Þjóðviljinn - 27.10.1988, Blaðsíða 4

þjÓÐVILIINK Malgagn
sósíalisma, þjóðfrelsis og verkaíýðshreyfingar
Þorgeir Hávarsson
á vísindaveiðum
Eftir síðustu viðburði í hvalamálinu hafa mjög stríkkað þeir
straumar meðal fiskútflytjenda sem knýja á um að meiri
hagsmunir verði settir framfyrir hina minni og íslensk
stjórnvöld nái sér niðrá þá stefnu í hvalamálum sem ekki
stórspilli mikilvægustu mörkuðum okkar í Evrópu og Banda-
ríkjunum.
Svör þeirra sem hafa haft forystu í þessum efnum undan-
farin ár eru á þann veg að þrátt fyrir sigra sína séu grænfrið-'
ungar hinir ómerkustu menn, - nú ríði á að íslendingar haldi
fast um sitt og gæti þess að missa hvorki andlitið né æruna.
Er á staðfestumönnum að skilja að við skulum búa okkur
undir að éta sjálfir þann fisk sem friðungarnir fúlsa við.
Þessi afstaða er karlmannleg úr hófi fram og verður helst
til þess hetjuskapar jafnað þegar mestur kappi íslenskur,
Þorgeir Hávarsson, hékk forðum tíð í hvönninni frammaf
Látrabjargi, einsog segir frá í góðum bókum, og þótti mjög
miður þegar Þormóður félagi vaknaði af blundi og bjóst til
bjargar.
Þjóðviljinn hefur engar áhyggjur af því að missa andlitið,
og hefur fyrir löngu hafnað leið Þorgeirs Hávarssonar í
málinu, þótt blaðið hafi þessvegna mátt standa af sér ótrú-
leg brigsl.
I lok júní í fyrra var hér í ritstjórnargrein tekin sú afstaða að
við ættum að hætta hvalveiðunum, og það sem þá var sagt á
jafnvel enn betur við núna. Þjóðviljinn hvatti til þess að
ráðamenn og almenningur gæfu sér tíma til að staldra við og
hugsa málin áður en hvalveiðar okkar yrðu að þrákelknis-
legu stoltsmáli:
„Vissulega er það engan veginn útkljáð mál hvort hvala-
stofnum stafar hætta af íslenskum tolli, og vísindamenn
okkar hljóta að halda áfram rannsóknum sem leiði í Ijós
sannleikann í þeirri deilu. í þeim farvegi sem hvalamálið er í
skiptir þetta í raun ekki meginmáli“ sagði í Þjóðviljaleiðaran-
um í fyrrasumar:
„í fyrsta lagi vegast á hagsmunir, hagsmunir hvalveiði-
manna, hvalverkenda og hvalútflytjenda annarsvegar,
hagsmunir fiskveiðimanna, fiskverkenda og fiskútflytjenda
hinsvegar. Það er komið að því að meta hvorir hagsmunirnir
eru þjóðinni mikilvægari.“ Sagði Þjóðviljinn í júní í fyrra.
„í öðru lagi er opinber íslensk afstaða á skjön við þá ímynd
sem við viljum skapa okkur meðal þjóðanna. Við viljum,
bæði af efnahagslegum og pólitískum ástæðum, leggja
áherslu á að tengja Island í hugum útlendinga við óspillta
náttúru og hreint umhverfi, að erlendis sé uppi það álit að
hér fari þjóð sem ekki einasta býr við eina af fáum vinjum í
heimi mengunar, offjölgunar og styrjalda, heldur kann öðr-
um betur með auðlindir sínar að fara.“ Lokaorð leiðarans
voru þessi: „Við verðum að horfast í augu við það að opinber
málstaður okkar í hvalamálinu er orðinn vonlaus, og skað-
legur íslenskum hagsmunum og íslenskri ímynd. Við hljótum
að láta metnað einstakra valdamanna víkja til hliðar ásamt
haldlítilli tilfinningasemi. Við eigum að hætta hvalveiðum
strax.“
Hér er í rauninni ekki miklu að bæta nema því að alvara
máls hefur aukist að mun.
Ný ríkisstjórn er nú að móta stefnu í þessum efnum, og er
við það verk óbundin af stefnu fyrri ríkisstjórnar, hver svo
sem sjávarútvegsráðherrann kann þá að hafa verið. Ef ríkis-
stjórnin hikar er viðbúið að alþingi taki af henni ómakið, sem
vel má hugsa sér; í öllu falli virðist ekki erfitt að sjá fyrir
niðurstöðuna.
Erfiðleikarnir við stefnumótun í hvalamálinu nú í ríkisstjórn
og á þingi virðast fyrst og fremst felast í að finna þá lausn
sem getur bjargað hetjunum úr hvönninni án þess að þær
fyrtist við verulega. Slík lausn gæti, - einsog sjávarútvegs-
ráðherrann í nýju ríkisstjórninni hefur gefið í skyn -, falist í
snyrtilegu orðalagi. Þannig mætti til dæmis ákveða að halda
hvalveiðum í vísindaskyni áfram af fullum krafti, en lækka
lítillega tölu veiddra dýra næsta sumar, og velja nú töluna
núll.
Finnist hinsvegar ekki leið til að bjarga Þorgeiri úr
hvönnninni án þess að varði vinslitum verður að taka þá
áhættu, - eða búa svo um hnútana að hetjan taki ekki aðra
með en sjálfa sig í fallinu.
-m
Á hausnum
Nú eru miklir gjaldþrotatímar.
Boðuð er stofnun G-
samtakanna, samtaka gjaldþrota
einstaklinga. Svo er að skilja að
þau séu ætluð venjulegu fólki en
ekki bröskurum sem misst hafa
fótanna á skreipu dansgólfi milj-
ónaviðskiptanna. Og víst er um
það að nóg er til af fólki sem farið
hefur flatt á því einu að reyna að
eignast fastan samastað fyrir sig
og sína. Sumum hefur jafnvel
orðið um megn að afla frumþarfa
og hafa ekki risið undir kostnað-
inum við hið daglega brauð.
Þetta ósköp venjulega fólk ætlar
sér sem sagt að bera saman bækur
sínar um það hvernig lífið getur
haldið áfram eftir að það hefur
beðið fjárhagslegt skipbrot.
Og svo eru það öll fyrirtækin.
Fréttir af greiðslustöðvunum og
uppboðum á þeim vettvangi
vekja ekki lengur neina sérstaka
athygli. Pað er helst að fréttnæm-
ar þyki undarlegar uppákomur á
borð við að menn kaupi gjald-
þrota fyrirtæki af sjálfum sér.
Tíðindin af síðasta uppboði á
Hótel Örk í Hveragerði ollu því
að margur maðurinn er enn að
klóra sér í höfðinu.
Skuldakóngum
trúað
Guðmundur Axelsson kennari
veltir fyrir sér gjaldþrotafárinu í
kjallaragrein í DV í gær. Og hann
spyr hvers vegna skuldakóngarn-
ir veki alltaf jafnmikla lukku í
fjölmiðlum.
„Fjölmiðlar birta gjarnan löng
viðtöl við skuldakóngana þar sem
þeir greina frá því skœlbrosandi
að nú sé von um betri tíð og blóm í
haga og enginn þurfi að óttast um
sinn hag af þeirra völdum. Fœst-
um dettur í hug að hagur ,fórnar-
lamba“ þessara herramanna sé
nothœft fjölmiðlaefni. Stundum
hefur maður það jafnvel á tilfinn-
ingunni að fjölmiðlarnir hlakki
með þeim yfir afrekunum sem eru
beinlínis íþvífólgin að halda sér á
floti á kostnað annarra.
Að auki er oft engu líkara en að
mönnum finnist meira en sjálfsagt
að menn, sem hafa byggt upp fyr-
irtæki meira af kappi en forsjá og
standa svo með allt niðrum sig,
séu slíkir snillingar að sjálfsagt sé
að taka trúanlega alla nýja arð-
semisútreikninga sem þessirsömu
menn gera. Er ekki hœtt við að
kannski ekki unnt að segja frá því
hverjum beri að vinna tiltekið
verk nema með því að upplýsa
alþjóð um að nú sé boltinn hjá
þessum og þessum manninum.
Mikið af þessu líkingamáli kemur
reyndar frá ýmiss konar leikjum
og íþróttum. Það er íhugunarefni
til hvaða íþróttagreina slíkar lík-
ingar eru mest sóttar. Pað er ekki
oft að menn bregða fyrir sig
„blak-máli“ eins og gert er í Vík-
urfréttaleiðaranum.
„Steingrímur okkar Sigfússon
fer rösklega af stað í ráðherra-
stólnum. Hann byrjaði á því að
leysa á laglegan hátt upprennandi
og langvinna deilu ráðuneytis og
bœnda í Svarfaðardal og tók sig
síðan til og lækkaði gamla kjötið í
samráði við fjármálaráðherra.
Blakmaðurinn Steingrímur Sig-
fússon hefur þar með skorað tvö
sdg í fyrstu lotu með laglegum
laumum fram hjá hávörninni. “
ÓP
Kampakátir
þingeyingar
Ekki verður annað sagt en að
nýja ríkisstjórnin beri sterkan
norðlenskan svip. Þetta hefur
leiðarahöfundur Víkurblaðsins á
Húsavík komið auga á. Hann tal-
ar því um „okkar menn í lykil-
hlutverkum“ og á þá við ráðherr-
ana Guðmund Bjarnason og
Steingrím J. Sigfússon auk Stef-
áns Valgeirssonar sem í Víkur-
fréttum er kallaður „sjóðamála-
ráðherra“ (gæsalappirnar eru
þingeyskar). Þessir þrír eru allir
þingmenn NorðurlandskjÖr-
dæmis eystra. Þess er einnig getið
að formaður hins nýja atvinnu-
vegasjóðs er „okkar maður“,
Gunnar Hilmarsson sveitarstjóri
á Raufarhöfn.
Íþróttalíkingar
Fréttamenn virðast hafa ríka
þörf til að krydda mál sitt með
líkingum. Oft fer vel á þessu en
vill verða dálítið þreytandi þegar
stöðugt er klifað á því sama og
-KLIPPT
maðurinn, sem reiknaði byrjun-
ardœmið skakkt, geri sömu skyss-
urnar í framhaldinu eða jafnvel
aðrar þaðan af verri?"
Margir sogast með
Þegar stórir rekstraraðilar
lenda í greiðsluerfiðleikum,
dregur það venjulega mjög
langan slóða. En sá slóði kemur
oft ekki í ljós fyrr en allt er orðið
um seinan. Gjaldþrot eins stórs
fyrirtækis getur leitt af sér gjald-
þrot hjá fjölmörgum smærri fyrir-
tækjum þótt orsakasamhengið sé
ekki öllum sýnilegt.
Á þéttbýlisstöðum er oft um að
ræða eitt eða tvö tiltölulega stór
fyrirtæki sem eru grunnur allrar
atvinnustarfsemi. Til dæmis er
frystihúsið og togaraútgerðin það
sem allt snýst um í fjölmörgum
sjávarplássum. Þjónustufyrir-
tækin og iðnaðarmennirnir eiga
tíðum miklar innistæður hjá þess-
um fyrirtækjum. Áður en að því
kemur að fjárfestingarlánasjóðir
banka upp á hjá fógeta og heimta
uppboð á togara er útgerðin búin
að safna gríðarlegum skuldum
hjá ýmiss konar þjónustufyrir-
tækjum og viðkomandi sveitar-
sjóði. Sj aldnast er veð á bak þess-
ar skuldir.
Ekki benda á mig
Um þetta fjallar Guðmundur
Axelsson líka í áðurnefndri
grein.
„Þessir smáu rekstraraðilar eru
sumir þegar orðnir gjaldþrota og
búnir að tapa öllu sínu á sama
tíma og skuldakóngarnir berja sér
á brjóst og halda því fram að þeir
eigi enga sök. Vandræðin séu öll
að kenna vondu kerfi og köllun-
um sem því stjórna. Þeim finnst
ábyrgðin annarra og láta ekki
einu sinni svo lítið að hafa samúð
með þeim sem þeir eru raunveru-
lega búnir að koma á kaldan
klaka fjárhagslega og ekki dettur
þeim í hug að láta klára dæmið
fljótt til þess að hver og einn fái
sitt.
Þvert á móti finnst þeim sjálf-
sagt að draga allt á langinn eins og
hægt er með þeim afleiðingum að
dæmið verður allt eins og
ógnvœnlegt krabbamein sem
teygir anga sína sífellt lengra útfrá
aðalmeininu.
Jafnvel heilu sveitarfélögin
standa í stórvandrœðum, saman-
ber til dæmis nýlegt útvarpsviðtal
við bæjarstjórann í Hveragerði.
Þannig að ekki aðeins fáir ein-
staklingar eiga í vandræðum held-
ur er jafnvel verið að leika sér með
sameiginlega sjóði þúsunda
manna. “
Þjóðviljinn
Síðumúla 6-108 Reykjavík
Sími681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóöviljans.
Rltstjórar: Árni Bergmann, Mörður Árnason, Ottar Proppé.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Heimir Már Pótursson, Hjörleifur Sveinbjörnsson, Kristófer
Svavarsson, Magnús H. Gíslason, Lilia Gunnarsdóttir, Olafur
Gíslason, Páll Hannesson, Sigurður Á. Friðþjófsson, Sævar
Guðbjörnsson, ÞorfinnurOmarsson(íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Jim Smart.
Utlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, Kristbergur0. Pótursson
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri.OlgaClausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavarsia: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Anna Benediktsdóttir
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 70 kr.
Nýtt helgarblað: 100 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 800 kr.
;,;4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN j Flmmtudagur 27. október 1988