Þjóðviljinn - 31.03.1988, Qupperneq 15

„Mariin Beikofsky
leikur ungverska
rapsódú nr. 10
eflir Franz Uszl“
Guðmundur Björgvinsson sýnir 49 mólverk spunnin
uppúráhrifumfráLiszt-tónleikum Martins Berkofsky
píanóleikara
Laugardaginn fyrir páska opn-
ar Guðmundur Björgvinsson sýn-
ingu í vestursal Kjarvalsstaða þar
sem hann sýnir samfellda mynda-
röð sem öll er unnin út frá áhrif-
um sam hann varð fyrir á tón-
leikum hjá Martin Berkofsky pí-
anóleikara fyrir rúmum þrem
árum.
Sýningin er að því leyti óvenju-
leg að hún myndar eina heild og
byggir á ákveðinni grunnhug-
mynd um sköpunina og tómið og
samhengið í sköpunarsögunni.
Eða eins og Guðmundur orðar
það sjálfur:
„Kveikjan að þessari sýningu
var konsert sem Martin Berkof-
sky héltíÞjóðleikhúsinu 18. febr-
úar 1985. Meðan á leik hans stóð
fór ég í einskonar ferðalag á baki
tónlistarhryssunnar og eru mál-
verkin tilraun til að festa á léreft
örlítið brot af þeim myndum sem
urðu á vegi mínum í þessu ferða-
lagi.
Eins og öll ferðalög hefst þetta
ferðalag á upphafinu. Og upphaf-
ið er myrkur. Svartur litur. Ekk-
ert. Ekkert er svart. Svarti litur-
inn er fyrirsláttur eða yfirvarp. í
honum leynast allir litir. Og allt
geturgerst. Himinn og jörð verða
til. Guðir og menn. Allt stígur
útúr engu.
Verði ljós! Og það verður ljós.
Ljósið skilur manninn frá ó-
skapnaðinum. Maðurinn kemur
reiðu á óskapnaðinn.
Ferðalagið er sköpun heims-
ins.
Ferðalagið er fæðing, líf og
dauði.
Ferðalagið er listsköpun.
Ferðalagið er myndbreyting.
Allt hangir saman eins og ógn-
arlangur ormur sem hlykkjast um
heima alla. í senn skepna og
drumbur, grjót og gras, guð og
djöfull. Maðurinn er höfuð
ormsins. Ekkert stendur eitt og
sér. Edvard Munch er púpustig
Franz Kline, Leonardo da Vinci
lirfan, myrkrið og eggið.
Sá sem leggur af stað á væng-
jaðri hryssu tónlistarinnar á ekki
Guðmundur Björgvinsson í vinnu-
stofu sinni. Ljósm. - Sig.
afturkvæmt. Hann verður um ei-
lífð á sveimi einhvers staðar í sjö-
unda himni.“
Myndaröðin skiptist í 7 kafla
eins og rapsódían, en tengslin á
milli tónlistarinnar og myndanna
er óbein og myndirnar eru sjálf-
stæð verk er lýsa ákveðinni þróun
úr myrkrinu til ljóssins, úr kaos í
kosmos, þar sem Guðmundur
beitir fyrir sér hinum ólíkustu stíl-
brögðum eftir þörfum hverju
sinni.
Sýning Guðmundar Björgvins-
sonar verður opnuð laugardaginn
fyrir páska kl. 14 og stendur til
17. apríl.
-ólg
Hvor hefur gleymt að slökkva á logskurðartækinu? Mynd - Björn Lindström.
Leikhús
Hverjum er það að kenna ef
allt fer í bál og brand?
Finnskur leikhópur heimsœkir Norrœna húsið
Finnski leikhópurinn Viirus
sýnir leikritið Logskurðartækið
(Skárbrannaren), eftir ungan
sænskan höfund, Magnus Dahl-
ström, í Norræna húsinu. Frum-
sýning var á miðvikudagskvöldið
en alls verða sýningar þrjár.
Leikið er á sænsku.
Leikhópurinn Viirus var stofn-
aður í lok árs 1986 og voru stofn-
endur fjórir ungir leikarar, sem
útskrifuðust frá Leiklistarskólan-
um í Helsinki vorið 1987. Þeir
vildu sjálfir fá að velja sín hlut-
verk í stað þess að koma sér fyrir í
öruggum faðmi einhverrar stofn-
unarinnar, auk þess sem þeir
vildu reyna að ná til þeirra sem
sjaldan eða aldrei koma í leikhús.
Logskurðartækið er annað
verkefni leikhópsins, og þar segir
frá Johnny og Ove sem vinna við
logsuðu. Þeir eru mjög ólíkir í
skapgerð og lífssýn, og þegar þeir
hittast í búningsherbergi verk-
smiðjunnar þar sem þeir vinna og
taka að deila um hvor þeirra hafi
gleymt að skrúfa fyrir gaskran-
ann á logskurðartækinu, snýst
deilan fljótlega upp í valdabar-
áttu þeirra á milli. Einhversstað-
ar í verksmiðjunni er gasleki, svo
lítill neisti getur orðið að stóru
báli, og hverjum er þá að kenna
ef svo fer? - Eða snýst deilan
kannski um eitthvað allt annað?
Er hún ekki grunsamlega lík
valdabaráttu stórveldanna?
Leikendur í Logskurðartækinu
eru Johan Storgard og Mats
Lángbacka. Leikstjóri er Arn-
Henrik Blomquist. Önnur sýning
verður í Norræna húsinu í kvöld
kl. 16:00, ogþriðjasýninglaugar-
daginn 2. apríl ki. 16:00. Að-
göngumiðar eru seldir í Norræna
húsinu.
LG
Páskablað ÞJÖÐVILJINN - SÍÐA 15
Nýlist og
nostalgía
Bréf til myndlistargagnrýnanda Þjóðviljans
Sæll Ólafur Gíslason.
Undanfarið, ellegar frá því að
ég undirritaður tók fyrst eftir
skrifum þínum í Þjóðviljann um
menningarmál hefi ég notið góðs
af því. Margt af því hefur risið
hærra heldur en ýmist það annað
sem hefir verið ritað í öðrum fjöl-
miðlum um sömu málefni. Hér á
ég aðallega við myndlistina.
Þó varð það svo að þegar ég las
grein þína í Þjóðviljanum dag-
settum 20. mars sl. undir fyrir-
sögninni „Stefnumót í óbyggð-
um“ að mér þótti sem þú tækir
niðri. Nokkuð í þeirri grein virtist
mér skjóta skökku við þann
grunn og þá vitneskju er ég taldi
þig hafa gagnvart framsækinni
myndlist. Þú nefnir það „Nýlist“.
„Nýlist" er bara svo fjandi vont
nafn á þeirri kennd í myndlist og
svo margstaglað. En þar sem
þessi kennd myndlistar skiptir
svo miklu máli hér og nú og sér-
lega í þessum tilskrifum, legg ég
það til að við nefnum það
„Núið“.
Nafnið er fengið að láni í kvæði
er birtist á sömu síðu og grein þín
í Þjóðviljanum. Tvennt er það
aðallega sem ég get ekki sætt mig
við í skrifum þínum, að þéssu
sinni. Það fyrsta er, mat þitt á
staðsetningu myndverka Sigurð-
ar Örlygssonar, sem hann sýnir
að Kjarvalsstöðum, í rúmi mynd-
listarsögunnar, og það að sú sýn-
ing skuli verða hér kveikja að vel-
ferð „Núsins“ í íslenskri mynd-
list. Þótt myndir Sigurðar séu
stórar og tröllauknar að flatar-
máli, kem ég því ekki inn hjá mér
hvað þær hafa að gera með fram-
sækna myndlist nútíðarinnar. Ég
sé heldur ekki hvað þær hafa með
Nýlistasafnið að gera. Tilgangur
Nýlistasafnsins er allur annar líkt
og þú veist mæta vel sjálfur.
í þessu má ekki grauta saman
öllu því sem sýnt hefir verið í gall-
eríi safnsins og svo tilgangi
safnsins sjálfs.
Myndir Sigurðar eru nostalg-
ískar útfærslur á þeirri ást á tor-
kennilegum grafískum myndum
af ýmiss konar vélardótarii, sem
flestir hafa fallið fyrir einhvern
tíma á ferli sínum. Myndir Sig-
urðar eru ekki illa málaðar, en
þær koma nútímanum lítið við út
frá hugmyndalegu sjónarmiði.
Aftur á mót eiga þær heima nær
1954-60 tímanum, á þeim tíma er
Rauschenberg lagði hjólbarðann
yfir geithafurinn, sem þú efalaust
þekkir. Þar er grunnurinn að
þeirri firringu sem þú lest út úr
myndum Sigurðar.
Myndir Sigurðar eiga skilyrðis-
laust heima á Listasafni íslands,
burtséð frá því hvort hið nýja hús
sé byggt utan um list eða ekki. Ég
legg það til að verk Sigurðar verði
sett á sinn bás út frá tímalegu
sjónarmiði, færð aftur um nokk-
ur ár og ýmiss annar ennþá verri
misskilningur látinn víkja.
Það skal tekið hér fram til á-
réttingar að persónulega hef ég
ekkert út á manninn Sigurð Ör-
lygsson að setja, en hitt er þó ef
við gefum okkur þá forsendu að
skrásetning myndlistarsögu okk-
ar í nútímanum fari fram á frétta-
miðlum, þá skal hún þó vera rétt.
Svo er það annað. Það er rétt
hjá þér Ólafur að það sé eitt brýn-
asta hagsmunamál að Nýlista-
safnið fái afhent húsnæði sem það
á skilið. Ég vil hér bæta um betur
og segja að það sé orðið eitt brýn-
asta hagsmunamál myndlistar í
landinu að Nýlistasafnið fái og
geti rekið sína starfsemi í eigin
húsnæði. Ég styð einnig þá hug-
mynd þína að vel væri hægt að
nýta sér einhverja ónothæfa
verksmiðju eða skemmu undir
slíka starfsemi. Hitt er svo annað
að sú tillaga þín, að til komi sam-
vinna ríkis, sveitarfélaga á höfuð-
borgarsvæðinu, Nýlistasafnsins
og samtaka listamanna taki sig
saman og myndi með sér hlutafé-
lag utan um starfsemi Nýlista-
safnsinsgangi ekki. Við þekkjum
þvílíka samvinnu nær því alls-
staðar í formi hallærislegra mis-
taka, slæmrar samstöðu þar sem
hver höndin er upp á móti ann-
arri, í formi faðmlaga þeirra sem
ekkert hafa til málanna að leggja,
t.d. í því er heitir Listasafn ís-
lands. Því er það eini mögu-
leikinn að mínu mati að safn líkt
og Nýlistasafnið, sem framvörð-
ur nýjustu strauma í myndlist, fái
að vaxa og dafna í friði fyrir mis-
hallærislegum opinberum aðilum
og listfræðingum með sortering-
argáfur sínar uppá einhverjar
gráður.
Hið opinbera láti af hendi
rakna húsnæði og peninga, sem
skipta öllu máli til þeirra aðila,
sem nú þegar standa á bak við
Nýlistasafnið, svo það megi
starfa áfram sem sá eini merkis-
beri framsækinnar myndlistar á
íslandi.
Birgir Andrésson
myndlistarmaður.