Þjóðviljinn - 16.08.1987, Blaðsíða 4

Hver var
Hermann
GÖRING?
„Þú ert
ofurseldur
illum anda
og illum
mœtti...”
Fyrir skömmu kom út heljar-
mikil ævisaga nasistaforin-
gjans Hermanns Görings eftir
enska rithöfundinn David Irving
sem hef ur einsett sér að segja
sögu Hitlers-tímabilsins í f ormi
ævisagna aðalpersóna þess.
Hef ur hann þegar fjallaö um
Rommel, Hitler og Churchill og
snýr sér nú að þeim manni sem
talinn var „númer tvö” í þriðja
ríkinu. Þetta verk er meira en
800 bls. doðrantur og virðist
samið í anda engilsaxneskrar
ævisagnaritunar, þar sem saf n-
að er saman öllum þeim upplýs-
ingum sem völ er á, hversu smá-
vægilegar sem þær virðast
vera, ekki síst með því að nota
dagbækur, sendibréf, læknask-
ýrsluro.þ.h., og dragaþannig
upp mynd af viðkomandi per-
sónu í mestu smáatriðum.
Þessi aðferð hefur verið um-
deild og kom það reyndar vel
fram í ítarlegum ritdómi sem
þýska vikuritið „Spiegel” birti
nýlega um þessa ævisögu Gör-
ings. Vitnar höfundur ritsins í orð
Disraelis: „Lesið ekki sögu held-
ur aðeins ævisögur því að í þeim
kemur lífið fram án nokkurra
kenninga,” en segir svofrá kost-
um ævisögunnar og takmökunum
hennar. Er þetta fróðlegur lestur
fyrir þá sem hafa áhuga á þessum
örlagaríku tímum.
Ævisöguritarinn gefur þá
heildarmynd af Göring að hann
hafi verið kaldrifjað og undirför-
ult „verkfæri” Hitlers, en þó haft
miklar áhyggjur af því hvert styrj-
aldarstefna hans myndi leiða.
Hafi þær áhyggjur síðan leitt til
þess að bilið tók að breikka milli
þessara tveggja manna. Um and-
stöðu Görings við hernaðarbrölt
Foringjans nefnir David Irving
mörg og athyglisverð dæmi.
Þannig kemur fram að í Súdet-
akrepunni árið 1938 var Göring í
hópi þeirra manna sem reyndu að
bjarga friðnum (reyndar á kostn-
að Tékkóslóvakíu) og reyndi
ásamt þeim að styðjast við erlend
stórveldi til að hræða Adolf Hitl-
er frá því að leggja út í stórstyrj-
öld. Kom Göring þannig hættu-
lega nálægt andstæðingum Hitl-
ers í her og utanríkisþjónustu
sem höfðu í hug þá þegar að
steypa foringjanum úr stóli.
Virðast jafnvel sumir þessara
„samsærismanna” hafa viljað
styðja sig við vinsæidir Görings.
Kom upplýsingum
áleiðis
í þeirri kreppu sem varð út af
Póllandi sumarið 1939 var Gör-
ing enn í hópi þeirra sem vildu
hindra Hitler í að fara út í styrj-
öld. Hann var nefnilega
sannfærður um það - öfugt við
foringjann - að Englendingar og
Frakkar myndu engan veginn
sitja auðum höndum ef Þjóðverj-
ar gerðu inrás í Pólland, heldur
myndu þeir snúast á sveif með
Pólverjum og þá væri hafin sú
heimsstyrjöld sem Þjóðverjar
myndu ekki vinna. Reyndi Gör-
ing að hafa beint samband við
Englendinga og tóku þeir það svo
alvarlega, að jafnvel eftir að
styrjöld var hafin trúði enska
stjórnin því að valdataka Görings
í Þýskalandi gætt ieyst vandann:
Bauðst hann til að stöðva Gyð-
ingaofsóknir og afvopna Þýska-
land og töldu Englendingar að þá
myndi auðvelt að ná einhvers
konar samkomulagi við Þjóð-
verja. Það var ekki fyrr en eftir
innrásina í Frakkland sem Eng-
lendingar gáfu upp þessa hug-
mynd, enda virtist Göring mátt-
laus og óákveðinn.
Veturinn 1940-1941, þegar
Hitler var að undirbúa innrásina í
Rússland, tók Göring eindregið
afstöðu gegn þessum nýju hern-
aðaraðgerðum og virðist ótti
hans við sjálfsmorðsstefnu for-
ingjans þá hafa verið orðinn tak-
markalaus. A.m.k. greip hann til
þess neyðarúrræðis sem hefði yf-
irleitt verið talin dauðadómsverð
landráðssök: Hálfum mánuði
fyrir innrásina sá hann til þess að
upplýsingar um áætlunina bærust
Englendingum. í verkisínu rekur
Irving atburðina nákvæmlega.
Hinn 9. júní 1941 skýrði Göring
Svíanum Birger Dahlerus, sem
þá var á ferð í Berlín, frá því að
Þjóðverjar myndu ráðast inn í
Rússland „um 15. júní”. Ástæð-
an fyrir því að hann trúði Svían-
um fyrir þessum upplýsingum var
sú að hann vissi að Dahlerus
sagði Englendingum allt það sem
hann frétti hjá Göring og notaði
nasistaforinginn hann því sem
milligöngumann þegar hann vildi
koma skilaboðum áleiðis til
London. Þegar Göring hitti Da-
hlerus síðan 15. júní var hann enn
berorðaðri, sagði að Hitler væri
orðinn ær og myndi innrásin í
Rússland hefjast sunnudaginn
22. júní. Ekki er frá því skýrt í
greininni í „Spiegel” hvernig
Englendingar brugðust við þess-
um uppljóstrunum, en traust Sta-
líns á Hitler var svo mikið að það
hefði lítið stoðað þótt Göring
hefði hringt beint í hann persónu-
lega til að vara hann við.
Þessar aðgerðir Görings sýna
ljóslega hvaða augum hann leit á
hernaðarbrölt foringjans. En
hvers vegna hafði hann aldrei
hugrekki til að setja sig beint upp
á móti Hitler og reyna að fá hann
til að breyta um stefnu? David
Irving rekur ástæðuna fyrst og
fremst til skapgerðarveilu og
hugleysis Görings sjálfs og styðst
þá við vitnisburð fjölmargra
manna sem bera það m.a. að
Göring hafi ævinlega verið
dauðhræddur þegar hann stóð
andspænis Hitler og reyndar hafi
hann forðast að vera viðstaddur
mikilvægar ráðstefnur á kreppu-
tímum þegar horfur voru á því að
í odda myndi skerast með
mönnum.
Gortandi morfínisti
Skapgerðarveila Görings var
mjög djúpstæð og að sumu leyti
öllum augljós. Hann var t.d. sí-
gortandi og hafði furðulega
smekklausa áráttu í heiðurstitla
og orður, sem hann hlóð á sig í
sífellu. Að þessu gerðu menn
óspart gys: í kvikmyndinni „Ein-
ræðisherrann” eftir Chaplin sýnir
persónan „Herring”, sem er
skopstæling á Göring, hvernig
hann gat komið mönnum fyrir
sjónir. Peningagræðgi hans átti
sér engin takmörk og hann lifði
eins og fursti frá endurreisnart-
ímanum. Þannig byggði hann sér
t.d. höll fyrir 15 milljónir marka,
„Carinhall”, fyrir norðan Berlín,
og hafði annan aðsetursstað í
borginni sjálfri.
Þeir Þjóðverjar sem voru Gör-
ing velviljaðir brostu aðeins að
þessu og litu á þetta sem smá-
vægilegan barnaskap manns sem
væri góður innst inni. En annað
og verra var á bak við þetta yfir-
borð. Göring hafði þann orðstír
að hafa verið flughetja í
heimsstyrjöldinni fyrri, þótt hann
væri ekki vinsæll meðal sinna
fyrri félaga sem töldu að sum
„frægðarverk” hans hefðu verið
svindl. En hvernig sem það var,
hafði hann særst alvarlega í styrj-
öldinni og fengið deyfilyf þess
vegna og það hafði haft þær al-
varlegu afleiðingar að hann varð
morfín-sjúklingur upp frá því og
algert taugafiak. Fyrri kona hans,
Carin von Kantzow, sem var
sænsk, háði hetjulega baráttu við
að losa hann úr þessari ánauð.
„Að vera morfínisti,” sagði hún,
„er sama og að fremja sjálfs-
morð. Á hverjum degi glatast
smáhluti af líkama þínum og sál.”
Síðar skrifaði hún í örvæntingu:
„Þú ert ofurseldur illum anda og
illum mætti og líkaminn er smám
saman að sýkjast.” En öll þessi
barátta var unnin fyrir gýg og
enginn þeirra sænsku lækna sem
hann leitaði til árið 1925 gat gert
neitt fyrir hann. í skýrslum þeirra
fékk Göring þann dóm að hann
væri „móðursjúkur með ákaflega
veika skapgerð” og „tilfinninga-
samur maður sem skortir sið-
ferðilegt hugrekki”.
Svo vill til að blaðamaður sem
hér endursegir grein úr „Spiegel”
getur bætt smáatriði við þessa
mynd. Fyrir nokkru átti hann tal
við konu af sænskum ættum sem
var afkomandi eins þeirra lækna
sem Göring hafði leitað til. Sagði
hún að í ellinni hefði lækninum
orðið tíðrætt um þennan skelfi-
lega sjúkling sem hann hefði
fengið til meðferðar: Hefði hann
komið á læknastofuna í einkenn-
isbúningi, setið hálfvegis í hnipri
með hönd á sverði og horft á
hann starandi augum. Gamli
læknirinn, sem var sérfræðingur í
taugasjúkdómum, sagðist þá
hafa orðið reglulega smeykur,
aldrei þessu vant ...
En þessar skapgerðarveilur og
hugleysi skýra þó ekki fyliiiega
afstöðu Görings gagnvart Hitler.
Þótt undarlegt megi teljast leit
foringinn á hann sem allt annað
en veikgeðja mann. Þrátt fyrir
allt þetta tók Göring nefnilega
virkan þátt í samsærisbrölti og
ódæðisverkum nasista og sýndi
þá mikla hörku og í kreppunni í
kringum innlimun Austurríkis
1938, þegar jafnvel Hitler bogn-
aði, tók Göring málin í sínar
hendur. Árið 1943 sagði Hitler
um hann: „Ríkismarskálkurinn
hefur gengið í gegnum margar
kreppur með mér. Á krepputím-
um er hann ískaldur. Á slíkum
stundum er ekki betri ráðgjafa að
fá en ríkismarskálkinn.” Kannski
er meginástæðan fyrir því að
Göring þorði ekki að setja sig á
móti styrjaldarstefnu Hitlers,
þótt hann sæi hvert hún myndi
leiða, valdagræðgi hans: Hann
gerði sér vonir um að verða eftir-
maður foringjans.
Þriðji „valdapóllinn”
Allt þetta kemur vel fram í ævi-
sögu Irvings, að sögn greinarhöf-
undar „Spiegel”, en hann álítur
að þessari engilsaxnesku ævi-
sagnagerð séu mikil takmörk
sett: „froska-perspektívið” í
þessum verkum, sem eru umfram
allt troðfull af smáatriðum, leiði
til þess að víðtækara samhengi
vanti. Hvað Göring snerti sé
þetta mjög bagalegt, því að þá
komi aldrei fram hver hafi verið
hin raunverulega staða „ríkis-
marskálksins” og um hvað málin
hafi snúist. Rekur greinarhöf-
undur þetta samhengi í stuttu
máli eins og það hefur komið
fram við rannsóknir sérfróðra
manna um tímabilið.
Á fyrstu árum nasistaveldisins
var við lýði e.k. þriðji „valdapóll-
inn” við hliðina á nasistaflokkn-
um og hernum: Voru þetta emb-
ættismenn, iðjuhöldar, íhalds-
samir borgarar og nasistar í and-
stöðu við stjórn flokksins. Þessir
menn voru andvígir hemaðar-
Voru „frægðarverkin” í stríðinu að einhverju leyti svindl?
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 16. ágúst 1987