Þjóðviljinn - 10.02.1988, Page 4

LEIÐARI
bera ábyrgðina?
Hverjir
Alþingi fjallar nú um tillögu til þingsályktunar
um að fram fari sérstök rannsókn á umfram-
kostnaði við byggingu flugstöðvarinnar á Kefla-
víkurflugvelli. Eins og menn rekur minni til var í
byrjun desembermánaðar lögð fram skýrsla frá
Ríkisendurskoðun sem sýndi að farið hafði ver-
ið 870 miljónir króna fram úr áætluðum bygg-
ingarkostnaði, og var þá enn ótalinn síðasti hluti
byggingarkostnaðar. Reiknað var með að þeg-
ar öll kurl væru komin til grafar yrði byggingin,
sem átti á framreiknuðu verðlagi að kosta um
2,1 miljarð króna, komin yfir 3 miljarða og er
sem betur fer ekki mjög algengt að áætlanir um
byggingarkostnað standist svona herfilega illa.
Það er ekki óalgengt hér á landi að einhver
ákveðin mál séu blásin upp og látin um hríð
skyggja á öll önnur umræðuefni, en dragist síð-
an saman og verði öllum gleymd og grafin að
skömmum tíma liðnum. Settar hafa verið fram
kenningar um að þessi fyrirgangsmikli en enda-
sleppi háttur við að kryfja mál sé aðferð íslend-
inga við að þreyja skammdegismyrkrið.
I desemberbyrjun var byggingarkostnaður
við flugstöðina það mál sem átti hug og hjarta
allra fréttamanna. Þær fréttir frá alþingi, sem þá
vöktu mesta athygli, voru af tilfinningaheitri
utandagskrárumræðu um flugstöðvarmálið. En
brátt fóru að berast önnur tíðindi frá alþingi sem
drógu að sér athygli landsmanna. Bægsla-
gangur ráðherra við að koma í gegnum þingið
málum á borð við fjárlög og matarskatt yfir-
skyggðu umræður um flugstöðina. Ákveðið var
að umræðu um þingsályktunartillögu alþýðu-
bandalagsmanna um rannsókn á flugstöðvar-
málinu yrði frestað þar til eftir jólaleyfi.
Ef til vill hefur það verið von einhverra að þar
með væri málið grafið og gleymt, að þjóðinni
nægði nokkurra daga upphlaup á alþingi og í
fjölmiðlum, og að aldrei þyrfti að gera á vitræn-
an hátt grein fyrir umframbyggingarkostnaði
upp á hátt í 1000 miljónir króna.
En nú er tillaga Alþýðubandalagsins komin til
afgreiðslu. Fyrri umræðu er lokið og var henni
vísað til utanríkismálanefndar. Tillagan mun því
innan tíðar koma til síðari umræðu og afgreiðslu
ef málið verður ekki látið sofna í nefndinni. Því
verður þó ekki að óreyndu trúað upp á þá þing-
menn, sem skipa utanríkismálanefnd, að þeir
hyggist svæfa málið og formaður nefndarinnar,
Eyjólfur Konráð Jónsson, mun tæpast hlusta á
þær raddir félaga sinna í Sjálfstæðisflokknum
sem telja að umfram allt beri að hætta allri
umræðu um flugstöðina.
Verði tillagan samþykkt, mun alþingi kjósa 9
manna rannsóknarnefnd sem á að athuga
hverjir hafi borið ábyrgð á því að kostnaður við
bygginguna og ákvarðanir um einstaka fram-
kvæmdaþætti fóru langt fram úr áætlun og jDeim
heimildum sem alþingi hafði veitt. Nefndinni ber
að athuga ábyrgð þáverandi utanríkisráðherra
að þessu leyti og einnig ábyrgð þáverandi fjár-
málaráðherra á því að fjárveitingar til bygging-
arinnar fóru langt fram úr áætlun.
Þá er nefndinni ætlað að skera úr um hver
hafi verið ábyrgð formanna byggingarnefndar,
byggingarstjóra, einstakra byggingarnefndar-
manna, hönnuða og framkvæmdafyrirtækja á
því að ráðist var í ýmiss konar framkvæmdir,
stækkanir, viðbætur og breytingar. Rannsókn-
arnefndinni er samkvæmt tillögunni ætlað að
gefa alþingi skýrslu um niðurstöður sínar og
störf fyrir lok næsta mánaðar en ekki er ólíklegt
að sá frestur verði lengdur úr því að alþingi er
ekki enn búið að afgreiða tillöguna.
Breska þingið, sem að mörgu leyti hefur verið
fyrirmynd borgaralegra þinga í Evrópu, hefur
löngum beitt þeirri aðferð að láta tímabundnar
þingnefndir rannsaka tiltekin mál og slík
nefndaskipun er býsna algeng hjá bandaríska
þinginu. Hér á landi hefur þetta sjaldan verið
gert.
Okkar aðferð hefur gjarnan verið sú að hætta
að tala um óþægileg mál í þeirri von að þau
gleymdust. En þegar fokdýr, opinber bygging
fer hátt í miljarð króna fram úr áætlun, má ekki
reikna með að almenningur, sem látinn er
borga brúsann, láti sér fátt um finnast. Fólk
heimtar skýringar og fólk vill tryggingu fyrir að
slíkir hlutir gerist ekki aftur.
KUPPT OG SKORIÐ
Hvar er
Palestína?
Fyrst nokkur orð um pólitíska
landafræði.
Víkverji Morgunblaðsins bítur
í skjaldarrendur með einkenni-
legum hætti á dögunum, vegna
þess að hann hefur komist að
þeirri einkennilegu niðurstöðu
að Palestína sé ekki til. Hann
segir:
„Fréttamenn eru haldnir sér-
stakri áráttu að uppnefna lönd á
stundum, svo hlustendur rekur í
rogastanz. Á dögunum var einu
sinni sem oftar rætt um ófriðinn
fyrir botni Miðjarðarhafs og
ræddi fréttamaðurinn ávallt um
Palestínu, rétt eins og eitthvert
land héti það. Hvað myndu ís-
lendingar segja, ef erlendir
fréttamenn ræddu ávallt um ís-
land sem Garðarshólma? Víst er
að íslendingar yrðu ekki ýkja
hrifnir".
Petta er náttúrlega ekki annað
en rugl á rugl ofan. Svo að byrjað
sé á því sem meinlausast er: sam-
anburðurinn á heitunum Pale-
stína og Garðarshólmi er svo ór-
alangt út í hött að hann sést ekki í
besta kíki. Hitt er svo lakara þeg-
ar Víkverji ruglar af ásettu ráði
saman hugtökunum land og ríki:
Palestínuríki er ekki til og því er
landið ekki til heldur. Auðvitað
veit hann betur. Kúrdistan, Bret-
agne, Wales og Úkraína eru allt
lönd þótt ekki séu til ríki með
þessum nöfnum. Lönd sem þung-
uð eru bæði sögulegum veruleika
og lifandi fólki af tilteknu þjóð-
erni. Rétt eins og Palestína. Eða
við hvað heldur Víkverji að Pal-
estínumenn þeir, sem gera vart
við sig í dagsfréttum meira að
segja i hans eigin blaði á hverjum
degi, séu kenndir? Tengdamóður
Múhameðs kannski?
í ergi sínu slær Víkverji sig
háskalegri blindu í ætt við þá sem
réði orðum Goldu Meir, forsætis-
ráðherra ísraels um skeið, þegar
hún sagði: „Það eru engir Palest-
ínumenn til“. Það er
skammgóður vermir að pissa skó
sinn fullan af óskhyggju. Eins og
við sjáum í fréttum upp á hvern
dag nú um þessar mundir.
Kjarmál og
reiknivélar
Meira um Víkverja.
Degi síðar en hann þurrkaði
Palestínu út af hnettinum hefur
hann áhyggjur þungar af kjara-
málum. Það er að segja: af því
karpi sem honum finnst að fylgi
kjarasamningum. Tilefnið var
þáttur í sjónvarpi þar sem þeir
Guðmundur J., formaður Verka-
mannasambandsins, og Þórarinn
V. Þórarinsson, oddviti atvinnu-
rekenda, komu fram. Um þetta
segir Víkverji á þessa Ieið:
„Það virðist lögmál hér á landi
að kjarasamningum fylgi einhver
leiðinda andblær. Menn breyta
um tóntegund og svara hver öðr-
um með upphrópunum og út-
úrsnúningum. Og ekki virðist
mögulegt að fá sömu niðurstöðu
báðum megin við borðið þótt eins
reiknivélar séu notaðar“.
Það er sitt af hverju á floti í
setningu af þessu tagi. Meðal
annars sú algenga fjölmiðlakrafa
að lífið eigi að vera þægilegt og
skemmtilegt. Það má ekki vera
„Ieiðinda andblær" af kjaramál-
aumræðunni. Menn mega ekki
reiðast, ekki vera með út-
úrsnúninga. Og vegna þess að
skemmtunar- og þægindaþörf
Víkverja er ekki sinnt sem skyldi,
þá lætur hann sem hann viti ekki
af því, að það væri í meira lagi
skrýtið ef ekki færu skeyti miður
vinsamleg á milli manna sem
standa í glímu um kaup og kjör.
Meira en skrýtið náttúrlega - ef
allir settu upp sæta munna og vís-
uðu á elskulegt samræmi reikni-
vélanna, þá er eins víst að búið
væri að farga fyrir fullt og allt
frelsi launafólks til að hafa áhrif á
afkomu sína með samtakamætti.
Vel á minnst: reiknivélar. Hún
er merkilega lífseig þessi bernska
tæknitrú, að það sé hægt að af-
nema hagsmunaárekstra og þá
um leið meiriháttar pólitískan
ágreining í þjóðfélaginu með því
að vísa á sérfræðinga og tækni-
galdur. En það er einmitt gert
með þeim orðum sem síðast fara í
fyrrgreindri klausu, sem gera ráð
fyrir því að hægt sé að fá einskon-
ar fræðilega rétta niðurstöðu um
kaup í landinu ef menn koma sér
saman um réttar „reiknivélar".
Hagfróðir geta vitanlega reiknað
út hvað sem er - en sem betur fer
verður í sæmilega frjálsu landi
aldrei fundinn kórréttur sann-
leiki um það, hvernig fengnar eru
og handtéraðar þær tölur sem
brúkaðar eru í kjaradæmum.
Áhyggjur
af leikritum
Dagblaðið Tíminn hefur einatt
mjög sérstæðar áhyggjur af ís-
lenskri menningu. Fyrir nokkru
birtist þar helgarbréf þar sem
m.a. var vikið að íslenskri leikrit-
un. Höfundur þess var eitthvað
að agnúast út í opinbera styrki við
leikhús, enda væru þeir ríflegri en
svaraði til niðurgreiðslna á kind-
akjöti „og öðrum nauðsynjum".
Honum fannst líka að „íslenskt
leikritaval" væri fyrir neðan allar
hellur og segir um það:
„Mikið er byggt á sjálfsævi-
sögulegum vandamálum og
næstu viðfangsefni verða væntan-
lega kaup og kjör fóstra og erfið-
leikar hjúkrunarfólks á að stunda
vinnu sína fyrir launafundum á
vinnustað. Þetta eru verðug við-
fangsefni leikhúsa, sem fyrir
löngu hafa losnað við áhyggjur af
rekstri sínum. Geðveiki í fjöl-
skyldum er líka talin til efniviða
sem þjóna nýju tímatali".
Það er náttúrlega meira en
óþarft að hafa mörg orð um hjal
af þessu tagi. En til huggunar
Tímaritstj óranum í hans reyk-
víksku leikhúsraunum á þessu
misseri er rétt að minna hann á
leikritstetur gamalt, sem kennt er
við Hamlet Danaprins. Við mun-
um ekki betur en það sé um geð-
veiki og það meira að segja í
tveim fjölskyldum.
ÁB
þJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandl: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Mörður Árnason, óttar Proppé.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Ingibjörg Hinriksdóttir
(íþr.), HjörleifurSveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður
Júlíusdóttir, Magnús H. Gíslason, LiljaGunnarsdóttir, ólafurGíslason,
Ragnar Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson(íþr.),
Sævar Guðbjörnsson.
Handrlta-og prófarkalestur: Elías Mar, HildurFinnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlltstelknarar: GarðarSigvaldason, Margrét Magnúsdóttir.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifatofu8t|órl: Jóhannes Harðarson.
Skrlf8tofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýslngastjórl: Siaríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýslngar: Unnur Ágústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Utbrelðslu-og afgrelðslustjóri: HörðurOddfríðarson.
Utbrelðsla: G. Margrét Óskarsdóttir.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innhelmtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Utkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Sfðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýalngar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setnlng: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verðílausasölu:55kr.
Helgarblöð:65 kr.
Askriftarverð á mánuði: 600 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 10. febrúar 1988