Þjóðviljinn - 06.01.1988, Blaðsíða 5

Framtíðarverkstæði
grasrótarinnar
Danir hafa langa reynslu af
starfrækslu lýðháskóla og eru
fyrirmynd annarra Norður-
landaáþvísviði. Síðastaára-
tug hafa lýðháskólar þó verið í
vaxandi kreppu; þeir hafa
orðið geymslustaðir fyrir at-
vinnuleysingja og fólk með fé-
lagsleg vandamál. Skólastarf-
ið snýst um að hafa ofan af
fyrir fólki í stað þess að veita
því vettvang fyrir leit að þekk-
ingu og þroska. Leitað hefur
verið ýmissa ráða við kreppu
lýðháskólanna og m.a. veittu
dönsk yfirvöld styrk til að
reka „tdraunaháskóla fram-
tíðarverkstæða“ veturinn
1986-7. Hópurinn sem rak
þennan skóla heldur áfram
núna starfi sínu, en í stað þess
að reka formlegan skóla,
mætir hópurinn til fólks og
setur „framtíðarverkstæði“ á
fót þar sem þess er óskað.
Blaðamaður Þjóðviljans hitti
einn úr þesSum fjögurra
manna hópi að máli í Kaup-
mannahöfn nýverið til þess að
kynna sér þennan nýja sprota
á meiði frístunda- og náms-
starfs. Kurt Aagaard Nielsen
lektor við Kaupmannahafn-
arháskóla hefur sjálfur mikla
trú á gildi framtíðarverkstæða
og kynnir þau á svofelldan
hátt:
Hugarflugið til valda
Framtíðarverkstæði er vinnu-
aðferð sem þýsk-austurrískur
maður að nafni Robert Junck
mótaði í upphafi 7. áratugarins. í
stúdentauppreisninni 1968 settu
menn fram vígorðið „hugarflugið
til valda“, en segja má að fram-
tíðarverkstæðin séu kerfisbundin
aðferð til að gera það vígorð að
raunveruleika. Þegar litið er til
framtíðar er vaninn að biðja sér-
fræðinga um forspár, en við vilj-
um svipta þá einokun þeirra á
framtíðinni. Framtíðarverkstæði
eru verkfæri venjulegs fólks til að
efla félagslegt hugarflug sitt og
konia því í tæri við raunveru-
leikann.
Við erum fjögurra manna hóp-
ur sem hefur starfað að þessu í
Danmörku í 3-4 ár. Við setjum
upp framtíðarverkstæði með
ýmsum hópum - íbúasamtökum,
vinnustaðafélögum, áhuga-
mannafélögum og fleiri slíkum
sem búa að talsverðu leyti við
sömu skilyrði og vilja efla sam-
stöðu sína og hugmyndir um
breytingar á þessum skilyrðum.
Við setjum ekki upp verkstæði ef
yfirmenn eru þátttakendur, en
ýmsir aðrir aðilar hafa gert það
eða hagnýtt sér aðferðina á
stjórnunarnámskeiðum, en það
teljum við misnotkun á henni.
Venjulega er hvert framtíðar-
verkstæði sett upp í nokkra daga
og því er ávallt skipt í þrjú skeið,
sem kennd eru við gagnrýni,
framtíðarsýn og það hvernig gera
megi sýnirnar að veruleika. Á
fyrsta skeiðinu er beitt þeirri
vinnureglu að vera ávallt nei-
kvæður. Þar reynum við að ná því
fram sem fólk er óánægt með, fá
... þessvegnakom „málsvari myrkra-
höfðingjans'1 til sögunnar
KurtAagaard
Nielsen:
Framtíðar-
verkstæði eru
verkfæri
venjulegs
fólks tilþess
aðeflafélags-
legt hugarflug
sitt og koma
því í tæri við
raunveruleik-
ann
Draumsýnirnar urðu oft of bragð-
daufar...
... það vantaði dramatísk átök...
það til að lýsa vanlíðan og kúgun
sem það þekkir af eigin raun. Á
stjórnunarnámskeiðum er þess-
ari aðferð líka beitt, en í því skyni
að láta fólk „létta á sér“, svo því
líði betur á eftir. Við beitum
henni hins vegar til að menn geri
sér skýra grein fyrir því sem það
er á móti og geti beitt sér til að
breyta því.
Ánnað skeið framtíðarverk-
stæðisins er kennt við „útópíur".
Þetta orð er grískt og merkir
„hvergi" eða „staðleysa". Hér
brýnum við fyrir fólki að sleppa
hugarflugi sínu lausu; maður á að
ímynda sér að allt sé hægt. Á
þessu skeiði byggir fólk skýja-
borgir, þorir kannski að hugsa
ýmislegt til enda sem því hefur
áður dottið í htig, en vísað frá sér
sem óframkvæmanlegu.
Staðleysusafn
Á þriðja skeiðinu reynum við
að gera okkur ljóst hvernig „stað-
leysur” okkar geta orðið að veru-
leika. Reglan er ekki sú að vera
raunsær og takmarka sig við það
sem hægt er að framkvæma við
núverandi aðstæður, heldur
stöndum við fast á framtíðarsýn-
um okkar og reynum að finna
staðleysunum stað í samtíman-
um.
Mikilvægasti hluti verkstæðis-
ins er á margan hátt skrefið frá
öðru til þriðja skeiðs.. Hvernig
framlengjum við drauma okkar
inn í veruleikann og breytum
hugarflugi okkar í aðgerðir? Við
getum aðeins tekið lítil skref í
einu, en við verðum að geta
merkt það að hvert skref er í rétta
átt. Þarna má segja að við störf-
um í anda Rósu heitinnar Lúx-
embúrg og fleiri félaga sem lögðu
áherslu á að umbætur væru
nauðsynlegar, en í þeim yrði
ávallt að felast einhver vísir að
heildarumbyltinu samfélagsins.
Ekki síst yrðu aðferðirnar að fela
slíkan vísi í sér.
Þessi almennu atriði og ýmsar
aðferðir sem beitt er, eru sam-
Framhald á síðu 6