Þjóðviljinn - 11.02.1987, Blaðsíða 9

Öndvegisbók
Minnis vardi í
tvennum skilningi
Saga Torfa Bjarnasonar og Ólafsdalsskóla
Út er komin á vegum Búnað-
arfélags Islands Saga Torfa
Bjarnasonar og Ólafsdalsskóla,
eftir Játvarð Jökul Júlíusson,
bónda og rithöfund á Miðjanesi í
Reykhólasveit. í bókinni er og
nemendatal skólans, greinagott
æviágrip hvers og eins eftir því
sem föng voru til og myndir af
flestum nemendum. Þetta er
mikil bók, rúmar 500 bls. og
ágætlega úr garði gerð, bæði að
frágangi og efni, enda Játvarður
með afbrigðum vel ritfær og
vandvirkur höfundur.
Jafnan ber til hverrar sögu
nokkuð. Búnaðarskólinn í Ólafs-
dal var stofnaður árið 1880 og
starfaði til ársins 1907. Á 100 ára
afmæli skólans, árið 1980, flutti
Játvarður Jökull erindi í Útvarp-
ið um þessa gömlu og merku
menntastofnun. Var á allan hátt
vel til þess vandað og duldist eng-
um, sem á hlýddi, að það var
byggt á mikilli þekkingu á sögu
skólans og ævistarfi Torfa. Ekk-
ert var því eðlilegra en að Búnað-
arfélag fslands leitaði til Játvarð-
ar um að taka að sér samningu
bókarinnar og varð hann við því.
Játvarður hóf svo að rita bókina
18. sept. 1980, jafnframt því sem
hann vann að öðrum ritstörfum,
og nú er verkinu lokið.
Svo skemmtilega vill til, að
höfundurinn er með vissum hætti
tengdur Ólafsdalsskólanum.
Faðir hans, Júlíus Jóhann Ólafs-
son, stundaði nám við skólann
tvo fyrstu veturna, sem hann
starfaði og kom, að sögn, fyrstur
nemenda heim á staðinn fyrir 106
árum.
Bókin skiptist í eftirgreinda
megin kafla: Inngangur. Árdegi
ævinnar, Verslunarfélag Dala-
sýslu, Að kenna að búa, Á úthall-
andi ævidegi. Þá er þáttur um
Guðlaugu konu Torfa, ritskrá
Torfa, eftirmáli, nafnaskrá og
loks nemfendatalið. Auk mynda
af nemendum eru fjölmargar aðr-
ar myndir í bókinni.
Torfi í Ólafsdal var án allra tví-
mæla einn merkasti brautryðj-
andi í atvinnumálum fslendinga.
Ungur að árum braust hann utan
til náms, af litlum efnum en mikl-
um áhuga og fróðleikslöngun.
Dvaldist hann á þessum árum í
Noregi, Skotlandi og Ameríku.
Kynni hans af þessum þjóðum og
atvinnuháttum þeirra opnuðu
augu hans enn betur en áður fyrir
því hversu allur búskapur íslend-
inga var á frumstæðu stigi. Olli
því einkum tvennt: alger skortur
á verk- og ræktunarmenningu og
að hinu leytinu verslunarhelsið. I
raun og veru hafði allt setið hér í
sama farinu öldum saman. Þjóð-
in stóð enn um margt í sporum
landnámsmannanna og var þó
um sumt verr sett.
Torfi ásetti sér að bæta úr þessu
eftir því sem orka og aðstaða
leyfði. Og hann ákvað að berjast
á báðum vígstöðvum. Til þess að
bæta búnaðarháttuna stofnaði
hann og rak í Ólafsdal fyrsta bún-
aðarskólann á landinu og starfaði
hann í 27 ár eða frá 1880 til 1907.
Á þessu árabili útskrifaði skólinn
hátt á annað hundrað búfræð-
inga, sem síðan dreifðust um allt
land og leiðbeindu bændum um
ræktun og landbætur á túnum og
engjum, og notkun ýmissa nýrra
verkfæra, sem þeir höfðu kynnst í
Ólafsdal. Þannig lagði Torfi, með
skóla sínum, grundvöllinn að
þeirri ræktunarmenningu í sveit-
um landsins, sem við búum að
enn í dag.
En Ólafsdalur nægði á engan
hátt umsvifum Torfa og athafna-
þrá. Hann nytjaði tvær jarðir
niðri í Saurbæ og stofnaði þar til
mikilla áveituframkvæda. Þar lét
hann nemendur sjálfa um verk-
stjórn og ábyrgð á því hvernig
störfin voru af hendi leyst. Þann-
ig örfaði hann sjálfstæði þeirra og
áby rgðartilfinningu.
Torfi flutti með sér að utan ým-
iss konar áhöld og verkfæri, sem
hér voru þá með öllu óþekkt. Lét
síðan smíða og smíðaði eftir þeim
heima í Ólafsdal, og vann ötul-
lega að útbreiðslu þeirra um
landið. Sem dæmi um þau verk-
færi, sem Torfi færði íslendingum
og kenndi þeim að nota má nefna
plóga, herfi, kerrur, hjólbörur,
hestarekur, undirristuspaða,
vatnshrúta, aktýgi, rokka og svo
ljáinn, sem jók afköst við slátt
a.m.k. um þriðjung, auk þess
sem sagt hefur verið að ljár Torfa
hafi bjargað því, sem eftir var af
íslensku skógunum, þar sem nú
var ekki lengur þörf á viðarkolum
til þess að herða ljáina. Öll þessi
verkfæri voru meira og minna
notuð þar til dráttarvélarnar
komu til sögunnar og ollu, á sín-
um tíma, engu minni byltingu í
ræktunar- og bústörfum en þær.
Þótt ætla mætti að rekstur
skólans og búsins í Ólafsdal væri
ærið verk einum manni þá
Játvarður Jökull Júlíusson.
fullnægði það ekki athafna- og
umbótaþrá Torfa. Til þess að
gera umbætur í atvinnumálum
mögulegar og tryggja árangur
þeirra varð að Iosa um verslunar-
höftin. Því beitti Torfi sér fyrir
stofnun Verslunarfélags Dala-
sýslu árið 1886. Náði það raunar
yfir fimm sýslur. í landnámi þess
risu síðan fimm eða sex kaupfé-
lög og stýrði Markús sonur Torfa
einu þeirra um árabil.
Um allt þetta og raunar margt
fleira en hér er nefnt, fjallar Ját-
varður Jökull í bókinni, mjög ít-
arlega og með miklum ágætum.
Og það er naumast of mælt hjá
honum, að Torfi hafi verið fjög-
urra manna maki. Hann stofnaði
skóla og rak hann í 27 ár. Hann
smíðaði meira en 800 verkfæri og
tæki, sem hér voru áður óþekkt, -
t.d. 125 plóga, - og kenndi
mönnum að nota þau. Hann
gerðist forgöngumaður áhrifa-
mikilla verslunarsamtaka. Hann
var fyrirmyndar bóndi og fágætur
uppaldandi og heimilisfaðir.
Hvert þessara starfa fyrir sig er
þannig að eðli og umfangi, að það
væri ærið nóg einum manni.
Játvarður Jökull hefur hér
skrifað ágæta bók um óvenjulega
mikilhæfan athafnamann og
brautryðjanda. Sjálfur er hann
fágætur maður að kjarki og
manndómi. í fjölda ára hefur
hann búið við líkamlega lömun.
Þegar honum urðu ónýtar hend-
urnar til ritstarfa brá hann pinna í
munn sér og leikur með honum á
leturborð ritvélarinnar. Og nú er
hann auk heldur farinn að fást við
tölvuna.
Með þessari bók hafa höfundar
og útgefandi reist Torfa í Ólafs-
dal og konu hans Guðlaugu,
verðugan minnisvarða. En hún er
einnig minnisvarði um mann,
lem með einstæðu viljaþreki
semur og skrifar bækur við að-
stæður, sem knúið hefðu flesta
aðra til algerrar uppgjafar.
-mhg
Menntastefna menningarþjóðar
Oft hefur okkur kennurum
þótt erfitt að vekja áhuga al-
mennings og fjölmiðla á því starfi
sem unnið er í skólunum og þeirri
starfsaðstöðu sem nemendum og
kennurum er búin. Þvímiðurhef-
ur viljað brenna við, að alla jafna
þarf ábyrgðarlaus skrif eða umtal
þeirra sem lítið eða ekkert
þekkja til innan veggja skólans til
þess að almenn umræða skapist
um skólastarf. Oft gera menn sér
jafnvel ekki far um að kynna sér
málefnið áður en þeir fella órök-
studda dóma.
Nú ber hins vegar nýrra við,
þar sem er skýrsla fulltrúa frá
OECD um skólastarf og
menntastefnu á íslandi. Þótt
heimsókn þessara gesta hafi að-
eins staðið hálfan mánuð, og ís-
lenskt skólakerfi og mennta-
stefna sé yfirgripsmikið mál að
kynna sér, verður varla sagt að
sérstaklega valdir fulltrúar
OECD felli órökstudda dóma um
skólakerfið hér á landi, þó að á
síðustu dögum hafi komið fram
að ekki taki allir skýrsluna alltof
bókstaflega. Það kann að vera að
skýrslugerðarmenn hafi ekki haft
nægileg tækifæri til að kynna sér
ýmsa málaflokka niður í kjölinn
og skýrslan sé þar af leiðandi yfir-
borðskennd á köflum; kann líka
að vera að útlendingum sé erfitt
að setja sig að fullu í spor fslend-
inga og skilja aðstæður þeirra.
Hins vegar höfðu fulltrúar
OECD undirbúið sig til skýrslu-
gerðarinnar með því að kynna sér
nákvæmlega undirbúningskýrslu
íslenska menntamálaráðuneytis-
ins og gestirnir höfðu tækifæri til
að halda fundi með fulltrúum
ráðuneytis og skólafólki og fá
þannig allar þær upplýsingar sem
þá vantaði. Væntanlega hafa
ráðuneytismenn hér liðsinnt
þeim og bent þeim á hvar leita
skyldi upplýsinga. Og þar að auki
er ef til vill ekki úr vegi að vera
ófrumlegur og minnast þess að
glöggt er gestsaugað, og full
ástæða til að ætla að gestirnir reki
augun í eitthvað sem heimamenn
ekki sjá.
Skýrsla OECD fulltrúanna
dregur upp dapra mynd af skóla-
starfi og menntastefnu á íslandi.
En okkur sem störfum í skólum
landsins segir OECD skýrslan
engin ný tíðindi, og raunar ætti
hún engum að koma á óvart. í lok
febrúar árið 1985 var birt önnur
skýrsla sem unnin var á vegum
menntamálaráðuneytisins og
með fulltrúum þess og samtaka
kennara. Hún hefur í munni
manna borið heitið „endurmats-
skýrslan", en með henni átti að
leggja nýtt mat á starf kennara í
Ijósi þeirra breytinga sem orðið
hafa á undanförnum árum á
skólastarfi og þeim kröfum sem
til kennara eru gerðar. Endur-
matsskýrslan átti að verða lyfti-
stöng fyrir skólastarfið, þar sem
hún færir sönnur á þær umfangs-
miklu breytingar sem orðið hafa í
þjóðfélagi okkar og hafa áhrif á
skólastarf án þess að tillit hafi
verið tekið til þeirra við fjárfram-
lög til skóla og í kjarasamningum
kennara. í „endurmatsskýrsl-
unni“ er einmitt bent á marga þá
þætti sem fulltrúar OECD telja
að verði að færa til betri vegar.
Samtök kennara hafa árum
saman, á fundum, þingum og
ráðstefnum, í ræðu og riti bent á
sömu atriði og reyndar mörg
fleiri. Við höfum svo sannarlega
séð og gert okkur grein fyrir því í
hvern vanda stefnir. Við höfum
reynt allar þær leiðir sem við
Erindi
Svanhildar
Kaaber,
formanns
skólamála-
nefndar
Kennara-
sambands
Islands, á
umræðufundi
Málfundafélags
félagshyggju-
fólks um
íslenska
menntastefnu
þekkjum til að vekja athygli
stjórnmálamanna, foreldra og
fólks almennt á því sem einkum
stendur skólahaldi í landinu fyrir
þrifum. Það hefur því miður
harla lítinn árangur borið.
Ég tel því óhætt að fullyrða að
við kennarar fögnum OECD
skýrslunni vegna þes að hún styð-
ur flest okkar baráttumál. Hins
vegar er það áhyggjuefni að
skýrslan sannar líka hve lítilsmet-
in markviss umræða um skólamál
er, og hve skoðanir og ráð kenn-
ara eru léttvæg fundin þegar
skólamál og menntastefna eru til
umræðu.
Ég ætla að leyfa mér að taka
hér nokkur dæmi af því sem bent
er á í skýrslunni og kennarar hafa
æ ofan í æ gert að umtalsefni.
Stærsta, nærtækasta og alvar-
legasta málið fyrst: Fulltrúar
OECD benda á að starfsþreyta sé
áberandi meðal kennara, þeir
þurfi betri starfsþjálfun, kennar-
ar séu illa launaðir, þeir búi við
lélegar starfsaðstæður og hafi
ekki þau gögn í höndum sem
nauðsynleg eru.
Sérstaklega er bent á að skól-
arnir hafa ekki til nota tæki sem
talin eru allt að því sjálfsögð á
heimilum s.s. myndbönd og tölv-
ur.
Kennsluskylda íslenskra kenn-
ara er í raun 5 til 6 kennslustund-
um lengri viku hverja en almennt
er í nágrannalöndum okkar.
Laun íslenskra kennara eru um
það bil helmingi lægri en gengur
og gerist hjá nágrönnum okkar.
Bekkir eru hér jafnan stærri, og
má geta þess að um það mikill
meirihluti kennara kennir bekkj-
um þar sem eru 21 nemandi eða
fleiri. Framboð á náms- og
kennslugögnum er af skornum
skammti, en það verður til þess
að kennarar þurfa að verja mikl-
um tíma til þess að útbúa, semja
og ljósrita verkefni og annað sem
þarf að vera fyrir hendi. Algengt
er að íslenskir kennarar þurfi að
hafa umsjón með tveimur bekkj-
ardeildum, alls staðar þar sem ég
þekki til t.d. hér í nágranna-
löndum okkar er óþekkt að kenn-
ari hafi umsjón með fleiri en einni
bekkjardeild, vegna þess hve
mikil ábyrgð og mikið starf fylgir
slíkri umsjón. Síðast en ekki síst
vil ég nefna það álag sem fylgir
því fyrir kennara að segja til rétt-
indalausum starfsmönnum í skól-
unum, fólki sem hvorki þekkir til
skólastarfs né þess námsefnis sem
það á að fara að kenna. Gætum
að því að tæplega 20% þeirra sem
kenna í grunnskólum landsins
hafa ekki lögboðna menntun og
starfsþjálfun. Öll þesi atriði, og
reyndar fleiri gera það að verkum
að fullyrðingin um að mikillar
starfsþreytu gæti hjá íslenskum
kennurum á fullan rétt á sér. Þá
er það vissulega líka rétt að kenn-
aranám er hér styttra en víðast
hvar annars staðar, æfinga-
kennsla kennaranema, sjálf
starfsþjálfunin, er einnig sýnu
styttri en nauðsynleg er talin
kennaranemum í nágrannalönd-
unum. í hópi kennara er gjarna
rætt um nauðsyn þess að lengja
kennaranámið um eitt ár og auka
til muna æfingakennslu. Tillögur
liggja fyrir um að byrjendur í
kennarastarfi fái sérstaka leið-
sögn og hafi lægri kennsluskyldu
á fyrsta starfsárinu.
I OECD skýrslunni kemur
fram undrun skýrslugerðar-
manna yfir því hve uppeldi vax-
andi kynslóðar er látið reka á
reiðanum, þar sem hér sé algengt
að börn og unglingar gangi sjálf-
ala, ef svo má að orði komast,
vegna óhóflegs vinnutíma for-
eldra, og einnig vegna þess hve
daglegur skólatími er stuttur.
Skyldi nú engan undra að
skýrslugerðarmönnum hafi
brugðið í brún. Það mun óþekkt
meðal menningarþjóða, (ann-
arra en íslendinga) að nota nokk-
urs konar „vaktaskipulag" í
skólastarfi, - tví- og þrísetja
skólana. Slíkt hefur í för með sér
stuttan skóladag nemenda og
mörg önnur óþægindi í skóla-
starfinu. Þá er það líka einkenni-
leg stefna sem hér á landi hefur
verið rekin, en það er að hefja
kennslu í hálfbyggðum og van-
búnum skólahúsum og bæta úr
brýnum húsnæðisvanda skóla
með því að hrófla upp kofum eða
skúrum á skólalóðum. Nánast er
óþekkt hér að gengið sé frá skóla-
lóðum svo viðunandi sé áður en
skólahald hefst, oftar en ekki
leika nemendur sér í frímínútum
á bflastæðum, í besta falli malbik-
uðum! Allt þetta verður til þess
að nemendur fá ekki þá umönn-
un sem þeir þurfa og eiga rétt á,
umönnun sem foreldrar - vinn-
andi langan vinnudag- hljóta að
treysta á að börn þeirra fái í
skólanum.
Fulltrúar OECD telja að
skipulag skólastarfs hér á landi
taki um of mið af erlendum fyrir-
myndum stærri þjóða, vægi
námsgreina sé rangt, kennslan of
hefðbundin, verk- og listmennta-
greinar of lítils metnar. Þeir
benda á mikið misrétti þar sem
börn í þéttbýli og börn í dreifbýli
hafi alls ekki sömu tækifæri til
náms.
Margir skólamenn hafa bent á
nauðsyn þess að nýta betur en
gert er heimildir grunnskólalag-
anna til sveigjanleika í skóla-
starfi. Skólinn verður að taka mið
af umhverfi sínu. Þrátt fyrir að
samræmd heild verði að sjálf-
sögðu að vera í inntaki skóla-
starfs er engin ástæða til að kenna
nákvæmlega það sama á sama
tíma um land allt það er ekkert
sem segir að skólastarfið verði að
vera alveg eins og í Reykjavík og
á Raufarhöfn.
Vandi okkar íslendinga er
mikill þegar kemur að tungu-
málanámi. Mikill metnaður er
lagður í kennslu móðurmálsins,
en við verðum einnig að nota dýr-
mætan tíma nemenda okkar til að
kenna þeim erlend tungumál. f
Svanhildur Kaaber.
þessu efni má benda á þá leið til
úrbóta að endurskipuleggja tung-
umálanámið, hefja það seinna og
flytja lengra áfram í skólakerf-
inu, en um fram allt tel ég að fella
verði niður samræmd próf við lok
grunnskóla í tveim erlendum
tungumálum, sem þannig fá mjög
mikið vægi í námsefninu. Eins og
skipulag samræmdra prófa er nú
fullyrði ég að þau stýri skólastarf-
inu í eldri deildum grunnskóla
allt of mikið.
Og hvað er til ráða? Fulltrúar
OECD benda á leiðir til úrbóta,
sumar þeirra tel ég sjálfsagðar og
sannarlega réttar, aðrar óttast ég
að henti okkur ekki hér.
Forsenda þess að bæta skóla-
starf og gera það markvissara er
að bæta kjör og starfsaðstæður
kennara og stórauka fjárframlög
til menntamála, en hvort tveggja
gerðu OECD menn að umtals-
efni. Það verður að gefa kennur-
um tækifæri til frarnhalds- og
endurmenntunar þannig að þeir
geti fylgst með þróun, tilraunum
og nýbreytni í skólastarfi, en ár-
lega eru skornar niður áætlanir
um fjármagn til endurmenntunar
og framhaldsmenntunar fyrir
kennara svo hvergi nærri er kom-
ið til móts við þá þörf sem fyrir er.
Það veröur að útrýma þeim hugs-
unarhætti að „allir geti kennt“ og
ráða alls ekki til kennslu aðra en
þá sem hafa tilskilda menntun til
starfsins samkvæmt lögum. Það
verður að útrýma því sem ég kýs
að kalla „vaktaskiptum“ í skóla-
starfi, þannig að allir nemendur
geti notið heilsdagsskóla. Það
verður að tryggja fjármagn til
námsgagnagerðar þannig að allir
nemendur hafi fjölbreytt úrval
námsgagna.
Allt þetta kostar fé, mikið fé.
Fulltrúar OECD benda á að ein
leið til að afla þess sé að gefa
foreldrum sem vilja og geta tæki-
færi til að leggja fé af mörkum til
skóla barna sinna. í þessu efni má
minna á þá umræðu sem fram fór
um einkaskóla á grunnskólastigi
fyrir um það bil tveim árum. Bent
var á hvernig það myndi auka
misrétti og væri gagnstætt anda
grunnskólalaganna þar sem
áhersla er lögð á að grunnskólinn
eigi að vera skóli fyrir öll börn -
óháð kyni, stétt, búsetu, eða fötl-
un.
Gestirnir benda líka á þá leið
að gefa kennurum tækifæri til
„stöðuhækkana“ og frama í
skólastarfi og ýta þannig undir að
þeir verði metnaðarfyllri í skóla-
starfinu. Ef þarna er átt við mat á
endurmenntun og framhalds-
námi, starfsaldri og þess háttar
atriðum hafa slíkar hugmyndir
oft verið ræddar í hópum kennara
og eiga ef til vill einhvern hljóm-
grunn. Sé hins vegar átt við það
skipulag sem felur í sér að launa
kennara eftir árangri nemenda
sinna hljótum við kennarar að
hafna slíku og telja algjörlega ó-
raunhæft.
Hér hefur aðeins verið tæpt á
nokkrum þeirra atriða sem fram
koma í skýrslu fulltrúa OCED
um skólastarf á íslandi. Skýrslu
sem staðfestir þá skoðun margra,
lærðra og leikra, að ef ekki verði
við brugðið, og það fljótt og af
miklum myndarskap, sé þó nokk-
ur hætta á að menningarþjóðin
íslendingar glati reisn sinni og
auðnist ekki að halda andlegu og
veraldlegu sjálfstæði í samfélagi
þjóða.
Svanhildur Kaaber
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 11. febrúar 1987
Mlðvikudagur 11. febrúar 1987 ÞJÓÐVILJINN — SfÐA 9
Myrkir
Músíkdagar
Fyrstu tónleikar í Bústaðakirkju
s.l. sunnudag
Tónskáldafélag íslands hefur
nokkur undanfarin ár staðið fyrir
tónleikum með samtímamúsík
undir nafninu „Myrkir músík-
dagar". Stundum hefur þetta
nálgast að vera Festival, með
stórum sinfóníutónleikum og al-
þjóðlegum undirtektum. I seinni
tíð hefur heldur dofnað yfir fyrir-
tækinu, gott ef það glcymdist ekki
í fyrra, en nú eru auglýstir þrenn-
ir tónleikar undir þessu skugga-
lega nafni.
Þeir fyrstu voru í Bústaða-
kirkju s.l. sunnudag og voru þar
flutt þrjú íslensk tónverk eftir
Helga Pálsson, Jónas Tómasson
og Jón Leifs og eitt amerískt eftir
Donald Martino. Tríó fyrir
flautu, selló og píanó eftir Jónas
Tómasson, eða Sonata XV eins-
og það heitir raunar, var frum-
flutt af Kolbeini Bjarnasyni, Lov-
ísu Fjeldsted og Hólmfríði Sig-
urðardóttur. Það var fallegt og
fjörugt, án þess að gera miklar
tilfinningakröfur. Reykjavíkur-
kvartettinn (Rut Ingólfsdóttir,
Júlíana Kjartansdóttir, Helga
Ingólfsdótir og Arnþór Jónsson)
lék strokkvartetta eftir Helga
Pálsson og Jón Leifs. Kvartett
Helga (nr. 2) var saminn á stríðs-
árunum og ber með sér þá
menningareinangrun sem við
bjuggum þá við. Kvartett Jóns
Dæma-
laust
innsæi
Píanótónleikar
Dmitri Alexeev s.l.
laugardag
Rússneski píanóleikarinn
Dmitri Alexeev, sem var ein-
leikari í öðrum píanókonsert
Rachmaninovs um daginn, lék
fyrir Tónlistarfélagið sl.l laugar-
dag. Efnisskráin var auðvitað al-
rómantísk, Chopin, Scriabin og
Liszt, enda var troðfullt hús eins-
og fyrridaginn. Alexeev er sívax-
andi stjarna í hópi yngri píanista
heimsins og á sér hóp aðdáenda,
sem lætur sér jafnvel ekki muna
um að sækja tónleika hans í aðrar
heimsálfur. Hingað komu víst þó
nokkrir frá Bretlandi og það þó
ekki væru eftir nema miðar á aft-
asta bekk og stæði (þ.e.a.s. á
sinfóníutónleikana, Tónlistarfé-
lagið númerar ekki sætin), og því
var fleygt að borist hefðu fyrir-
spurnir frá Ástralíu.
Ekki veit ég hvað maður færi
langt til að heyra Alexew spila,
þ.e.a.s. ef maður ætti nóg af
aurum og tíma. Varla á
heimsenda? En það var vissulega
vel þess virði að fara í Austurbæj-
arbíó og líklega hefði maður ekki
sett fyrir sig helgarferð til Húsa-
Leifs (nr. 1), sem nefnist Mors et
Vita, var saminn 1939, í upphafi
stríðsins, en þá bjó höfundurinn í
sjálfri Berlín. Þetta er fyrsta ís-
lenska kammermúsíkin sem
skiptir einhverju máli og reyndar
ótrúlega sérkennilegur kvartett,
hvernig sem á hann er litið. Það
er ekki lagt neitt uppúr tónsmíða-
tækni fyrri tíma, öll þróun og til-
brigði látin lönd og leið. En þetta
hangir samt saman, fyrir ein-
hverja innbyggða þrákelkni og í
þessum flutningi
Reykjavíkurkvartettsins, þar
sem andstæður í tempóvali voru
nýttar til hins ýtrasta, hljómaði
hann mjög sannfærandi. Öuodli-
bets fyrir einleiksflautu eftir
Donald Martino, var skotið inn á
milli til uppfyllingar og lék Kol-
beinn Bjarnason það snilldarlega
að vanda.
LÞ
víkur. En því miður lék hann
bara hér í bænum. Og hann lék
vel. Skýrari leik á Chopin og
Liszt (Póiónesufantasía, H-moll
sónata) hefur maður ekki heyrt
lengi. Þarna voru engar óða-
gotsfeilnótur sem stungu í eyrun,
ekki einu sinni í áttundadjöful-
ganginum hjá Liszt, heldur var
allt í fullkomnu jafnvægi einsog í
almennilegri klassískri músík.
Hvort svona yfirvegaður leikur
fellur öllum í geð, er auðvitað alls
ekki víst. Sumir vilja eflast hafa
meira taugafútt í þessu. Það fer
nú eftir hvernig á stendur. En
þarna var semsagt um yfirlætis-
lausa túlkun á hástemmdri músík
að ræða, túlkun sem var fram-
kvæmd með súper-tækni og
dæmalausu innsæi. LÞ
Tilkynning til
söluskatts-
greiðenda
Athygli söluskattsgreiðenda skal vakin á því, að
gjalddagi söluskatts fyrir janúarmánuð er 15. fe-
brúar. Ber þá að skila skattinum til innheimtu-
manna ríkissjóðs ásamt söluskattsskýrslu í þríriti.
Fjármálaráðuneytið