Þjóðviljinn - 20.12.1987, Blaðsíða 15

farinn veg
- kafli úr minningabókÁstu Erlingsdóttur grasalœknis
Meðal þeirra bóka er Örn og
Örlygur gefa út fyrir þessi jól
eru minningarÁstu Erlings-
dóttur „Ásta grasalæknir- líf
hennarog lækningarogdul-
rænreynsla“,sem Atli
Magnússon hefurskráð. Hér
segir Ásta frá föður sínum og
formæðrum sem um aldabil
hafa stundað lækningar með
grösum á íslandi og langri
reynslu sjálfrar sín á þessu
sviði. Þrettán einstaklingar
bera vitni í bókinni um reynslu
sína af hjálp þeirri er hún hefur
veitt þeim og Ásta segirfrá
ýmsum jurtategundum sem
almenningur getur fyrirhafn-
arlítið notað sér, eins og í kafl-
anumerhérferáeftir-„Líf-
grösviðfarinnveg":
„t>að þarf langa reynslu til þess
að geta þekkt þær jurtir sem yfir
lækningamætti búa og eiginleika
hverrar þeirra. Og ekki er nóg að
vita að jurtin hafi áhrif gegn til-
teknum sjúkdómi, það þarf líka
að kunna að tilreiða hana í rétt-
um hlutföllum ásamt öðrum jurt-
um. Einnig eru til hættulegar
jurtir. Ég veit um jurt sem fram-
kaliað getur fósturlát og aðra
þekki ég sem banað gæti full-
frískri manneskju á skömmum
tíma, þótt notuð í takmörkuðum
mæli hafi hún einstæða lækninga-
eiginleika. Því hef ég veigrað mér
við að gefa fólki miklar upplýs-
ingar um þetta. En það eru samt
ýmsar jurtir sem hver og einn get-
ur tekið af og notað og haft gott af
á margan hátt. Ég skal gjarnan
nefna hér nokkrar þeirra, eink-
um þær sem henta til drykkjar-
gerðar.
Einhver verður kannske hissa
ef ég nefni fífilinn, en úr rótum
hans má búa til nokkurs konar
kaffi. Þá eru ræturnar bakaðar og
muldar og svo hellt upp á með
vanalegum hætti. Þetta er þó
nokkuð rammt. Blöð fífilsins eru
líka gott meðal við alls konar of-
næmi. Með þessu er gott að hafa
birki.
Úr birki er mjög gott að gera
te. Þá skal taka blöðin af ungum
birkisprotum, meðan þau enn
eru dálítið límkennd og sjóða
þau, gjarnan ásamt baldursbrá
eða valhumli, Maríustakk eða
mjaðarjurt sem er styrkjandi.
Slíkt te er mjög róandi. Éinnig
má taka börk og mosafléttur sem
á birkinu vaxa og nota þetta á
sama hátt, en það er nokkuð
barkandi. Birki er alltaf gott fyrir
slímhúðina. Það er vallhumall
einnig, auk þess sem hann er
bólgueyðandi. Te má gjarna gera
úr valhumlinum líka og er þá rétt
að sjóða með honum aðalblá-
berjalyng.
Blóðbergið er líklega einna
þekktast af þeim jurtum sem not-
aðar hafa verið til tegerðar hér á
landi í aldanna rás. Það hefur
Ásta Erlingsdóttir. Myndin er tekin er hún opnaði sýningu í Gerðubergi á eigin vatnslitamyndum, máluðum með litum er
hún sjált hefur unnið úr íslenskum jurtum.
mjög góð áhrif á húðina, en getur
verið varasamt sé fólk með ein-
hverja magakvilla. Þá er ráðlegt
að drekka aðeins lítið af því. Enn
má nefna beitilyng, sem er prýði-
lega fallið til þess að laga úr því te
og á þá helst að hafa mjaðarjurt
og blágresi með. En það er með
beitilyngið eins og blóðbergið að
magaveikir mega gæta sín á því,
því það eykur sýrumyndun í mag-
anum. Sama á við um sortulyng,
eini og rjúpnalauf. Rætur og lyng
eru samandragandi, en móti því
verka þessar opnandi jurtir, sem
ég hef nefnt að sjóða skuli með -
Maríustakkur, mjaðarjurt og
baldursbrá. An þeirra yrði teið
líka of barkandi og sterkt. Þó ræð
ég krabbameinssjúklingum alltaf
frá því að drekka opnandi jurtir.
Dálítið nota ég af sjávarjurt-
um, þó ekki sé það mikið. Oft
ráðlegg ég krabbameinssjúk-
lingum þaratöflur og söl til inn-
töku ásamt grasalyfi sem ég sjálf
læt í té. Líka nota ég silfurmuru
með ýmsu öðru, ekki þó fyrir
krabbameinssjúklinga, heldur
hjartasjúklinga. Hún er sögð góð
fyrir hjartað, þótt mótsögn virð-
ist vera í því fólgin að hún er talin
þykkja blóðið. Gulmuru má
einnig nota.
Hvönnin er gömul lækninga-
jurt og ég man að faðir minn
hafði á henni mikla trú. Hann
hafði alltaf hvannastóð við svefn-
herbergisgluggann sinn og við
útidyrnar. Hvönnina má vel nota
við kvefi og ber þá að sjóða hana í
vatni, uns af verður sterkur
lögur, og anda að sér heitri guf-
unni. Um leið er ágætt að taka
inn eins og eina matskeið af legin-
um, en varla meira.
Af sveppum tek ég ekki, þótt
sagt hafi verið að þeir hafi verið
„pensilín" síns tíma og þá rifjast
upp fyrir mér sú saga af Stefaníu
ömmu minni að hún hafi skafið
myglusveppi af sláturtunnu, hit-
að þá yfir eldi og látið þá sjúkl-
inga sem þjáðust af lungnakvefi
og hósta anda að sér gufunni.
Þetta mun hún hafa gert með
góðum árangri. Víst má slíkt
þykja merkilegt, því þá vissi eng-
inn um fúkkalyfin enn.
Þetta eru fáein dæmi, meir til
gamans en að ég vilji með þessu
þykjast vera að gefa fólki upp-
skriftir. En þeir geta reynt þetta
sem áhuga hafa á og ég held að
þeir verði ekki fyrir vonbrigðum.
Ég nefndi áðan birkite og gat
um heilnæm og róandi áhrif þess.
En ég get vel getið þess að birkið
er líka gott við mjög algengum
kvilla sem sækja vill á karlmenn,
en það er blöðruhálskirtilsbólga.
Þar sem öllum ætti að vera innan
handar að útvega sér þær jurtir
sem þarf í góða inntöku við þessu
skal ég gefa hér ráð um gerð
hennar. Islíka inntöku er rétt að
hafa helminginn klóelftingu en
afganginn að jöfnum hlutum
birki, blágresi og valhumall.
Þetta er látið í pott eða ketil með
álíka vatnsmagni og notað er í
vanalegt te og hitað við suðu-
mark í svo sem fimmtán mínútur.
Þetta er svo drukkið í staðinn
fyrir kaffi eða te, tveir til þrír
bollar á dag, og batamerkin
munu skjótt koma í ljós. Þetta er
ekki eins kröftugt og þær inn-
tökur sem ég sjálf bý til, þegar ég
útvega fólki við þessu. Ég sýð
inntökuna miklu lengur, kannske
tvo eða þrjá klukkutíma, svo hún
verður megnari og sterkari og þá
er auðvitað ekki lengur um te að
ræða. Þá er ekki ráðlegt að
drekka nema svo sem hálfan
bolla á degi hverjum. Þeir sem
vilja fylgja þessu ráði ættu þó að
temja sér að drekka þetta í all
langan tíma, til þess að áhrifin
verði varanleg og mín reynsla er
sú að fólki fer að finnast þetta
mjög gott, líkaminn fer smám
saman að biðja um þetta. Hliðar-
áhrifin eru þau að húðin verður
ákaflega slétt og falleg og það svo
að stundum er til þess tekið.
Fjallagrös eru líka heilnæm fyrir
húðina, eins og blóðbergið, sem
ég áður minntist á.
En konur geta líka notað sér
þessa uppskrift, þær sem þjást af
móðurlífsbólgum eða þá blöðru-
bólgu. Eini munurinn er sá að þá
er rétt að bæta blágresi í að einum
tíunda hluta og nokkru af mosa-
fléttum. Þetta gefur þá mjög
góða raun. Allar þær jurtir sem til
þarf er auðvelt að útvega sér og
geyma. Aðeins verður að gæta
þess að geyma jurtirnar hverja út
af fyrir sig og láta þær ekki liggja
saman.“
Kassandra nefnist skáldsaga
eftir Christu Wolf sem bókaforlag
Máls og menningar hefur sent frá
sér.
Kassandra er persóna úr forn-
grískum sögum sem heillað hefur
sagnaskáld og harmleikjahöf-
unda síðan á dögum Hómers.
Hún var dóttir Príamosar kon-
ungs í Tróju og guðirnir höfðu
gefið henni spádómsgáfu, en
jafnframt lagt á hana að enginn
skyldi trúa spásögnum hennar.
Það gekk eftir. Hún sagði fyrir
um herför Grikkja og eyðingu
Tróju en enginn lagði trúnað á
orð hennar. Trója féll og Agam-
emnon, foringi Grikkja, flutti
Kassöndru með sér í herfanginu
til heimaslóða. Sú för varð báð-
um afdrifarík.
Christa Wolf fer með þetta efni
á frumlegan hátt. Hún segir sög-
una frá sjónarhóli Kassöndru
sjálfrar og tekst um leið að færa
hinn forna heim nær nútíma les-
endum. Wolf er fædd í Austur-
Þýskalandi árið 1929 og sendi frá
sér sína fyrstu bók árið 1963. Síð-
an hefur hún hlotið fjölda viður-
kenninga m.a. Heinrich Mann
verðlaunin 1963, Fontane-
verðlaunin 1972 og Schiller-
verðlaunin 1983.
Kassandra er þýdd af Jórunni
Sigurðardóttur sem einnig ritar
eftirmála. Bókin er 154 bls. að
stærð, prentuð í Prentstofu G.
Benediktssonar. Sigurborg Stef-
ánsdóttir sá um hönnun kápu.
Ást í meinum
ísafold hefur sent frá sér bók-
ina María og Margrét eftir
frönsku skáldkonuna Régine
Deforges í þýðingu Sigurðar
Pálssonar skálds.
Sjö gömul póstkort, fundin hjá
fornbókasala í byrjun aldarinnar
í smábæ í Suður-Frakklandi, gáfu
Régine Deforges hugmyndina að
skáldsögunni María og Margrét.
Bókin fjallar um ástríðufullt
samband tveggja kvenna,
VÖRULOFTIÐ
Pab gæti
borgað sig
að líta inn
SKIPHOLTl 33 SÍMI 689440
HnTnnni]