Þjóðviljinn - 23.02.1988, Blaðsíða 9

Framvindan
Hvað
ber að
gera?
Þemadagur í fataiðnaði var
ekki síst til þess ætlaður að fá
fram skoðanir fólks sem við
greinina vinnur; aðgerðalista eða
tillöguplagg, og koma þessum
hugmyndum síðan á framfæri við
þá aðila scm hafa áhrif á gang
mála.
Svo hlaupið sé á stikkorðum þá
kom sú skoðun fram og átti
hljómgrunn að mikilvægt væri að
gera sér grein fyrir þeim tveimur
stigum hönnunar sem fyrir hendi
væru; hönnun á afurðinni sjálfri,
og hönnun á markaðsfærslu þess-
arar sömu afurðar. Voru ráð-
stefnugestir á einu máli um að
góð hönnun tiltekinnar vöru
kæmi fyrir lítið ef vitlaust væri
staðið að markaðssetningunni.
Rætt var um sölusamlag og
hugsanlega hönnunarmiðstöð,
og skortur á stefnumótun í stjórn
fyrirtækja í greininni var þátttak-
endum ofarlega í huga. Því var
hreyft hvort ráðlegt væri að efna
til hugmyndasamkeppni um
hönnun, og eins voru uppi vanga-
veltur um gagnsemi þess að koma
á gæðaeftirliti með þar til gerðum
stimpli. Deildar meiningar voru
um þetta síðasta atriði, og töldu
margir að vörumerkin sjáif skiptu
orðið meira og meira máli í þessu
sambandi.
Rætt var um að tilfinnanlega
vantaði menntað fólk til að stýra
framleiðslunni, og menntunar-
málin yfirleitt voru mörgum hug-
leikin. Margir vildu auka verk-
legan þátt menntunar innan fyrir-
tækjanna sjálfra, fremur en í fast-
mótuðum skólum úti í bæ, og
bentu á að menntun í iðngreinum
nú miðaði um of við handverk,
ekki iðnað, og að þessu þyrfti að
breyta.
HS
Ástandið í fataiðnaðinum er sem betur fer ekki eins svart og brunarústin sú arna gefur til kynna, að minnsta kosti var hljóðið furðu gott í ráðstefnugestum á þemadegi í fataiðnaði
fyrir helgi.
Iðntœknistofnun
Þemadagur í fataiðnaði
- Menn halda oft að ef þeir eru með góða vöru þá gangi allt eftir, en því er ekki
endilega að heilsa; markaðssetning á vöru hefur oft misfarist vegna þess að við
kunnum ekki að standa að kynningunni, en hönnun á markaðssetningu skiptir
sífellt meira máli, sagði Stefán Jörundsson hjá Tex-Stíl á þemadegi í fataiðnaði,
en hann var haldinn á föstudaginn var í gömlu Rúgbrauðsgerðinni.
- Fyrst er hannað og svo á að selja, en þarna er verið að byrja á öfugum enda,
heyrðist í ýmsum tilbrigðum í umræðunum sem fram fóru að loknum framsögu-
erindunum; það er til lítils að hóa í hönnuði ef það liggur ekki Ijóst fyrir á hvaða
markaði á að selja og hverjir keppinautarnir eru.
Miðað við þá svartnættislýsingu sem hefur verið dregin upp af iðngreininni að
undanförnu verður ekki annað sagt en að ráðstefnugestir hafi verið furðu brattir.
Að vonum kom fram mýgrútur athugasemda um það sem betur má fara, en
flestar voru þær settar fram með jákvæðum formerkjum, og var ekki annað á
fólki að skilja en að orrustan væri langt í frá töpuð þótt fataiðnaðurinn hafi átt
mjög í vök að verjast um sinn.
- Við höfum frelsi til að verðleggja á Suðaustur-Asíuverði, en ekki til að halda
kostnaðinum á því sama verði, sagði einn. Það er ekki nóg pressa á stjórnvöld,
sagði annar: stjórnvöld gera sér alls ekki grein fyrir því hvað er að gerast í þessari
grein. Niðurstaða þessa hluta umræðunnar varð síðan á þá lund að sterkt
almenningsálit þyrfti að vera fyrir hendi til að fá stjórnvöld til að hreyfa sig, svo
framarlega sem þeim væri ekki sama um hreyfingu hæstvirtra atkvæða: Við
höfum ekki þrýstihópa til að styðjast við, og því verðum við að reiða okkur á
sterkt almenningsálit. En á meðan afstaða almennings er ekki hnitmiðuð og skýr
finnst stjórnvöldum þau ekki þurfa að gera neitt, eins og einn ráðstefnugesturinn
komst að orði.
HS
Astand og horfur
„Nú verður húðarjálkurinn staður“
JónSigurðarson, Álafossi: Efnahagslegt umhverfi íslendinga með alltof sterkum gjaldmiðli og snurðan
sem hlaupin er á þráð Sovétviðskipta helstu áhyggjuefnin
-Menn eiga að ræða allt annað
á undan verðinu; sölumennskan
hjá okkur hefur alltof oft byggst á
þeirri grundvallartrú að með því
að lækka verð hreyfum við magn,
sagði Jón Sigurðarson, Álafossi,
á þemadegi í fataiðnaði, en í er-
indi sínu reifaði hann stöðu
greinarinnar og markaðsmál.
Að vonum dró Jón heldur
dökka mynd af stöðunni í fata-
iðnaðinum í dag, en sagði þó að
víða byggjum við að miklum vel-
vilja, ekki síst vegna fyrri stór-
veldisdaga; menn hafa trú á því
að íslenska varan sé góð og að
hún geti haft þá sérstöðu sem geri
hana vel seljanlega.
Jón sagði að miklum fjármun-
um væri nú varið í markaðsrann-
sóknir; fyrr hefðu menn farið af
stað með hönnun án þess að skil-
greina markaðinn og keppi-
nautana, og fyrir bragðið hefði
hún komið fyrir lítið. Hér væri
það stefnumótun fyrirtækjanna
sem væri gagnrýni verð, ekki
hönnuðirnir.
Um stöðuna í dag sagði Jón að
„viðreisnar“verkefnið væri geysi-
lega erfitt, en gerlegt. Tvö ljón
væru þó í veginum: samningarnir
við Sovétmenn, og efnahagslegt
umhverfi íslendinga með allt of
sterkum gjaldmiðli.
Jón sagðist vona og trúa því að
við værum að ná samningum við
Sovétmenn, „en við getum ekki
selt þeim vöruna á verði sem er
okkur óarðbært.“ Jón sagði að
víða um lönd ættu ullarmarkaðir
sér sterkan bakhjarl heima fyrir;
þannig væri ítalski heimamarkað-
urinn undirstaðan sem veldi
Benetton-fyrirtækisins hvíldi á.
Markaðurinn í Sovétríkjunum
hefði gegnt þessu hlutverki hvað
okkur viðkemur, og fyrir bragðið
hefði okkur tekist á ná fótfestu á
ýmsum öðrum sviðum.
-Frá viðskiptalegu sjónarmiði
er það alltaf mjög æskilegt að
rækta sambandið við Sovétmenn,
og það er mjög miður, og mikil
hræsni, að kannast ekki við gagn-
semi Sovétviðskiptanna, sagði
Jón, aðspurður um nýlegar uppá-
komur í ríkisstjórninni vegna
nokkuð svo skyndilegs heimboðs
Gorbatsjofs til handa forseta ís-
lands, en vildi ekki úttala sig um
deilumál þetta að öðru leyti.
Jón vék nokkrum orðum að
efnahagslegu umhverfi íslend-
inga, og kvað það sýnu alvarlegra
mál en jafnvel þá snurðu sem
hlaupin er á þráð Sovétviðskipt-
anna. Hann sagði að gjaldmiðil-
linn væri orðinn alltof sterkur, og
að ekkert réttlæti væri fólgið í því
að festa gengið meðan kostnað-
urinn ryki upp, verðbólgan næmi
30% og kaupkröfurnar tugum
prósenta.
-Útflutningsatvinnuvegunum
er ætlað að draga kerruna eins og
vant er, sagði Jón, en klárinn er
orðinn máttfarinn og staður: Það
er kominn tími til að þeir sem
sitja í kerrunni taki sér tak. HS
Jón Sigurðarson Álafossi í hópi ráðstefnugesta á þemadegi í fataiðnaði: Áður fyrr var farið af stað mei
hönnun án þess að skilgreina markaðinn og keppinautana. Mynd: Sig.
8 SÍDA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 23. febrúar 1988
Bókvitið
Pareto
og
heimspeki
lagersins
Vilfredo Pareto hefur löngum
talist til frumkvöðla félagsfræð-
innar, en hitt kom flatt upp á
blaðamann að hann virðist að
auki vera orðinn lagerstjóri hjá
Max hf. og flciri fyrirtækjum þótt
í óbeinni merkingu sé. Bókvitið
verður í askana látið og hananú.
I fróðlegri tölu um birgðahald
og birgðastýringu sagði Sævar
Kristinsson hjá Max hf. að svo-
kallaðri ABC-greiningu hefði
mjög verið beitt er fyrirtækið tók
sér tak í birgðamálunum, en
greiningu þessa má rekja til
rannsókna Paretos á dreifingu
auðsins í Mílanó á 18. öldinni.
Niðurstaðan var á þá lund að
20% fólksins réði yfir 80%
auðsins.
Að sögn Sævars hefur þessi
regla verið yfirfærð á ýmis önnur
svið, og er rauði þráðurinn sá að
tiltölulega fá atriði skipti mestu,
en fjöldinn hins vegar minna
máli.
ABC-greining vörubirgða
gengur út frá þeirri reglu að 20%
vörutegunda skapi 80% birgða-
haldsverðmæta, og er tilgangur-
inn með þessari greiningu sá að
veita þeim vörutegundum sem
mestu máli skipta mestu athygl-
ina.
Reiknað er með að A-vörurnar
séu um 20% af fjölda vöruteg-
unda og skapi 75% til 80% sölu-
verðmæta. Aætlað er að vörur í
B-flokki, samkvæmt þessu mó-
deli, séu 25% til 30% vöruteg-
unda og skapi um 15% til 20%
söluverðmæta. Lestina reka
vörur í C-flokki. Þær skapa um
5% söluverðmæta, en taka til um
50% vörutegunda.
- Þessi flokkur ætti því að þurfa
minnstrar athygli stjórnenda,
segir Sævar: Hann samanstendur
yfirleitt af ódýrum vörum, og því
er tiltölulega ódýrt að eiga stærri
lagera af þeim, og því þarf ekki
eins oft að huga að innkaupum.
HS
Sævar Kristinsson hjá Max hf: Dýrt að liggja með stóra lagera á tímum eins og núna þegar fjármagnskostnaðurinn er mjög hár. Þemadegi í fataiðnaði lauk
með heimsókn í MAX hf. og hér lóðsar Sævar mannskapinn í gegnum vélasalinn. Mynd: Sig.
Fatalagerar
Lágmarksbirgöir, án þess
að komi til vömskorts
Sœvar Kristinsson hjá Max hf: Bókhald á ekki að vera eingöngu fyrir skattinn.
Pað á að nýta við stjórnun fyrirtœkjanna
Birgðahald og birgðastýringu
gerði Sævar Kristinsson, Max
hf., að umtalsefni á þemadegi í
fataiðnaði fyrir helgi, en þessi
atriði snerta flest framleiðslu- og
dreifingarfyrirtæki í landinu.
Sævar sagði að birgðamálin
hefðu oftar en einu sinni valdið
miklum erfiðleikum í fyrirtækinu
og leitt til gjaldþrots hjá öðrum,
og því hefði Max hf. ákveðið að
fara út í sérstakt átak í hittifyrra
til að leita lausna. í því sambandi
skipti máli að gera sér grein fyrir
hvernig unnt væri að halda birgð-
um í lágmarki, án þess að eiga á
hættu að tapa viðskiptum.
Að sögn Sævars átti fyrirtækið
5 til 6 mánaða birgðir í árslok
1985, en nú væri áætlaður end-
ingartími lageranna um 3 mánuð-
ir.
Sævar rakti þær aðgerðir sem
gripið var til; skilgreining, tölvu-
væðing, gerð söluáætlana, ABC-
greining og ákvörðun öryggis-
lagers og pöntunarmagn. Hann
sagði að gerð söluáætlana og stýr-
ing innkaupa miðað við hag-
kvæmasta pöntunarmagn hefði
almennt verið lítið notaðar í fyrir-
tækjum hérlendis, og gilti þá einu
hvort um fyrirtæki í fataiðnaði
eða önnur væri að ræða. Sagði
hann ástæður þessa í flestum til-
fellum þær að ekki hefði verið
hægt að fá nauðsynlegar upplýs-
ingar, til dæmis úr sölubókhaldi,
nægilega fljótt til að nýta þær við
ákvarðanatöku. En bókhaldið á
að nýta við stjórnun fyrirtækj-
anna, sagði Sævar; það á alls ekki
að vera eingöngu fyrir skattinn.
- Á tímum eins og núna, þegar
fjármagnskostnaðurinn er hár og
fyrirtækin eiga sífellt erfiðara
með að verða sér úti um lausafé,
þá skiptir miklu að láta eins lítið
af fjármagninu og hægt er liggja
bundið í birgðum, sagði Sævar.
Hann sagði að árið 1985 hefði
birgðahaldskostnaður Max hf.
verið áætlaður 24%, en það
þýddi 240 þúsund krónur á ári af
hverri miljón sem lægi í birgðum.
Til skýringar setti Sævar fram
eftirfarandi dæmi um sérhverja
miljón sem sparaðist í birgða-
haldi, en lagði á það áherslu að
hér væri um mjög einfaldað dæmi
að ræða: Sé notuð 40% álagning
á vöru sem hægt er að kaupa inn
og selja þrisvar á árinu, þá myndi
þessi eina miljón valda 1.7 miljón
króna ávöxtun í stað 240 þúsund
króna kostnaði. Varnaglarnir við
þetta dæmi voru þeir helstir að
alls kyns álögur og gjöld leggjast
á ávaxtaða fjármagnið, en skatta-
legar færslur koma til vegna
birgðahaldsins. Engu að síður
gefur þetta hugmynd um hvað
það kostar að liggja með fjárm-
agnið bundið í vörubirgðum.
HS
Fatahönnun
Gæði og vöruþróun skipta
sköpum, ekki magnið
Stefán Jörundsson hjá Tex-Stíl: Oftrú á að leita lausna hjá
útlendingum hefur valdið ósjálfstæði og vanmetakennd
Fataiðnaðurinn hefur þá sér-
stöðu að líftími vörunnar er oft
mjög stuttur. Því hrýs mönnum
hugur við þeirri áhættu að setja á
markað vöru sem er þeirra eigin
hönnun, vegna þess að menn
treysta því ckki að hún falli að
ráðandi tísku hverju sinni, sagði
Stefán Jörundsson hjá Tex-Stfl
hf. á þemadegi í fataiðnaði á
föstudaginn var.
Sagði Stefán að sér virtist þetta
eiga sérstaklega við um íslend-
inga, þar sem við þyrftum viður-
kenningu og hrós útlendinga til
að við værum sátt við það sem við
værum að gera: Oftrú á að leita
lausna til útlendinga hefur ekki
fært okkur neitt annað en ósjálf-
stæði og vanmetakennd.
í Ijósi þess hve stuttur líftími
vörunnar er í fataiðnaðinum, eru
hönnun og vöruþróun aldrei mik-
ilvægari en einmitt nú, sagði Stef-
án. Hann kvað það alltof algengt
sjónarmið að hönnun væri sjálf-
sagður hlutur sem gerðist því sem
næst af sjálfu sér. Stjórnendur
fyrirtækja teldu jafnvel að hér
væri um hreinan aukakostnað að
ræða, og því væri ekki að undra
þótt þeir létu sér sjást yfir mikil-
vægi hönnunar og vöruþróunar.
Stefán sagði að gæði og
hönnun væru lykilatriði þess að
íslenskur fataiðnaður gæti skap-
að sér nauðsynlega sérstöðu.
„Við verðum að gera okkur grein
fyrir stærð okkar: Það magn vöru
sem við íslendingar getum fram-
leitt sjálfir getur aldrei orðið í
þeim mæli að við getum leyft
okkur lágt vöruverð. En með því
að hlúa að hugviti og sýna áræði
getum við rifið fataiðnaðinn upp
úr þeim öldudal sem hann er í,“
sagði Stefán.
HS
Stefán Jörundsson hjá Tex-Stíl: Framleiðum aldrei nógu mikið til að geta leyft
okkur lágt vöruverð, og því verðum við að skapa okkur sérstöðu með hönnun
og gæðum. Mynd: Sig.
Þriðjudagur 23. febrúar 1988 ÞJÓOVILJINN - SÍÐA 13