Þjóðviljinn - 16.08.1987, Side 12

Ó Borg! Ó Borg!
Reykjavík rennur niður holt og
höfða, um vog og vík, yfir múla
og leiti, oní kvos, útá mela og allt
vestur á nes þar sem vitinn eygir
skipin og segir: ísland endar hér.
Höfuðborgin er hin stóra lands-
ins trekt sem allt líf, sem er
eitthvað meira en bags og bokur,
sogar til sín síulaust. Og hennar
op er Grótta þar sem landbyggð-
in rennur endanlega út í sandinn
og fer í ógnarstóran vask hafsins.
Þetta geta menn séð ef þeir snúa
Reykjavíkurkortinu rétt, með
Seltjarnarnesið niður og ísland
upp. Hér klúðrast öll andagift
þessa lands sem enn er upp til
fjalla, hvað sem allir spíðsborgar-
ar segja. Reykjavík er í raun and-
laus borg. Það er ekki nema rétt í
kringum Tjörnina, inni í verk-
smiðjuhverfinu við Dugguvog og
svo auðvitað í Hamraborg þeirra
Kópvæginga sem örlar á ein-
hverjum hnefli af stemmningu.
Þetta er hið stóra vandamál sem
við Iistamennirnir höfum mátt
glíma við hér í borginni burtséð
HALLGRÍMUR
HELGASON
SKRIFAR
frá öllum innheimtu- og gagnrýn-
endableðlum og gerir manni í
fyrsta sinn nærri ókleift að fylla
vikuskammt sinn í Þjóðviljanum.
Hver getur málað meistaraverk í
kjallarabflskúr í Lálandi fimm?
Hvenær hefur skáldsaga verið
skrifuð í Garðabæ? Hver hefur
ort hulduljóð í Sæviðarsundi?
Svarið er eitt og ekki bætir fjalla-
hringurinn úr skák, hann er eng-
um ferskur nema fyrstu vikuna
þeim sem er nýkominn heim frá
löngu doktorsnámi. Esjan, sem
blasir við manni hvarvetna í bæn-
um og einokar öll manns skiln-
ingarvit, er orðin svo útjöskuð
vegna þess hve margir lélegir
listamenn hafa nauðgað henni að
hún mun aldrei bíða þess bætur
frekar en sveitirnar í kringum
Sérnóbyl. Og þegar maður á
sunnudagseftirmiðdegi er njörv-
aður niður í eitt af ó-útskrifuðum
sætum eins af hinum sænsku og
andlausu strætisvögnum borgar-
innar á leið heim í úthverfadinn-
erinn hjá mömmu blasir hún við á
aðra hönd þessi gamla bykkja
með líparítsfrænkum sínum en á
hina höndina er komið fyrir öllu
því ljóta sem heimurinn hefur
alið meðfram Suðurlands-
brautinni. Það er vandalaust að
lesa sig níhilískan inní Voga: Sjó-
vá, Shell, H.Ben, Furuhúsið,
B.B., Húppe. Nei, þetta er ekk-
ert grín og það var einmitt þetta
sem þeir máttu glíma við „á
haustdögum” fyrir ári síðan þeir
Reigan og Gorbasjof, andleysið
mikla sem á póstkorti birtist í sínu
eina sanna formi á milli þeirra:
bláhvíta borðfánanum, merki
Reykjavíkur.
Én hver er annars skýringin á
þessu sleni sem vofir sífellt yfir
okkar ástkæru höfuðborg?
Nokkuð sem maður hélt að til-
heyrði aðeins eftirstríðsbók-
menntunum sem sómakærir
sveitamenn settu saman úr mal-
arspillingunni. Staðreyndin er
samt sú að ófrumleikinn ríkir hér
enn í hverjum ljósastaur og við
hvert bflastæði. Sjálfsagt þurfum
við 200 ár í viðbót til að útimark-
aðurinn virki eðlilegur. Líkleg-
asta skýringin á þessu er sú að
Reykjavík er í raun ekki annað
en eitt stórt úthverfi, eða „sub-
urb” sem menn kannast við er-
lendis frá og þar sem engu er vært
því sem nokkurn lífsanda dregur.
Úthverfi sem aldrei hafa götur
heldur „lönd”, „byggð”, „sund”,
„stekki” og „bakka”. Þar sem
garðarnir eru svo snyrtilegir að
mannshöndin virðist þar aldrei
hafa nálægt komið. Þar sem bfl-
skúrarnir eru það nærri útidyrum
að aldrei sést þar maður á ferli.
Þar sem sjónvarpsdagskrárnar
duna daglangt bakvið sólstor-
knaða stórisa með öllu sína óint-
eressanta útlenda efni sem byrjar
á leikaralesnu barnaefni og endar
á „bandarískri bíómynd frá árinu
1973”. (Ekkert er til ömurlegra
hér á íslandi en sjónvarpsgláp í
birtu og hita fagurs sumardags,
„Dragiði fyrir”) og þar sem út-
varpsdagskrárnar þrengja sólar-
hringinn í bflum og biðstofum
með sínum óþolandi steríótýpu-
þulum, þunnhærðum og ó-kenn-
aramenntuðum gallabuxnaröss-
um sem blaða með gítarnöglum
sínum í plötusafni síðasta árat-
ugs, albinóarokkinu svokallaða,
sem er þýðing á Dire Straits, Eric
Clapton og Fleetwood Mac
o.s.frv. (Hver fær ekki þunglynd-
iskast þegar hann heyrir lýst eftir
angórablönduðum ketti sem tap-
aðist í Sólheimum?) Og kannski
er það þó fyrst og fremst vegna
þess að svo óheppilega vildi til að
borgin byggðist upp á leiðinleg-
asta tímabili byggingarsögunnar
og arkitektar hennar voru svo
ósjálfstæðir í hugsun að hún hef-
ur ekki karakter nema úr lofti og
þó einkum í myrkri. En stundum
hvarflar þó að manni að leiðindin
hafi verið misskilin framsýni og
eftir ein 200 ár verði þetta allt
eðlilegt stórborgarumhverfi. Og
svo er það náttúrlega líklegasta
skýringin af öllum, maður er
fæddur hér og uppalinn og er ein-
faldlega orðinn hundleiður á
Reykjavík.
Én það er til marks um þrek og
þrjósku okkar íslendinga að í
þessu fjandsamlega umhverfi
hafa menn og eru sífellt að vinna
stórvirki á andlegum sem ýmsum
sviðum. Hvergi í heiminum eru
jafnmargir myndlistarmenn, og
þeir eru út um alla borg, í Blesu-
gróf, bið Grensásveg, jafnvel útá
Rekagranda eru þá meistara-
verkin máluð eftir allt saman.
Menn láta einfaldlega ekki bug-
ast. Skáldin vaða hér uppi á
hverju horni og sagnagerðar-
menn sitja við alls konar glugga
og misjafna útsýn. Tónskáld,
kvikmyndagerðarmenn, leikhús-
fólk, dansarar, popparar, sellist-
ar og bara áhugafólk, allt veður
uppi og er á útopnu út um allan
bæ í stóla- og styrkjaleit. Það er
kraftur í mannskapnum og menn-
ingarlífið blómstrar hvergi eins
vel og hér í andlausu borginni.
Frábærar myndlistarsýningar
opna þessa dagana trekk í trekk,
þó besta sýningin sé á hverju
kvöldi í fréttatíma Stöðvar tvö,
og aldrei hafa útskrifast
jafnmargir góðir listamenn á einu
ári úr skólanum. Ég tek fúslega
orð mín aftur úr annars leiðin-
legri grein minni í Þjóðlífi. (Og
varðandi súrrealismann vil ég
taka fram að ég er ekki að vega að
vinum mínum Medúsumönnum,
sem eiga sanna þökk skilið fyrir
tímabæran innflutning sinn á
þessari stefnu, inn í ansi vind-
sorfna ljósastaura-póesíuna, þó
að óblandaður súrrealismi sé
einnig nokkuð þurr á manninn,
heldur að hinum sem í kjölfarið
koma, „sem súrrealisminn gerir
kleift” að gera sér blóð úr öllu).
Nei það er síst af öllu ástæða til
þess að vera neikvæður í þessari
sumartíð sem okkur allt og alla
vermir. Landið er í essinu sínu og
skilar okkur hverju metinu á fæt-
ur öðru, heyfengur, aflaverð-
mæti, söluverð, hitastig, sól-
skinsstundir og almenn fegurð.
Þjóðin er þá heldur ekki eftirbát-
ur þess, skákhausarnir hafa
aldrei verið skýrari, Jón Páll
aldrei sterkari og Edda Andrés-
dóttir aldrei fegurri, svo Ingvi
Hrafn á í erfiðleikum með frétta-
lesturinn. Jafnvel briddsmenn-
irnir brillera í þessu árferði og
stelpurnar auðvitað aldrei betur
meikaðar, unglingarnar sjaldan
drukkið meir en í Húsafelli,
Laugavegurinn orðinn nýr,
Kringlan að opna og von er á
bókmenntahátíð og nýjum
bókum, bestu skáldsögum ára-
tugarins (sem bæði eru fyrir kon-
ur og karla) og tímamótaljóða-
bókum, auk nýrrar plötu frá Mic-
hael Jackson. Arngunnur og
Lassi voru líka að opna um helg-
ina.
Það er auk þess engu líkara en
við séum orðin blessunarlega laus
við ríkisstjórn, maður verður
varla var við ráðherrana, rorrið í
Þorsteini heyrist ekki og
Steingrímur örugglega mikið er-
lendis. Þvflíkir tímar! Þvflík þjóð!
Þvílíkur unaðsreitur augna og
anda er þessi borg!
Og þó ég viti að það hljómi
e.t.v. full persónulega er þó sá
stórviðburður sem skyggir á flest
annað framantalið úr þjóðlífinu,
nenfilega heimkoma ástarinnar
minnar frá Ameríku. Það er því
enn frekari ástæða til þess að við
íslendingar gerum okkur glaðan
dag og sting ég upp á því að haldið
verði aftur upp á afmæli Reykja-
víkurborgar nú eins og gert var í
fyrra. Ástæðurnar eru mun frek-
ari nú en þá. Og Þjóðviljinn getur
því rólegur tekið sér pásu í því að
benda okkur á allt það sem miður
fer í samfélaginu, því það er svo
sem ekki neitt neitt. Við erum öll
í svo góðu skapi þessa sólskins-
daga að maður hefur ekki einu
sinni áhuga á því að athuga skatt-
seðilinn sinn. Eftir þetta snilldar-
sumar verðum við að horfast í
augu við þá staðreynd að hinn
margumtalaði toppur er í dag, við
erum á toppnum í öllu tilliti og
hér eftir verður íslandssagan ekki
annað en eitt meiri háttar stórsvig
niður harðfennisbrekku tímans.
Reykjavík 12. ágúst
Hallgrímur Helgason
REYKJKSJIKURBORG
^I- Acuitevi Stödcci
Þroskaþjálfa eða annað starfsfólk með sér-
menntun á uppeldissviði óskast til stuðnings
börnum með sérþarfir á dagvistarheimilum í mið-
og vesturbæ. Upplýsingar veitir Gunnar Gunn-
arsson sálfræðingur á skrifstofu Dagvistar barna
í síma 27277.
Umsóknum ber að skila til starfsmannahalds
Reykjavíkurborgar, Pósthússtræti 9, 5. hæð á
sérstökum eyðublöðum sem þar fást.
Av Notaðu
endurskinsmerki
- og komdu heil/l heim.
IUMFEROAH
RAD
12 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN