Þjóðviljinn - 12.06.1987, Blaðsíða 10

Happy hefur kynnst innviðum suður-
afrískra fangelsa: Ekki einu sinni
börnin eru óhult fyrir ofsóknum apart-
heidstjórnarinnar.
inni. Það mátti ekki tæpara
standa með það í táragasaðgerð
varðarins.
Talsmaður fangelsismála segir
að „kvenfangar sem sátu í fang-
elsi í Jóhannesarborg hafi neitað
að hverfa til klefa síns hinn átt-
unda janúar og því hafi fangels-
isstjórinn fyrirskipað að táragas
yrði notað til að koma á lögum og
reglu. Sú fullyrðing að fimm
mánaða gamalt barn hafi verið í
klefanum á ekki við nein rök að
styðjast.”
Happy Molefe var loks sleppt
úr haldi eftir átta mánaða inni-
lokun. Skólafélagarnir fögnuðu
henni og færðu henni smágjafir.
En ekki finnst henni nýfengið
frelsi tryggilegt. Pabbi hennar
segir að þau geti búist við þvf hve-
nær sem er að aftur verði bankað
upp á og fangelsismartröðin
endurtaki sig.
HS
(eftir frásögn Peter Godwin í Jó-
hannesarborg)
HEIMURINN
Nató-fundurinn
,Já, en“ svar
víð núll-lausn
Steingrímur Hermannsson leggstgegn hugmyndum
um aukinn kjarnorkuvígbúnað íhafinu. Sennilegast
að Nató-ráðherrarnir samþykki tvöfalda nuíl-lausn
með semingi. Frakkar stirðir ísamvinnu um
hefðbundinn herafla. Reagan telur sennilegt aðþeir
Gorbatsjof undirriti afvopnunarsamkomulag á þessu
Utanríkisráðherrar Nató-ríkja
hefja seinni dag vorfundar
síns í Reykjavík nú í morgunsárið
og um hádegið er búist við að
fundinum ljúki með sameigin-
legri yfirlýsingu, sem fyrst og
fremst fjalli um afvopnunarvið-
ræður risaveldanna.
Flest bendir til að í yfirlýsing-
unni kvitti ráðherrarnir uppá þá
stefnu Bandaríkjanna að taka til-
boði Sovétmanna um „tvöfalda
núll-lausn“, það er útrýmingu
meðaldrægra og skammdrægra
kjarnaflauga í Evrópu, annarra
en franskra og breskra. Óljóst er
hinsvegar hvað verður um þá
kröfu Vestur-Þjóðverja að haldið
verði eftir gömlum skammdræg-
um flaugum sem eru í vörslu
þýska hersins, en Bandaríkjaher
geymir úr kjarnaoddana.
Shultz utanríkisráðherra
Bandaríkjanna sagði áður en
Natófundurinn hófst að hann
byggist við að Bandaríkjaforseti
tæki afstöðu nú um helgina eða
snemma í næstu viku eftir að
Shultz hefur borið honum fréttir
af Nató-fundinum. Reagan sjálf-
ur sagði í Feneyjum í gær að hann
teldi líklegt að hann hitti Gorbat-
sjof á þessu ári til sameiginlegrar
undirritunar afvopnunarsamn-
ings.
Norski utanríkisráðherrann
Stoltenberg gaf í gær í skyn við
fjölmiðlalanda sína utanvið Hót-
el Sögu að í lokayfirlýsingu Nat-
ófundarins hér yrði rætt um að
núll-lausninni fylgdi helmings-
fækkun allra langdrægra flauga,
útrýming efnavopna og niður-
skurður í hefðbundnum herafla.
Heldur er búist við að þetta verði
sett fram í hvatningarformi en
sem skilyrði við stuðning við núll-
lausn.
Ólíkar áherslur
Steingríms
og Matthíasar
Þau tíðindi af fundinum sem
einkum snúa að fslendingum eru
helst að í ávarpi Steingríms
Hermannsonar við setningu
fundarins var mótmælt hugmynd-
um varnarmálaráðherra Banda-
ríkjanna um aukinn kjarnorku-
vígbúnað í Norðurhöfum sam-
fara afvopnun á meginlandi Evr-
ópu. Matthías Á. Mathiesen
varði hinsvegar ræðutíma sínum
gjörvöllum í hugmyndafræði-
legar vangaveltur um Nató sem
breiðfylkingu lýðræðisþjóða
gegn kúgun og hernaðarógnum
Gúlag-Sovéts, í gömlum kalda-
stríðsstíl.
Steingrímur sagði, eftir að hafa
farið lofsorðum um Nató, að við
Natóaðildina 1949 hafi því verið
lýst yfir að á íslandi yrði ekki er-
Iendur her á friðartímum, en „því
miður hefur viðunandi friður hins
vegar ekki verið talinn í heimin-
um síðan fyrir Kóreustyrjöld-
ina“. Steingrímur sagði að friður-
inn í Evrópu byggði á hernaðar-
an
legri firringu og hefði leitt til
kjarnorkuvopnakapphlaups,
sem hefði farið fullkomlega úr
böndum. Þetta væri friður sem
byggðist á ótta.
„Afstaða okkar er Ijós,“ sagði
Steingrímur. „Við leyfum ekki
kjarnorkuvopn á íslensku yfir-
ráðasvæði." Hann fjallaði um
kjarnorkuvopnalaust svæði „í
Norður-Evrópu, frá Grænlandi
til Úralfjalla, á landi, en einnig á
og í hafinu", og sagði að með ís-
lenskum stuðningi við slíkt „vilj-
um við leggja áherslu á að
Norður-Atlanshafinu verði ekki
breytt í kjarnorkuvopnabúr, þeg-
ar kjarnorkuvopn eru fjarlægð af
þurru landi".
Matthías Á. Mathiesen sagði á
blaðamannafundi réttfyrir kvöld-
mat í gær að orð Steingríms hefðu
verið í framhaldi af utanríkismál-
aályktun þingsins frá maí ‘85, en
vildi ekki fjalla efnislega um að
öðru leyti. Aðspurður sagði
Matthías að Steingrímur hefði
ekki borið ávarp sitt undir ríkis-
stjórnina. Afstaða sín kæmi fram
í dag.
Matthías kvaðst hafa haldið
fund með Carrington lávarði,
framkvæmdastjóra Nató, ogánn-
an með Genscher utanríkisráð-
herra Vestur-Þýskalands, og
látið þar í ljós óánægju sína með
úrslit hvalkjötsmálsins fyrir
skömmu. Matthías sagðist
mundu hitta Shultz að máli í dag
og ætlaði að ræða við hann hval-
veiðimál með tilliti til fundar Al-
þjóðahvalveiðiráðsins síðar í
þessum mánuði.
-m
Norski utanríkisráðherrann Thorvald
Stoltenberg víkur sér útaf fundinum á
Sögu til að segja blaðamönnum frétt-
ir. (Mynd: Ari).
10 SfÐA - ÞJÓÐVIUINN
Suður-Afríka
Böm í fangelsum
Happy Molefe, þrettán ára: Ég vildi ég vœrifugl oggœti
forðast táragasið
Kleópatra Happy Molefe var
aðeins þrettán ára þegar lög-
reglan í Suður-Afríku handtók
hana í september síðastliðnum.
Allar götur síðan hefur hún verið
bak við lás og slá, enda þótt engar
ákærur hafi verið lagðar fram
gegn henni. í síðasta mánuði var
henni loks sleppt.
Foreldrum hennar finnst hún
hafa breyst mjög og hefur fang-
elsisdvölin gert hana meðvitaðri
pólitískt og hert hana. Hún er
eirðarlaus og á ekki lengur sam-
leið með skólasystkinum sínum.
Hún segist ætla að verða hæsta-
réttardómari þegar hún verður
stór til að bjarga börnum úr fang-
elsum. Hún orti ljóð meðan á
fangelsisdvölinni stóð og hefst
það svona: „Ég vildi að ég væri
fugl sem flýgur hátt fyrir ofan
táragasið.” Ljóðið endar á her-
hvötinni: „Stefnum fram til al-
þýðuvalda.”
Reynsla hennar sýnir að börn
sem eru tekin höndum og stungið
inn verða staðfastari í andstöðu-
nni gegn apartheidstefnu
stjórnvalda, þveröfugt við það
sem ríkisstjórnin vonaðist til.
Adriaan Vlok, dóms- og ör-
yggismálaráðherra, lýsti því yfir í
síðustu viku að af öllum þeim 280
börnum sem handtekin hafa ver-
ið, væru nú aðeins ellefu enn í
fangelsi. Heildarfjöldi fangels-
aðra hefur lækkað úr 8.500 í byrj-'
un árs í 1.482 nú (þá er því sleppt
að önnur tvö þúsund eru innilok-
uð en þá undir öðrum formerkj-
um.) Nokkur hundruð barna
hafa verið látin laus síðustu tvær
vikurnar og er Happy ein af
þeim.
Martröðin hófst í september í
fyrra þegar hún var vakin af
svefni um miðja nótt og lýst fram-
an í hana með logandi kyndlum.
Þar var vopnuð lögregla að verki
á heimili hennar í Kagisoþorpi
fyrir utan Krugersdorp. Henni
var hnoðað grátandi inn í sendif-
erðabfl og flutt á lögreglustöðina
í Krugersdorp.
Pabbi hennar er verkamaður
og vinnur í verksmiðju. Þegar
hann kom heim af næturvaktinni
var Happy dóttir hans á bak og
burt og því fór hann á lögreglu-
stöðina. Þar var honum sagt að
hún lægi undir grun um að hafa
tekið þátt í að skipuleggja við-
skiptabann gegn verslunum í eigu
hvítra. Happy og foreldrar henn-
ar vísa þessu á bug.
Molefe segir að dóttir sín hafi
verið dæmigerð þrettán ára
stelpa; henni fannst gaman í
körfubolta og var hjálpleg við
húsverkin. Fjölskyldan er ka-
þólsk og sækir kirkju í nágrenn-
inu. Róttækar
stjórnmálaskoðanir eru víðs
fjarri heimilinu því.
Happy var yfirheyrð á sjötta
degi í fangelsinu um þátt sinn í
viðskiptabanninu. „Þeir réttu
mér blað. Nafnið mitt var vélrit-
að efst á það og mér var sagt að
skrifa undir neðst á blaðið. Ég
gerði það af því að ég var svo
hrædd. Lögreglan fyllti síðan út
skjalið fyrir sitt leyti og að eigin
geðþótta, „og þar með lá játning
mín fyrir,” segir Happy.
Þegar fangavistin hafði staðið í
þrjár vikur var Happy og klefafé-
lögum hennar sagt að nú ættu þær
að fara heim. Þess í stað voru þær
fluttar í Diepkloopfangelsið í Jó-
hannesarborg. Þegar hér var
komið sögu var álagið farið að
segja til sín. Klefafélagarnir segja
að Happy hafi talað mikið upp úr
svefni, en ekkert af því var
skiljanlegt. Pabbi hennar heim-
sótti hana hálfsmánaðarlega,
hálftíma í senn eins og reglurnar
mæla fyrir um. Hún fór að gráta í
hvert skipti og sárbændi hann um
að fá sig lausa. Hann huggaði
hana eftir bestu getu og réð lög-
fræðinga til að annast mál henn-
ar.
Happy og klefafélagar hennar
sungu sálma og pólitíska söngva
sér til upplyftingar í mótlætinu.
Þær rifu pappakassa og skrifuðu
slagorð á bútana og hengdu þá
um hálsinn á sér næst þegar
leikfimiæfingar voru haldnar.
Mótmælaaðgerðir þessar stóðu
stutt og stúlkunum var smalað
aftur inn í klefann sinn. Rætt var
við Happy og aðra stúlku sitt í
hvoru lagi. Þeim ber saman um
það að eftir að inn í klefann var
komið hafi vörður opnað dyrnar
og sprautað táragasi inn um
gættina. Ein stúlknanna, sautján
ára að aldri, var með fimm mán-
aða gamalt barn sitt í fangavist-