Þjóðviljinn - 04.07.1987, Blaðsíða 5

Þríhjól, Jónína, BAD - þetta
eru þau nöfn sem almenningur
hefur gefið þeirri ríkisstjórn, sem
enn hangir í burðarliðnum þótt
mánuður sé nú liðinn síðan fæð-
ingarhríðirnar hófust.
Þríhjól vísar að sjálfsögðu til
þess að kratar eru reiðubúnir til
að gerast þriðja hjólið undir hinni
gömlu ríkisstjórn Framsóknar og
Sjálfstæðisflokks án þess að fá
öðrum stefnumálum sínum fram-
gengt en því að byggja fáeinar
kaupleiguíbúðir.
Jónína minnir á nöfn þeirra
toppkratanna Hannibalssonar og
Sigurðssonar sem hvað mesta
áherslu hafa lagt á að koma kröt-
um upp í bólið til Framsóknar- og
Sjáifstæðisflokks.
BAD er samsett úr listabók-
stöfum stjórnmálaflokkanna
þriggja, B-Framsókn, A-kratar,
D-Sjálfstæðisflokkur. Bad er líka
lýsingarorð á ensku og merkir lé-
legur, slæmur eða vondur.
Þessar nafngiftir eru ekki sér-
lega jákvæðar, enda er allur al-
menningur ekki sérlega spenntur
fyrir þessari stjórnarmyndun. Á
það hefur áður verið bent hér í
blaðinu, að úrslit síðustu kosn-
inga væru alvarleg ábending um
að kjósendur óskuðu eftir
breytingum.
Nú kann það að vefjast fyrir.
mönnum að skilja, hvaða
breytingar það eru sem kjósend-
ur eru að óska eftir, en altént þarf
þó meira en í meðallagi þykk
höfuðbein til að álykta að kosn-
ingaúrslitin hafi verið áskorun til
krata um að ráða sig sem vika-
pilta hjá Framsókn og Sjálfstæð-
isflokki. En ekki verður feigum
forðað.
Aðhlátursefni
Stjórnarmyndunin hefur verið
mikil harmkvælasaga. Gleið-
gosalegar yfirlýsingar um „góða
verkstjóm“ og „rífandi gang“
urðu fljótlega aðhlátursefni. Síð-
an bættust við einleiksnúmer
þeirra Þorsteins Pálssonar og
Steingríms Hermannssonar sem
urðu ekki til að auka traust
manna á hinu fyrirhugaða sam-
starfi flokkanna þriggja.
Sérstaka athygli vakti sú tafl-
mennska Þorsteins að lýsa því
yfir að hann gerði ekki kröfu til
forsætisráðuneytisins, því að á
hæla þeirrar tilkynningar bárust
fréttir um að í augnablikinu væri
einmitt samkomulag um að Þor-
steinn yrði forsætisráðherra.
Þá var einnig athyglisvert það
útspil Steingríms Hermanns-
sonar að lýsa því yfir að hann vildi
kanna möguleika á myndun fjög-
urra flokka stjórnar. Þetta gerð-
ist á þeim punkti í viðræðunum
þegar allt útlit var fyrir að Fram-
sókn ætti að fá færri ráðherra en
Sjálfstæðisflokkurinn, þrjá en
ekki fjóra. Enda kom fljótlega á
daginn, að áhugi Steingríms
beindist að því einu að fá fjóra
ráðherra í stjórn og allt tal um
fjögurra flokka stjórn var einung-
is í nösunum á honum og ætlað til
að beygja þá Þorstein og Jón
Baldvin. Sem og tókst.
Þreytandi refsskapur
Allur þessi refsskapur er orð-
inn ákaflega þreytandi, því þótt
þeir þremenningarnir Þorsteinn,
Steingrímur og Jón Baldvin virð-
ist ekki gera sér það Ijóst, þá veit
allur almenningur að það er áríð-
andi, að hér taki við stjórn hið
bráðasta til að bregðast við að-
steðjandi vandamálum og til að
leysa þau vandamál sem fráfar-
andi stjórn skilur eftir sig.
Þessi einfaldi sannleikur virðist
ekki hafa komist að í hinum lang-
varandi stjórnarmyndunarvið-
ræðum. Stjórnin hangir í burðar-
liðnum viku eftir viku og hætt er
við því að afkvæmið verði dasað
fyrst í stað eftir þessa erfiðu fæð-
ingu, ef það fæðist þá ekki and-
vana.
Að þessari stjórnarmyndun
hefur verið staðið af fullkominni
þvermóðsku og þröngsýni. 1 upp-
hafi var ákveðið að berja saman
BAD-stjóm með illu eða góðu.
Engar alvarlegar tilraunir voru
gerðar til að taka mark á niður-
stöðum kosninganna á þann hátt
að einhverjir nýir möguleikar á
stjórnarmynstri væru teknir til at-
hugunar, ef frá er talin viðræðu-
skorpa Sjálfstæðisflokks, Al-
þýðuflokks og Kvennalista.
Það var nánast trúarjátning
þremenninganna eftir kosningar,
að stjórnir væm því betri sem
færri stjórnmálaflokkar ættu að-
ild að þeim, enda þótt samstarf
Sjálfstæðisflokks og Framsóknar
undanfarin ár renni tæplega stoð-
um undir þessa kenningu. Því var
haldið fram að þriggja flokka
stjórn væri sjálfkrafa æskilegri
heldur en fjögurra flokka stjórn.
Það kann vel að vera að stjórn-
arseta sé þægilegust þegar einn
flokkur fer með völdin og næst-
þægilegust þegar flokkarnir eru
tveir. En þá er verið að tala um
hagsmuni þeirra sem í stjórninni
sitja. Ekki hagsmuni þeirra sem
eiga að þola aðgerðir og störf
stjórnarinnar.
Einræðið freistandi!
Einræði er að sjálfsögðu á
margan hátt þægilegt fyrir ein-
valdsherrann, og lýðræði hefur
þann ókost að vera oft og einatt
þungt í vöfum. Engu að síður hef-
ur íslenska þjóðin valið sér að
búa við lýðræði, án þess að setja
um það nokkrar reglur að það
lýðræði skuli vera sem allra ein-
faldast og frumstæðast.
Þetta lýðræði leggur stjórn-
málamönnum okkar á herðar þær
skyldur, að þeir skuli vera
sveigjanlegir og hugmyndaríkir
og fundvísir á leiðir til að miðla
málum í samræmi við fjölbreyttar
óskir almennings. Undanfarandi
stjórnarmyndunarviðræður gefa
ekki til kynna að þeir sem þar eru
í forystu séu sveigjanlegir, hug-
myndaríkir né fundvísir á mála-
miðlunarleiðir. Stífni, síngirni og
auglýsingabrellur hafa einkennt
þessar viðræður. Allt hefur hvað
eftir annað leikið á reiðiskjálfi
undan hörðum átökum Stein-
gríms, Þorsteins og Jóns Baldvins
- en þegar menn skyggnast inn í
reykjarmökkinn sem hylur
átökin kemur í ljós að baráttan
stendur ekki um stefnumál, úrr-
æði og þjóðarhag, heldur um
hagsmuni flokkanna þriggja, og
skiptingu á þjóðfélaginu í áhrifa-
svæði hvers flokks um sig.
Þessi átök standa ennþá, og
hafa nú að nokkru leyti færst inn í
flokkana sjálfa, því að nú liggur
fyrir í meginatriðum hvernig
hverjum flokki hefur tekist að
koma ár sinni fyrir borð, og
hversu mörg ráðuneyti hverjum
leiðtoga hefur tekist að krækja í
handa sínum flokki. Þau átök
sem núna standa yfir snúast svo
um skiptinguna innbyrðis: Hverj-
ir eiga að verða ráðherrar?
Átökin eru í algleymingi. Ætla
Reykjavíkurþingmenn kratanna
að raða sér saman á garðann?
Hvað segja Kjartan, Eiður og
Karvel við því? Ætla sjálfstæðis-
menn að sparka Ragnhildi
Helgadóttur úr ráðherrastóli?
Hvað segja sjálfstæðiskvennafé-
lögin við því? Á að gera Ólaf G.
Einarsson að ráðherra? Hvað
segir Matthías Á. Mathiesen við
því? Á landsbyggðin að sitja hjá?
Hvað segir Halldór Blöndal við
því? Ætla framsóknarmenn í
Reykjavík að láta ganga framhjá
þingmanni sínum öðru sinni við
stjórnarmyndun? Hvað segir
Guðmundur G. Þórarinsson við
því? Á að gera Guðmund G. að
ráðherra? Hvað segir Finnur Ing-
ólfsson og ungliðahreyfing Fram-
sóknar við því?
Vopnabrak
Vopnaglamrið er í al-
gleymingi. Hin háværa krafa um
breytingar nær ekki eyrum for-'
ystumanna Alþýðuflokks, Fram-
sóknarflokks og leifa Sjálfstæðis-
flokksins.
Það eina sem samkomulag hef-
ur tekist um er að gera Þorstein
Pálsson að forsætisráðherra. Til
frækilegra stjórnmálasigra hans
þar fyrir utan má telja að honum
hefur tvívegis tekist að koma hæl-
krók á (fyrrverandi) flokksbróð-
ur sinn Albert Guðmundsson.
Að öðru leyti er hápunkturinn á
pólitískum ferli hans að hafa
komið Sjálfstæðisflokknum nið-
ur í 27,1% kjörfylgi - og má segja
að menn hafi orðið forsætisráð-
herrar fyrir minni afrek - reyndar
á öðrum forsendum.
En hvað sem líður merkileg-
ustu kosningaúrslitum í áratugi
virðist nú sjáanlegt að viðbrögð
flokksformannanna þriggia, Þor-
steins, Jóns Baldvins og Stein-
gríms, ætli að verða mjög karl-
mannleg í verstu merkingu þess
orðs: Að láta sem ekkert sé!
Kosningaúrslitin eru þessum
mönnum greinilega ekki um-
hugsunarefni. Engin alvarleg til-
raun hefur verið gerð til að
mynda fjögurra flokka stjórn.
Hugmyndir um minnihluta-
stjórnir eru ekki virtar svars.
Ekkert kemst að, nema að halda
áfram að toga og tosa gömlu
stjórnina úr burðarliðnum - því
það er gamla stjórnin sem er að
endurfæðast og má þá einu gilda
þótt krötum verði úthlutað ráð-
herraembættum fyrir fæðingar-
hjálpina. Og það má líka einu
gilda hvert nafn þessi stjóm
hlýtur: Þríhjólið, BAD eða Jón-
ína.
Hún fæðist andvana.
- Þráinn
Erfið fæðing og langdregin
Laugardagur 4. júlí 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5