Þjóðviljinn - 24.02.1987, Blaðsíða 5

. Nokkuð hefur borið á vöðusel hér við land undanfarin vor, en mun meira er af landsel og útsel. Talið er að landselsstofninn telji um um 40.000 dýr, og útselsstofninn um 10.-12.000 dýr.
Selaplága við Noreg
Öysten Wig líffrœbingur við Hafrannsóknarstofnunina í Bergen: 200-300.000 vöðuselir við ströndina. Eyðileggja
netin og fœla þorskinn í burtu. Óvenju mikið af vöðusel við Grímsey
Stórar torfur af vöðusel (Pagophilus Groenlandicus) hafa valdið miklu tjóni við norðurströnd Noregs.
Vöðuselainnrásin við norður-
strönd Noregs hefur vakið mikla
athygli og sem von er hafa frænd-
ur okkar miklar áhyggjur af
henni. Öysten Wig, líffræðingur
við Hafrannsóknarstofnunina f
Bergen sagði í samtali við Þjóð-
viljann að um 30.000 vöðuselir
hefðu komið í net fiskimanna frá
því um jól. „Út frá þeirri tölu má
ætla að 200-300.000 vöðuselir séu
við strendur landsins, og eru
langflestir þeirra fæddir 1986“
sagði Wig. Vandamálið er stærst í
Norður-Noregi, en vöðuselir hafa
sést allt suður í Harðangursfjörð
og Oslófjörð. „Vandamálið er
ekki nýtt en það hefur aldrei verið
jafn stórt og nú“ sagði Wig. Á
árunum 1978 til 1984 komu þó
nokkuð stórar vöður frá Hvíta
hafinu inn á afmarkað svæði fyrir
austan Finnmörk og ollu nokkr-
um skaða.
Aöalheimkynni vööusels eru
við austur-og vesturströnd Græn-
lands, Barentshaf, strendur Sval-
barða og við Jan Mayen. Selurinn
kæpir í febrúar til marsloka í
Hvítahafi, við Labrador, Jan Ma-
yen og við Nýfundnaland. Á
þeim tíma étur fullorðni selurinn
mjög lítið.
Fljótlega að loknum kæpitím-
anum hefst fengitíminn. Vöðu-
selsstofnarnir eru þrír, Labrador-
Nýfundnalandsstofninn sem tel-
ur um 3 milljónir dýra, Hvíta-
hafsstofninn sem telur um 1
milljón dýra og Jan Mayenstofn-
inn sem er talinn vera um 750.000
dýr.
Skinnamarkaður
enginn
Selirnir við Noregsstrendur,
sem eru úr Jan Maeynstofninum,
hafa eyðilagt veiðarfæri fiski-
manna í stórum stíl og fælt þorsk-
inn í burtu þannig að veiðin er lítil
sem engin. „Þorskurinn fer
dýpra“ sagði Wig, „við höfum
rannsakað magainnihald selsins
og það hefur komið í ljós að hann
étur ekki mikið af þorski, heldur
aðallega sfld, karfa og loðnu.“
Fiskimenn fá 400 norskar
krónur greiddar fyrir hvern sel
sem kemur í net þeirra en leyfi-
legt var að veiða 7000 vöðuseli á
síðasta ári.
Selveiði Norðmanna hefur far-
ið ört minnkandi undanfarin ár
og kenna Norðmenn umhverfis-
verndarsamtökum sérstaklega
um að selskinnamarkaður er nán-
ast enginn.
Aðalútgerðin var frá Álasundi
og Tromsö og var snar þáttur í
atvinnulífi þessarra staða.
Skinnin voru síðan fullunnin í
Bergen. „Greenpeace-samtökin
hafa haft mikil áhrif á markað-
inn, það kaupir engin selskinn
lengur“ sagði Wig.
Á árunum 1974 - 1983 voru 12-
13.000 vöðuselir veiddir árlega af
Norðmönnum og Rússum, þar af
um 10.500 kópar. Árið 1984 voru
hins vegar aðeins veiddir 200
kópar, árið 1985 500 kópar og á
síðasta ári 4.500 kópar. Og það
eru einmitt 1984-1986 árgangarn-
ir sem nú gera mestan usla við
norðurströndina.
Selurinn í
fæöuleit
Ástæður þess að vöðuselur
kemur í torfum upp að ströndinni
eru fremur óljósar en að sögn
Wig er selurinn fremur horaður,
og er því í fæðuleit. „Við vitum að
þessi selur kemur af Jan Mayen
svæðinu, því við höfum fundið
fjölda af kópum sem hafa verið
merktir þar. Við vitum líka að
stofninn við Jan Mayen hefur
stækkað töluvert, en hve mikið er
ómögulegt að segja til um“ sagði
Wig.
„Við vitum ekki nákvæmlega
hvað vöðuselurinn étur á Jan Ma-
yen svæðinu, en samkvæmt rann-
sóknum sem gerðar hafa verið
undan austurströnd Kanada er
um helmingur fæðunnar krabba-
dýr og um 30% loðna. Hve mikil
áhrif fiskveiðar okkar hafa á
fæðuöflun selsins er erfitt að
segja til um.“
Norðmenn hafa enn sem kom-
ið er lítið gefið upp um aðgerðir
til þess að leysa þetta vandamál,
en aðallega er rætt um að auka
vísindalegar rannsóknir á lifnað-
arháttum vöðuselsins og stækka
veiðikvótann. Á þingi Norður-
landaráðs sem hófst á mánudag
munu Norðmenn leggja fram til-
lögu um að íslendingar, Færey-
ingar og Grænlændingar veiti
Norðmönnum stuðning við rann-
sóknir á vöðusel.
Vöðuselir
við ísland
íslendingar fengu svo til árviss-
ar vöðuselsheimsóknir upp að
norðurströnd landsins allt til
1930, og þóttu torfurnar mikil bú-
bót. Menn fóru þá á móti þeim og
skutluðu selinn og nýttu bæði
kjötið og skinnin. Eftir 1930 hafa
einstakar torfur komið upp að
norðurströndinni en sjaldan
meira en nokkur hundruð.
Undanfarnar tvær vikur hefur
borið töluvert á því að sjómenn á
Húsavík og í Grímsey hafi fengið
ungan vöðusel í net sín og að sögn
Hannesar Guðmundssonar í
Grímsey hafa um 15-20 selir
komið á land þar undanfarna
daga. Nokkrir blöðruselir hafa
einnig komið á land þar, og í síð-
ustu viku komu sjómenn með
400-500 kflóa blöðrusel að landi.
„Þetta er heldur meira en undan-
farin ár, og venjulega kemur sel-
urinn meira í aprfl og maí“ sagði
Hannes.
Jónbjörn Pálsson líffræðingur
og útibússtjóri Hafrannsóknar-
stofnunar á Húsavík sagði í sam-
tali við Þjóðviljann að þar hefðu
7-8 vöðuselir komið í rauðmaga-
og þorskanet síðastliðnar tvær
vikur, flestir um ársgamlir.
„Vöðuselurinn fer mjög víða
og það er ekki hægt að útiloka
það að við lendum í svipuðum
vanda og Norðmenn, ef litið er til
fyrri tíma“ sagði Sólmundur Ein-
arsson líffræðingur við Hafrann-
sóknarstofnunina í Reykjavík í
samtali við Þjóðviljann. „Vöðu-
selurinn fer þó aldrei mjög langar
leiðir nema með æti og það er
möguleiki fyrir hann að fara frá
Jan Maeyn-svæðinu og þaðan til
íslands. Þessi hætta er alltaf fyrir
hendi þegar jafnvæginu í náttú-
runni er raskað, annað hvort með
ofveiði á sameiginlegum fæðut-
egundum sels og manns, eða þeg-
ar verndunarstefnan gengur of
langt."
-vd.
Þrlðjudagur 24. febrúar 1987 ÞJÖÐVILJINN - SfÐA 5