbætan-
legrar og tilgangslausrar eyðingar
landkosta.
Auðvitað eigum við að nytja
selinn eins og áður, hindra fjölg-
un ef hún reynist óæskileg, vinna
að því að gera selskinn eftirsótt á
ný, nýta gamla reynslu og þekk-
ingu á þessum sviðum.
Forðumst hinsvegar að eyði-
leggja látrin, því þau eru grund-
völlur nýtingarinnar og hrifsum
ekki fornan rétt úr höndum
bænda, því án þeirra verða látrin
tæpast nytjuð. Hvetji
skinnmarkaðurinn ekki til hefð-
bundinna veiða munu bændur
sjálfsagt fúsir til samstarfs við þá,
sem kaupa vilja afurðir þeirra, ef
þeir hafa áfram umráð yfir látr-
unum og nytjum þeirra. Sjálfsagt
getur komið upp sú staða að
æskilegt sé talið að fækka fullorð-
num sel, t.d. útsel, en um það
verða að gilda aðrar reglur en
þær, að allir megi skjóta allsstaö-
ar. Heildarlöggjöf um sel og sel-
veiðar er nauðsynleg, þó að sela-
eyðing sé það ekki.
Eysteinn G. Gíslasun
Slæm mistök urðu við birtingu
eftirfarandi greinar hér í blaðinu
fyrir fáeinum dögum. Því kemur
greinin hér öðru sinni og vonandi
í sinni réttu mynd.
Selveiðar hafa aldrei heyrt undir sjávarútveg hér á landi, enda jafnan verið
önnur hlunnindi.
6. Selir éta nytjafisk ásamt
mörgu öðru. Það er vitað rnál.
Að sá fiskur myndi skila sér allur
sem aflaaukning á miðum, ef
selnum væri eytt, er fjarstæða, aö
dómi a.m.k. sumra fræðimanna.
Fæðukeðjan í sjónum, þar sem
hver lifir á öðrurn, er það marg-
slungin, að búast má við, að ef
fækkun verður hjá einni tegund
færist aðrar, sem neyta sömu
fæðu, í aukana í staöinn.
Við erum búnir að reka útlend-
ingana af íslandsmiðum - loks-
ins. Ekki er þó allt fengið með
því: Næst parf að útrýma selnum,
sem sagður er éta árlega tugi
togarafarma af fiski. Því næst
kæmi röðin væntanleg að fjöl-
gandi hvölurn, eitthvað éta þeir.
Er nokkuð í veginum að slátra
þeim? Eða sjófuglununt? Þeir
eru sagðir éta margfalt fleiri fiska
(ungviði) en veiöiflotinn fær í
sinn hlut. Yrði ekki að snúa sér
að þeim þarnæst? Herja á fugla-
björgin með fallbyssum og
sprengjuvörpum t.d.?
Gamanlaust: Ekki dugir að
setja dæmið upp á þennan hátt.
Selir eru hluti af lífkeðju hafsins
eins og hvalir og sjófuglar. Og við
vitum of lítið urn hvaða afleiðing-
ar það getur haft að raska þeirri
búgrein fyrst og fremst, eins og flest
keðju, með útrýmingu tegunda,
til þess að réttlætanlegt sé að gera
slíkt. Hvað selinn varðar er
margt, sem þarf að rannsaka áður
en gripið er til niðurskurðarins og
þá af rétturn aðilum. Að
hagsmunaaðilar í sjávarútvegi
annist þær rannsóknir virðist
óneitanlega vafasöm málsmeð-
ferð, svo ekki sé meira sagt.
Markaðslokunin
bitnar harðast á
selnum sjálfum
Litlar nytjar hafa verið af sel
, nokkur undanfarin ár. Satt er
það. Þar áður höfðu landsels-
kópaskinnin verið í góðu verði
lengi.
Markaðslokunin varð fyrir
áróður fólks, sem vildi banna all-
ar selveiðar af mannúðarástæð-
um. Auðvitað sá það ekki fyrir
hverjar afleiðingarnar áttu eftir
að verða af þeirri krossferð. Hér
á landi hefur eyðingarhernaður
gegn sel komið í stað hefðbund-
inna nýtingaraðferða og verð-
mætrar grávöruframleiðslu.
Við höfum lítið gert í því ennþá
að kynna fyrir heiminum að
markaðslokunin hefur komið
miklu illu til leiðar, og bitnar
harðast á selnum sjálfum. Það
ættum við þó að gera og gæti þá
svo farið að markaðsmál kæmust
í samt lag á ný. Á þessu ári seldist
nokkurt magn af selskinnum úr
landi fyrir sæmilegt verð og verð-
ur fróðlegt að vita hvort þar sé að
opnast markaður á ný. A meðan
ættum við kannski að fara okkur
hægt við eyðingu selalátra og
lagasetningar um afnám friðu-
nar.
Eins og allir vita eru nú erfiðir
tímar í landbúnaði. Varla hefst
undan að rífa niður það, sem
byggt hafði verið upp með rækt-
un og byggingum á liðnum árum.
Landauðn blasir við heilum hé-
ruðum og landshlutum. Ekki
vegna harðinda og mannfellis,
eins og ferðum, heldur vegna
miskunnarleysis nýrra siða. Ein-
hver vottur af sómatilfinningu
hjá þjóðinni krefst þess þó, að
hamíað sé gegn útrýmingu mann-
lífs á landsbyggðinni.
í stað hefðbundinna búgreina
er þá reynt að efla nýjar. Miklu
hefur verið til kostað að byggja
upp loðdýrabúskap út um allar
sveitir og menn hafa farið að
hyggja meira en gerst hafði und-
anfarið að nýtingu gamalla
hlunninda, eins og reka, veiði
o.fl. Það má furðulegt heita og
lyginni líkast að á sama tíma skuli
varið fé til að eyðileggja okkar
gömlu, arðsömu loðdýrabú, sel-
alátrin, og eyða bústofni þeirra.
Að jafnvel Alþingi íslending
5. Selir eru lokahýsill fyrir eina
tegund hringorma (selorm),
hvalir fyrir aðra (sem þá má vænt-
anlega kalla hvalorm). Báðar
þessar hringormategundir finnast
í fiski á Islandsmiðum, þó að
meira sé af þeirri fyrrnefndu.
Sjaldan finnast þær báðar í einum
og sama fiskinum og er álitið að
þær þrífist ekki í slíku sambýli.
Því hafa menn getið þess til, að ef
önnur tegundin hyrfi úr sögunni,
kynni hin að færast í aukana að
samaskapi. Ef fslendingar dræpu
allan sel við landið er hugsanlegt,
en ekki víst, aö „selormurinn"
hyrfi líka. Myndi þá ekki „hval-
ormurinn" koma í staðinn, fyrir
tilverknað vaxandi friðaðra
hvalastofna? Að minnsta kosti
þyrfti eftir sem áður að leita að
hringormi og ormahreinsa
fiskinn. Sagt er að hvalormurinn
sé minni og sjáist verr en hinn.
Yrðu skiptin til bóta? Eða yrði
kannski að útrýma hvalnum líka?
Er nokkuð í vegi með það?
Sumir halda reyndar að loka-
hýslar hringorma kunni að vera
fleiri en selir og hvalir, t.d. sjó-
fuglar. Þá mun fjölmargt vera
óljóst og órannsakað varðandi
millihýsla í hringormakeðjunni,
og yfir höfuð flest, sem menn
þyrftu að vita áður en ráðist er í
niðurskurð. Til dæmis er það
með öllu óljóst, hvort selafjöldi
hefur áhrif á selormafjölda í fiski,
sbr. dæmin unt Grænland og
skosku rannsóknina hér að fram-
an.
Augljóst mál er, að erfitt yrði
eða óframkvæmanlegt að drepa
allan sel viö landið, þótt fljótgert
sé að eyðileggja selalátrin. Þar að
auki dettur varla nokkrum manni
í hug í alvöru að íslendingar
kæmust upp með að reyna það.
Auövelt reyndist að beygja okk-
ur til lilýðni í hvalveiðimálunum.
Myndi heimurinn láta afskipta-
laust ef við reyndum að útrýma
selnum?
DJÖÐVIIJINN
alþýöujr
blaóid f
0 681333 0 68 18 66 0 68 63 00,
Blaðburður er
BESTA TRIMMIÐ
Tíinixm
og borgar sig
Blaðbera
vantar
Garðabæ
Hafnarfjörð
Eskihlíð
Skerjafjörð

Hafðu samband við okkur
DJOÐVILJINN
Síðumúla 6
0 6813 33
14 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fímmtudagur 22. janúar 1987