Þjóðviljinn - 31.01.1987, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Ratsjár, ráðheirar, upplýsingar
Af Noröurlandaþjóðunum þremur sem
Bandaríkjastjórn hefurfengiö til fylgilags við sig
innan hernaöarbandalagsins sem kennt er viö
Atlantshafið hafa íslendingar einir þurft að sitja
uppi meö erlenda herstöö í eigin landi. Þótt
iðulega séu kallaðir til norskir og danskir hern-
aöarsinnar til aö vitna þegar eitthvað þykir óvíst
um framtíð Keflavíkurherstöövarinnar hafa
Danir og Norðmenn aftekiö meö öllu að taka viö
erlendum her. Samt á Noregur sameiginleg
landamæri meö rússneska birninum, og Dan-,
mörk ræður umferö um sundin út úr Eystrasalti
og þarmeð einni af fáum leiðum Sovéthers út á
rúmsjó.
Þaö sem ekki er húsum hæft á höfuðbólinu
þykir þó í lagi á hjáleigunni.og Danir hafa frá
stríðslokum sætt sig viö bandaríska herstöö á
norðausturströnd Grænlands, þarsem heitir
Thule síðan Peter Freuchen kom þar upp versl-
unarbúðum árið 1910. Nú er í Danmörku sprott-
ið upp fróðlegt mál um tíðindi frá Thule, mál sem
einum þræði fjallar um samábyrgð Nató-ríkja
með hráskinnaleik stórveldisins í vestri í her-
væðingarmálum, og öðrum þræði um trúverð-
ugleik upplýsinga sem þeir íWashington veita
Dönum, Grænlendingum, íslendingum og öðr-
um um herstöðvar sem smáþjóðirnar hýsa
nauðugar viljugar á sínu landi.
Deilurnar í Danmörku snúast um ratsjárstöð
sem Bandaríkjaher er nú að Ijúka við að koma
upp í Thule-herstöðinni. Talsmenn Bandaríkja-
stjórnar segja að nýja stöðin sé aðeins endur-
nýjun á gamalli og úreltri, en sífellt sterkari líkur
benda til að nýju tækin séu svo miklu
fullkomnari þeim eldri að tilvist þeirra íThule sé
brot á svokölluðum ABM-samningi Sovétríkj-
anna og Bandaríkjanna frá 1972. Sá samningur
fjallar um takmarkanir á gagneldflaugakerfum,
og kveður meðal annars á um það að risaveldin
láti sér nægja að fylgjast með hugsanlegum
eldflaugaárásum um ratsjár á eigin landsvæði.
Óháðir bandarískir hernaðarsérfræðingar telja
margir að Thule-ratsjáin brjóti í bága við þennan
samning, og danskadagblaðið Informationhef-
ur komist yfir opinber bandarísk plögg sem
styðja það álit. Sovétmenn segja ratsjána einn-
ig brot á samningnum frá 1972, og væru Danir
og Grænlendingar þarmeð komnir í vond mál
gagnvart granna sínum í austri.
Hernaðarsérfræðingarnir segja ennfremur
að Thule-ratsjáin gegni mikilvægu hlutverki í
stjörnustríðsáformum Bandaríkjaforseta, og
einn þeirra fullyrðir reyndar að hernaðargildi
nýju Thule-stöðvarinnar sé afar takmarkað af
þeirri ástæðu að hún yrði eitt fyrsta skotmark
Sovétmanna í hugsanlegri kjarnorkustyrjöld.
Danska ríkisstjórnin hefur frá upphafi sagst
hafa þær upplýsingar að vestan að ratsjárstöð-
in nýja sé ekki brot á samkomulaginu, og jafnvel
eftir að leyniskýrslur urðu opinberar í Informati-
on lýsti utanríkisráðherrann Uffe Elleman-
Jensen því yfir í skýrslu til utanríkismálanefndar
danska þingsins að danska ríkisstjórnin hefði
engar ástæður til að draga í efa staðhæfingar
Bandaríkjahers. Reyndar mun hafa komið í Ijós í
leiðinni að Elleman-Jensen hefur annaðhvort
ekki lesið ABM-samninginn eða reynt að piata
utanríkismálanefndina, en það er danskt innan-
ríkismái hverslags persónu frændur okkar við
sundin velja sér í þennan ráðherrastól.
Það sem hlýtur hinsvegar að vekja íslenska
athygli við þetta mál er ekki eingöngu að það er
styttra til Thule frá Reykjavík en frá Kaup-
mannahöfn, heldur einnig að Thule-málið virð-
ist eiga sér augljósar hérlendar hliðstæður. Ekki
einungis í þeim bernska trúnaði sem hver utan-
ríkisráðherrann af öðrum virðist leggja á upplýs-
ingar frá Pentagon um búnað og hlutverk sífellt
viðameiri bandarískra hernaðarmannvirkja á ís-
landi. Hitt er einnig allrar athygli vert að í Dan-
mörku sjálfri standa sterk öfl gegn því að Thule-
málið verði upplýst, þarsem dönsk stórfyrirtæki
voru höfð með við uppsetningu nýju ratsjár-
stöðvarinnar og eiga því mikilvægra hagsmuna
að gæta, hagsmuna sem eru þeir sömu og
herstjóranna í Pentagon.
Það er því nokkurs vert að fylgjast vel með
gangi Thule-mála í Danaveldi, ekki síst fyrir þau
íslensk héruð sem nú stendur til að innlima í
gangvirki bandarísku hernaðarvélarinnar. - m
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Rltatjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphóðinsson.
Fróttastjórl: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Garðar Guðjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Khstín
Ólafsdóttir, Magnús H. Gíslason, MörðurÁrnason, ÓlafurGíslason,
SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Ásgrímsson, Vilborg Davfðsdóttir,
Víðir Sigurðsson (íþróttir), Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrlta- og prófarfcalestur: Elías Mar.
Ljósmyndarar: EinarÓlason, Sigurður MarHalldórsson.
Útlltsteiknarar: SævarGuðbjömsson, GarðarSigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Guðbergur Þorvaldsson.
Auglýsingastjórl: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýslngar: Olga Clausen, Guðmunda Kristinsdóttir.
Símvarsla: Katrín Anna Lund, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðlr: Ólöf Húnfjörð.
Bílstjórl: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu- og afgrelðslustjóri: Hörður Oddfríðarson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Innheimtumonn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, rltstjórn:
Síðumúlað, Reykjavík, sfmi681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmlðja Þjóðvlljonshf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasólu: 50 kr.
Helgarblöð: 55 kr.
Áskrlftarverð á mánuði: 500 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 31. janúar 1987