Þjóðviljinn - 24.03.1988, Síða 5

Margt bendir tilþess að vertíðin bregðist enn einu sinni.
Kemurfiskifræðingum ekki á óvart. Höfðu spáðþessu.
Gegndarlaus veiði á ókynþroskaþorski á eftir að draga dilk á
eftir sér
Vertíðin
Það virðist ekki ætla að rætast
úr aflabrögðum á yfirstandandi
vertíð frekar en undanfarin ár.
Sem dæmi um hvað aflabrögðin
hafa verið léleg má nefna að í síð-
ustu viku fengu 26 netabátar frá
Ólafsvík aðeins 241 tonn og
ástandið hefur verið lítið skárra
suður með sjó. Að visu hafa afla-
brögð verið mun skárri hjá
Hornafjarðarbátum og Eyja-
mönnum en ekkert til að hrópa
húrra fyrir.
f upphafi vertíðarinnar var það
almenn skoðun manna á Suður-
þeir óspart varað við þeirri of-
veiði á fiskistofnunum sem stund-
uð hefur verið í reynd en þeirra
sjónarmið hafa ekki náð eyrum
hlutaðeigandi nema að litlu ieyti.
Jakob Jakobsson, forstjóri
Hafrannsóknastofnunar, sagði
að það kæmi sér ekki á óvart að
vertíðin í ár yrði jafnvel enn verri
en hún er þegar orðin. Hann
sagði að stofnunin hefði á sínum
tíma spáð því að vertíðin yrði lé-
leg og samkvæmt aflabrögðum
virðist sem þessi spádómur ætli
að rætast. Ástæðan er einkum sú
A DAGSKRA
Guðmundur R. Heiðarsson
nesjum að ef vertíðin brygðist
enn eina ferðina yrðu margir fyrir
miklu tjóni sem þeir kæmu ekki
til með að standa undir. Hvort
það verður reyndin skal ósagt
látið, en víst er að hljóðið í sjó-
mönnum og útgerðarmönnum
syðra er ekki fagurt um þessar
mundir og sömu sögu er að segja
af Vesturlandi. Ofan á þetta allt
saman bætist síðan léleg afkoma
fiskvinnslunnar um allt land.
Þessi lélegu aflabrögð á vertíð-
inni það sem af er koma fiski-
fræðingum hjá Hafrannsókna-
stofnun ekki á óvart enda hafa
að mikið er veitt af ókynþroska
þorski og hefur svo verið um
alllangt skeið. Það hefur auðvit-
að það í för með sér að þor-
skurinn nær ekki að fjölga sér og
stofninn minnkar að sama skapi.
Ofan á þetta bætist síðan síaukin
sókn í fiskstofnana með afkast-
ameiri fiskiskipum en áður hafa
þekkst.
Besta og skýrasta dæmið um að
ástandið hefur stórversnað er að
þorskurinn er sífellt að léttast og
samkvæmt því þarf sífellt fleiri
þorska í hvert tonn. Sem dæmi
um þessa þróun má benda á að
1955 veiddust hvorki fleiri né
færri en 131 miljón þorska sem
vigtuðu 538 þúsund tonn og þá
var meðalþyngdin 4,1 kíló. 1981
veiddust 124 miljónir þorska og
meðalþyngdin var þá 3,75 kíló en
samtals 465 þúsund tonn. í fyrra
veiddum við jafnmarga fiska og
1955 en meðalþyngd þeirra var
aðeins 2,9 kíló sem gerðu 380
þúsund tonn. Það sér hver
heiivita maður að ef þessi þróun
heldur svona áfram verður þess
ekki langt að bíða að þorskurinn
verði bókstaflega ekkert annað
en roð og bein, það sem á annað
borð veiðist, ef það þá verður um
einhverja veiði að ræða.
Síðustu fréttir frá verstöðvum
við Breiðafjörð um að ekkert sé
þar um átu í sjónum og að þor-
skurinn sé glorsoltinn, eru ekki
sérstaklega uppörvandi á þessum
síðustu og verstu tímum. Ástæð-
an mun einkum vera sú að loðnan
hefur ekki gengið vestur eins og
svo oft áður. En loðnuleysið
skýrir ekki afhverju bátar vestra
hafa verið að fá nokkur hundruð
kíló eftir lögnina og uppí þetta
2-3 tonn.
Það bendir því allt til þess að
við þurfum að taka okkur veru-
legt tak í verndun fiskistofnanna
og hætta að láta skammtímasjón-
armið ráða ferðinni í fiskveiðist-
jórnuninni, heldur hugsa og
framkvæma með tilliti til lengri
framtíðar en sem nemur táleng-
Það fer ekki mikið fyrir þeim gula á vertíðinni í ár frekar en á fyrri
vertíðum og jafnframt verður hann sífellt léttari, sem er mörgum mikið
áhyggjuefni.
dinni hverju sinni. Ef það verður
ekki gert getum við hætt að spá í
aflabrögðin og snúið okkur að
einhverju öðru. En því miður
virðist sem okkur sé að takast að
leggja fiskstofnana í rúst sem hér
á árum áður voru taldir með þeirn
sterkustu og gjöfulustu í Norður-
Atlantshafi, en eru ekki orðnir
annað en svipur hjá sjón. -grh
Ekkert að hafa
VIÐHORF
Húshítunarafsláttur gegn búseturöskun
Ásgeir Þór Ólafsson skrifar
Mikil umræða hefur farið fram
á undanförnum vikum um hið
háa raforkuverð sem lands-
mönnum er gerast að greiða, þó
sérstaklega notendum Raf-
magnsveitna ríkisins (RARIK)
og Orkubús Vestfjarða (O.V.).
Um er að ræða heimili á lands-
byggðinni svo og hinn almenna
atvinnurekstur. Ýmsar ástæður
hafa verið tilgreindar fyrir þessu
háa orkuverði sem notendum er
gert að greiða en er raforkuverð
til t.d. húshitunar hátt í landinu?
Það fer allt eftir því við hvað er
miðað. Ef miðað er við orkuverð
frá Hitaveitu Reykjavfkur þá er
raforkuverð til húshitunar mjög
hátt hjá notendum RARIK og
O.V. Ef miðað er við olíuverð
þessa stundina þá er verð á raf-
orku til húshitunar mjög hátt en
ef raforkuverð til húshitunar er
aftur á móti miðað við heildsölu-
verð raforku frá Landsvirkjun þá
er smásöluverð RARIK og O.V.
mjög hagstætt og kemur það vel
fram á meðfylgjandi súluriti
(mynd 1). Samkvæmt því leggja
RARIK til 17 aura með hverri
kwh sem seld er til húshitunar en
heildsölufyrirtækið Landsvirkjun
fær 82% af því sem fæst fyrir kwh.
Þetta þýðir að skv. hitasölu sl. ár
lögðu RARIK u.þ.b. kr.
50.000.000,- fimmtíu milljónir
með hitasölunni til viðbótar þeim
kr. 230.000.000 sem voru niður-
greiðsla úr ríkissjóði 1987.
Ástæður þessa eru fyrst og
fremst þær að heildsöluverð raf-
orku frá Landsvirkjun er um 50-
60% hærra en svokallaður lang-
tfma jaðarkostnaður sem er eðli-
„íljósi þessa eru einu raun-
hcefu leiðirnar til lækkunar
orkuverðs á landsbyggð-
inni þœr að Landsvirkjun
lengi verulega greiðslutíma
fjárfestinga sinna og taki
frekara tillit til aðstæðna í
þjóðfélaginu, eða að lögum
um Landsvirkjun verði
breytt á þann veg að það sé
stjórnvalda að ákveða
gjaldskrá Landsvirkjunar. “
legt verð frá framleiðanda. Fróð-
legt væri fyrir þá notendur sem
kynda hús sín með rafmagni að fá
skýringar á þessari verðlagningu
en þær eru fyrst og fremst að
Landsvirkjun stefnir að 100%
eiginfjárstöðu um aldamót þrátt
fyrir 3% raunhækkun raforku á
ári til almenningsveitna og að
auki er keppt að því að eigendur
(Reykjavíkurborg, ríkið og Ak-
ureyrarbær) njóti arðgreiðslna af
fjárfestingu sinni í fyrirtækinu.
Þarf þá nokkurn að undra þótt
háttvirtur utanríkisráðherra
Steingrímur Hermannsson hafi
látið þau orð falla að Landsvirkj-
un væri ríki í ríkinu, því þeir ráða
sínum gjaldskrármálum sjálfir að
öllu leyti og miða gjaldskrána
alfarið við afkomu fyrirtækisins
án þess að almennir hagsmunir
eða afkoma helstu framleiðsluf-
yrirtækja okkar sé skoðuð.
Stjórn Landsvirkjunar ákvað á
fundi s.l. susmar að veita þeim
fiskeldisfyrirtækjum sem dælasjó
verulegan afslátt af raforkuverði.
Þau fyrirtæki ein skyldu njóta
þessa afsláttar sem notuðu
a.m.k. 1 Gwh. Hefur verið gerð
úttekt á því hvort þessi stærð fisk-
eldisfyrirtækis sé hagkvæmari
rekstrareining en einhver önnur
stærð t.d. sú sem notar 0,5 Gwh
eða 0,8 Gwh? Hvers eiga aðrir
notendur að gjalda, þeir sem
frysta fisk eða sá breiði hópur
notenda sem kyndir hús sín með
rafmagni? Með þessari ráðstöfun
er að sögn Landsvirkjunar verið
að styðja nýjar vinnslugreinar og
bæta samkeppnisstöðu þeirra
gagnvart erlendum og til þess er
notuð afgangsorka. Samningar
sem þessir gilda til 1991. Því hafa
margir notendur RARIK spurt
hvers vegna er ekki veittur tíma-
bundinn afsláttur vegna húshit-
unar í landinu sem gæti komið í
veg fyrir verulega búseturöskun
ef fram heldur sem horfir.
f ljósi þessa eru einu raunhæfu
leiðirnar til lækkunar orkuverðs á
landsbyggðinni þær að Lands-
virkjun lengi verulega greiðslut-
íma fjárfestinga sinna og taki
frekara tillit til aðstæðna í þjóðfé-
laginu, eða að lögum um Lands-
virkjun verði breytt á þann veg að
það sé stjórnvalda að ákveða
gjaldskrá Landsvirkjunar og
einnig á hvern hátt afgangsorka
sú sem í kerfinu er verði nýtt.
Ásgeir Þór Ólafsson er svæðisraf-
veitustjóri RARIK á Vesturiandi, og
býr í Stykkishólmi.
Flmmtudagur 24. mars 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5