Þjóðviljinn - 20.02.1988, Qupperneq 5

, ,Athugasemd vegna
fyrirsagnar", „lands-
faðir í sumarfríi“,
„blæbrígði“
og fleira smálegt
„Athugasemd vegna fyrirsagn-
ar“ heitir lítil klausa niðrí hægra
horni á síðu tvö í Morgunblaðinu
í gær. Þar er skýrt frá því að „blæ-
brigðamunur" sé á fréttafyrir-
sögn Mogga á baksíðu
fimmtudagsblaðsins og efnisinn-
taki viðmælandans, Þorsteins
Pálssonar forsætisráðherra. Um-
rædd fyrirsögn, „Boð Sovét-
manna: Forseti og forsætisráð-
herra einhuga um málsmeðferð"
hefur sumsé ekki sömu blæbrigði
og það sem sagt er í inngangi
fréttarinnar. Þar segir að „frú
Vigdís Finnbogadóttir, forseti ís-
lands, og Þorsteinn Pálsson, for-
sætisráðherra," séu „sammála
um meðferð ríkisstjórnarinnar á
boði sovésku ríkisstjórnarinnar
til forseta um opinbera heim-
sókn“. Og síðan munar blæbrigð-
um á innganginum og því sem
haft er eftir forsætisráðherranum
í fréttinni, en þar segir að þegar
boðið kom „var forseti, að sögn
forsætisráðherra, reiðubúinn að
gera það í málinu, sem ríkis-
stjórnin teldi eðlilegt.“
Fegurst blæbrigði verða þó á
hinum ýmsu útgáfum Morgun-
blaðsins og forsætisráðherra þeg-
ar sá síðarnefndi sér ástæðu tilað
hnykkja á og segir „rétt“ að taka
fram „að það hefur ekki verið á-
greiningur milli mín og forseta ís-
lands um meðferð málsins“.
Orð og
afsökun gilti
engin í þessum stað / heiftin svo
hugann fyllti / hjartað var for-
blindað, segir Hallgrímur í passí-
usálminum um útleiðslu Kristí.
Það vekur athygli að hvorki
Morgunblaðið né Þorsteinn sjá
ástæðu til að biðja hlutaðeigend-
ur forláts, einsog vanalegt er á
blöðum þegar það hendir að upp
kemur misskilningur í fréttafrá-
sögn eða mönnum er gert rangt
til. Hlutaðeigendurnir í þessu
máli eru ef til vill ekki nógu fínir
pappírar að dómi Morgunblaðs-
ins . Þeir aðilar sem hér eiga hlut
að máli eru nefnilega aðeins
tveir. Annarsvegar forseti ís-
lands, hinsvegar íslenska þjóðin.
Enda segir Morgunblaðið að-
eins „blæbrigðamun“ á frásögn-
um sem öðrum sýnast vera í full-
kominni andstöðu hvor við aðra.
Annarsvegar er um það að ræða
að forseti fallist á niðurstöðu
meirihluta ríkisstjórnarinnar um
Moskvuboðið. Hinsvegar að for-
setinn sé sammála þessari niður-
stöðu ráðherra Sjálfstæðisflokks
og Alþýðuflokks og taki þarmeð
þátt í deilum þeirra við ráðherra
Framsóknarflokksins.
Orðið „blæbrigði" hefur í Orð-
abók Menningarsjóðs skýring-
una „litbrigði, tilbreyting". Og
að dómi Morgunblaðsins flokk-
ast það undir stílleg litbrigði
hvort skýrt er frá því að forseti
íslands taki mark á meirihluta
ráðherra sinna eða því að forseti
íslands taki flokkspólitíska af-
stöðu í deilum milli stjórnar-
flokkanna.
Dœmalaust
Það stendur hinsvegar eftir af
upprunafrétt blaðsins, hversu
margar „athugasemdir vegna fyr-
irsagnar" sem Moggi birtir, að
Þorsteinn Pálsson forsætisráð-
herra hefur blandað forsetaemb-
ættinu með einkar ósmekklegum
hætti inní deilur sínar við
Steingrím Hermannsson um
Moskvuferðina, einmitt með
þeim tvíræðu ummælum sínum
að ekki hafi verið „ágreiningur"
milli hans og forsetans um máls-
meðferð.
Það hefur hingaðtil verið
viðurkennd vinnuregla íslenskra
stjórnmálamanna að skýra ekki
opinberlega frá samræðum sínum
við forseta íslands nema í allra
stærstu dráttum. Forsetinn er
forseti Sjálfstæðismanna jafnt
sem Alþýðubandalagsmanna,
hann er forseti hinna flokkslausu
og líka forseti þeirra sem ekki
hafa kosningarétt. Hann verður
að geta treyst á að hafa fullan
trúnað allra stjórnmálamanna,
og hann verður að geta treyst því
að þeir virði stöðu hans ofar pól-
itískum deilum og daglegu þrasi.
Þetta atvik mun vera dæma-
laust í sögu fullveldisins, og í
flestum grannlöndum okkar
mundu viðlíka fréttir um sam-
skipti leiðtoga ríkisstjórnar við
þjóðhöfðingja hafa í för með sér
háværar kröfur um opinbera af-
sökunarbeiðni hins fyrrnefnda,
ef ekki hreinlega um afsögn.
En einsog komið hefur í ljós í
ótal hafskipsmálum og flugstöðv-
arhneykslum þá erum við öðru-
vísi. Hér komast æðstu menn upp
með allan skrattann ef þeir hafa
réttu samböndin og rjúfa hvergi
tryggð né vinarkoss við helstu
klíkurnar í hinu ættbundna veldi
íslenskra smákónga. Meðal ann-
ars vegna linku og misjafns
heiðarleika nokkurra stærstu
fjölmiðlanna með Mogga í
broddi fylkingar. Þeir bregðast æ
oní æ þeirri skyldu sinni sem
meðal engilsaxa er kennd við
fjórðu grein samfélagsvaldsins,
til aðhalds hinum þremur.
✓
Afram veginn
Fyrirbrigði einsog deilurnar
um Moskvuboðið standa aldrei
ein sér, án forsögu og eftirleiks.
Forsögu þessa máls, eða bak-
sviði þess, hefur áður verið lýst í
Þjóðviljanum. Þar skiptir miklu
máli persónuleg spenna milli
tveggja forsætisráðherra,
mögnuð af pólitískum skærum
milli stjórnarflokkanna um
ábyrgð á óvinsælum stjórnarað-
gerðum. Einn hliðarþráð má svo
rekja til þess sem stjórn Fram-
sóknafélags Reykjavíkur kallar í
ályktun „kaldastríðshugsunar-
hátt ýmissa forystumanna Sjálf-
stæðisflokksins", sem gangi „í
berhögg við hagsmuni lslands á
alþjóðavettvangi“, - og mjög
sennilegt er að annar þráður liggi
eftir krókaleiðum beint inní
höfuðstöðvar Nató í Brussel. Og
enn einn þráður málsins er
spunninn í vélum ullarsam-
steypunnar sem SÍS og Álafoss
stofnuðu fyrir skemmstu.
Eftirleikurinn er hinsvegar ó-
ljós enn. Málið verður tekið upp í
utanríkismálanefnd eftir helgi og
það væri stórundarlegt af þing-
mönnum að hika við opinberar
umræður um þessa endaleysu alla
af misskilinni tillitssemi við þann
sem einn kemur heill hildi frá,
húsráðandann á Bessastöðum.
Líklegast er þó að Moskvu-
heimboðsmálið haldi fyrst og
fremst áfram sem kaldara stríð
innan ríkisstjórnarinnar.
Til dæmis er einkar athyglis-
vert að það er fyrst í fréttaviðtali
við Þjóðviljann í gær að Þor-
steinn Pálsson ræðst úr forsæti
sínu að því háttalagi Steingríms
Hermannsonar að gagnrýna að-
gerðir og aðgerðaleysi stjórnar-
innar í ýmsum efnahagsmálum,
til dæmis vaxtastefnu hennar eða
hegðun í kjarasamningunum,
utan stjórnarvettvangs, í fundar-
ræðum og fjölmiðlaviðtölum.
Svör Þorsteins bera greinilega í
sér kergjuna eftir að hafa staðið
frammi fyrir almenningi sem lítill
karl í Moskvuboðsdeilunum.
„Það er ljóst að utanríkisráð-
herra hefur á fundum og í blaða-
viðtölum verið með yfirlýsingar
um að það þurfi að að grípa inn í
atburðarás efnahagsmála áður en
kjarasamningar hafa náðst,“
segir Þorsteinn, og síðan koma
þessar kveðjur: „Innan ríkis-
stjórnarinnar hefur hann hins-
vegar ekki komið fram með
neinar tillögur um það og verið
sammála þeim gangi mála sem
ríkisstjórnin hefur haft á málun-
um.“ Og hefur hér fundist eftir
nokkra yfirlegu veikur blettur á
utanríkisráðherranum sem DV
kallaði í vikunni „landsföður í
sumarfríi".
Framsókn
í kosningaham?
Moskvuboðsmálið virðist
fyrirboði stóraukins skæruhern-
aðar innan ríkisstjórnarinnar á
næstunni, og raunar hafa þær
raddir heyrst sem telja viðbrögð
Steingríms og Framsóknar-
flokksins benda til þess að
„landsfaðirinn“ sé að búa sig
undir að ljúka sumarfríinu.
Ríkisstjórnin, - fyrst og fremst
Alþýðuflokks - og Sjálfstæðis-
flokkshlutar hennar -, er óvin-
sæl. Yfir standa erfiðir kjaras-
amningar. Stjórnin virðist undir-
búa áðgerðir sem mundu gera
hana enn óvinsælli. Á þessum
ferli miðjum gæti allt farið uppí
loft, og væri Framsóknarflokkn-
um vænn akkur í því að hafa ný-
verið niðurlægt Þorstein Pálsson.
Vegna þess að hugsanleg kosn-
ingabarátta flokksins mundi í enn
meiri mæli en fyrr snúast um hinn
dáða landsföður í norðurkóresk-
um stfl, og væri þá samanburðin-
um við feril Þorsteins Pálssonar
ætlað stórt hlutverk.
Bessastaðir
eru Bessastaðir
Þessi atburðarás væri í venju-
legum íslenskum fangbragðastfl í
pólitíkinni, - og væri út af fyrir sig
engin ástæða að harma það að
afleit ríkisstjórn hrökklaðist frá.
Eftir Moskvumálin er hinsveg-
ar kominn tími til að þjóðin vari
þá stjórnmálamenn alvarlega við
sem láta sér koma til hugar að
blanda stöðu forsetans inní
skærur sínar í sókn eða vörn.
Slíkum mönnum dugir ekki það
eitt að hreinsa sig með „athuga-
semd vegna fyrirsagnar".
Menn verða að gjöra svo vel að
skilja að Bessastaðir eru Bessa-
staðir.
Mörður Árnason
Laugardagur 20. febrúar 1988 ÞJÓÐVIUINN - SÍÐA 5