Þjóðviljinn - 04.01.1989, Blaðsíða 12

ERLENDAR FRETTIR
Sovétríkin
Olga í Georgíu
Pravda skýrir loks núfrá margvíslegum mótmœlum Georgíumanna í
nóvember. „Úthellum blóði“
Þjóðernissinnar í Sovét-
Georgíu gengust fyrir margs-
kyns andófsaðgerðum á ofan-
verðu árinu sem leið, setuverk-
föllum í verksmiðjum, mótmæla-
göngum og hungurvökum. Ollu
þessu var stefnt gegn frægum ný-
mælum í sovéskri stjórnskipan en
Georgíumenn eiga það sammerkt
með fleiri smáþjóðum að hafa
horn í síðu breytinganna. Þykjast
þeir vita að nýja stjórnarskráin
efli miðstjórnarvaldið í Moskvu á
kostnað lýðveldanna.
Það var sjálf Pravda sem birti
upplýsingarnar um atburðina í
Georgíu. Þeir gerðust í nóvem-
ber og eru enn ein ótíðindin fyrir
Míkhaíl Gorbatsjov og félaga
hans sem sjá sér til skelfingar að
glasnost og perestrojka hafa leyst
úr læðingi hreyfingu sem gæti
sundrað Sovétríkjunum í frum-
einingar. Verði ekki gripið í,
taumana.
Georgía er sem kunnugt er
grannríki Armeníu og Azer-
bajdzhan og liggur í sunnanhlíð-
Tyrkland
Sannleikurinn
er sagna
bestur
Tyrkir hyggjast veita
aðgang að skjalasafni
Ósmanna og þykjast
fullvissir um að sann-
að verði að ásakanir á
hendurþeim um
þjóðarmorð á Arm-
enum sé uppspuni
Armenar eiga nú samúð ríkja
heims eftir ofsóknir Azera á hend-
ur þeim og hinar mannskæðu
náttúruhamfarir í Sovét-
Armeníu. Fyrir vikið hefur saga
þessarar hrjáðu þjóðar verið rifj-
uð upp og athygli manna beinst
að einu grimmúðlegasta hryðju-
verki sem sögur fara af: morði
Tyrkja á 1,5 mijjón Armena árið
1915. Tyrkir sækja stíft um
inngöngu í Evrópubandalagið og
er ekki um það gefið að þetta
óþægilega mál sé í brennidepli.
Þar eð þeir fá engu um það ráðið
hafa þeir orðið að hefja gagn-
sókn.
Valdsherrar í Anköru hyggjast
sem sé veita öllum sem vilja að-
gang að skjalasafni Ósmanna.
Þeir staðhæfa að það hafi að
geyma sannanir fyrir sakleysi
Tyrkja í þessu máli og hreinsi þá
af gömlum áburði fjenda sinna.
„Við Tyrkir höfum ætíð haldið
því fram að það væri sagnfræð-
inga að komast til botns í þessu
máli en það geta þeir náttúrlega
ekki nema þeir hafi aðgang að
skjölum og gögnum öllum,“ segir
Inal Batu, formælandi utanríkis-
ráðuneytisins.
Og sjálfur lét herra hans, utan-
ríkisráðherrann Mesut Yilmaz,
þess getið í sjónvarpsviðtali í fyrr-
akvöld að fyrstu gestirnir fengju
að hnýsast í skjalasafnið eigi síðar
en í maí. Það geymir 50 miljónir
heimildagagna sem spanna sögu
Ósmanna allar götur frá því á 13.
öld.
Reuter/-ks.
Allt í ró og spekt hér. Mamulashvilifjölskyldan snæöir morgunverö í Georgíu
um og suður af Kákasusfjöllum.
Landsmenn eru 5,3 miljónir tals-
ins.
Pravda fræddi lesendur sína
ekki um fjölda þátttakenda í mót-
mælunum en Vesturlandabúar
sem urðu vitni að fundi andófs-
manna um miðbik höfuðborgar-
innar, Tbilisi, fullyrða að við-
staddir hafi ekki verið færri en
120.000.
í fréttinni kemur fram að menn
efndu til hungurvöku á stjórnar-
skrifstofum höfuðborgarinnar og
varð að flytja 100 manns á sjúkra-
hús að henni lokinni. Má.lgagnið
leggur út af þessu:
„Hafi hungurvakan sannað að
ungt fólk var reiðubúið að leggja
talsvert á sig í nafni perestrojk-
unnar þá sýndi hún einnig fram á
ævintýramennsku og mannúðar-
skort skipuleggjanda, hina mestu
villimennsku í fari þeirra."
Pravda segir að mótmælend-
urnir hafi hrópað mörg slagorð
og ekki öll jafn smekkleg. „Ge-
orgíu fyrir Georgíumenn",
„Lengi lifi sjálfstæð Georgía",
„Úthellum blóði“ og „Við gjöld-
um ofbeldi við ofbeldi“.
Reuter/-ks.
Hryðjuverk
Arafat leitar illvirkja
Jassír Arafat hefur nú öll spjót
úti og hyggst fínna þá sem
sprengdu Pan Am þotuna yfír
Skotlandi og myrtu 270 menn.
Hann hafði hafíð rannsókn sína
nokkrum dögum áður en Banda-
ríkjamenn fóru formlega fram á
það við PLO að samtökin réttu
þeim hjálparhönd við að upplýsa
málið.
Þetta var haft eftir formælanda
PLO í á Kýpur í gær. Segir hann
að leiðtogi samtakanna leggi
höfuðáherslu á að hafa uppi á
níðingunum og að koma þeim
undir manna hendur. Því neyti
hann nú allra sambanda sinna og
hafi skipað sendimönnum sínum
um öll byggð ból að reyna að afla
sér upplýsinga um það hver eða
hverjir hafi framið ódæðið.
Reuter/-ks.
Kína
Rimman
vex
Ósœtti Kínverja og
afrískra námsmanna
magnast dagfrá degi.
Á sér langan aðdrag-
anda herma heim-
ildamenn úr röðum
blökkumanna
Gagnkvæm óvild Kínverja og
afrískra námsmanna virðist fær-
ast í aukana, stjórnvöldum í Pek-
ing til mikillar armæðu, og enn er
því haldið fram að kínverskir lög-
regluþjónar geri sér leik að því að
kvelja gestkomandi blökkumenn.
Allt er þetta hið versta mál fyrir
ráðamenn sem löngum hafa
skipað Kína í raðir ríkja „þriðja
heimsins“.
Námsmenn í höfuðborginni
fylktu liði í gær og gengu um göt-
ur í mótmælaskyni við það sem
þeir nefndu ójöfnuð afrískra
námsmanna gagnvart kínversk-
um konum. Heimildir frá Wuhan
herma að þeldökkir námsmenn
við tækniskóla nokkurn hefðu
verið fluttir á brott sökum þess
hve heitt væri í kolunum.
Afrískir diplómatar hyggjast
funda með fulltrúum ríkisstjórn-
arinnar um meint ofbeldisverk
lögreglu Nanking í garð afrískra
námsmanna þar í borg. Er henni
borið á brýn að hafa slegið raf-
keyrum í fætur tveim blökku-
mönnum að kveldi aðfangadags.
Fréttir berast frá Hangzou að
50 svartir námsmenn séu í setu-
verkfalli í háskólanum. Þeir stað-
hæfa að embættismenn skólans
hafi stíað þeim frá kínverskum
vinum sínum, sagt löndum sínum
að gestirnir kynnu að bera eyðni-
veiruna í kroppi sér.
Kínversk stjórnvöld greiða
skólagjöld og uppihald 1.500
námsmanna frá Afríku. Þetta er
eitt með öðru í viðleitni þeirra til
að vera (eða virðast) góðir vinir
fátækari ríkja heims.
En ekki er allt sem sýnist. Afr-
ískir námsmenn segja langan að-
draganda vera að því að nú slái í
brýnu með þeim og Kínverjum.
Þeir hafi frá fyrstu tíð orðið fyrir
barðinu á kynþáttafordómum
heimamanna. Sem láti andúð
sína í ljós við margvísleg tækifæri
og af allavega tilefnum en þó
kasti fyrst tólfunum hendi það
slys að svartur karl og kínversk
kona felli hugi saman.
Reuter/-ks.
Tyrkland
Enn sæla fangar pyntingum
Liðsmenn Amnesty Internationalsegja tyrkneska ráðamennfurðu skeytingarlausa um orstír
sinn í mannréttindamálum og lítið aðhafast til að stemma stigu fyrir ofbeldisverk í fangelsum
Amnesty International, mann-
réttindasamtökin góðkunnu,
hafa síður en svo tekið tyrknesk
stjórnvöld í sátt þótt herforingjar
hafí fyrir allnokkru átt stólaskipti
við lýðkjörna forystumenn.
Þannig er nefnilega mál með vexti
að ekkert lát er á fréttum af
mannréttindabrotum í Tyrklandi
og hefur vart liðið svo dagur
undanfarna tvo mánuði að sam-
tökunum hafí ekki borist ein eða
fleiri tilkynning um kvöl og pínu
fólks í dýflissum þarlendis.
Amnesty kynnti í gær skýrslu
uppá 73 síður um mannréttinda-
brot tyrkneskra yfirvalda. Nefn-
ist hún „Tyrkland: Hrottaleg og
skipulögð mannréttindabrot“.
Staðhæfa höfundar að á liðnum 8
árum hafi ráðamenn ýmist beitt
sér fyrir eða látið óátalin óhugn-
anleg og viðurstyggileg níðings-
verk á fjendum sínum og föngum
öðrum. Amnesty hafi þrásinnis
heitið á þá að bæta ráð sitt en allt
hafi þáð komið fyrir ekki.
„En tyrknesk stjórnvöld láta
sem þau viti ekki um hina hrotta-
fengnu veröld myrkrastofanna,
pyntingarnar né tíð dauðsföll
gæsluvarðhaldsfanga, fangelsan-
ir andstæðinga sinna né sýndar-
réttarhöld í málum þeirra.“
Höfundar segjast hafa í hönd-
um þúsundir og aftur þúsundir
dæma um misþyrmingar og rúm-
lega 200 nöfn manna sem létust
skyndilega og með afar grunsam-
legum hætti skömmu eftir hand-
töku.
„Tyrknesk stjórnvöld hafa lagt
sig fram um að fegra ímynd sína
og ásjónu en skeyta ekki hætishót
um mannréttindi þegna sinna.“
Þótt ráðamenn í Anköru séu
enn við sama heygarðshornið þá
stendur þeim ekki alveg á sama
um gagnrýni Amnesty, einkum
er þeim í nöp við að hún skuli
berast um heimsbyggðina á sama
tíma og þeir kosta kapps um að fá
inngöngu í Evrópubandalagið.
En mótbárur þeirra eru næsta
léttvægar; sem sé þær að fullyrð-
ingar mannréttindasamtakanna
eigi rót að rekja til illgirni og
illmælgi stjómarandstöðunnar.
Að sönnu eigi það sér stað að
gengið sé í skrokk á fólki í tyrk-
neskum fangelsum en lögum sé
iðulega komið yfir hina seku og
þeim refsað.
Amnesty vísar þessu á bug og
rekja höfundar ýmsar staðreynd-
ir sem hnekkja þessum mótbár-
um. Til að mynda hafi 229 karlar
og konur látist í varðhaldi en ekki
hafi fengist viðhlítandi skýring á
aldurtila 144 úr þeim hópi.
Ekkert lát varð á dauðsföllum í
dýflissum Tyrklands út árið sem
leið þótt ráðamenn legðu nafn
sitt við „Evrópusáttmálann um
að binda enda á pyntingar fanga“
og „Sáttmála Sameinuðu þjóð-
anna um að vinna gegn pynting-
um .
Þótt herlög hafi fallið úr gildi
árið 1987 er enn réttað í málum
pólitískra fanga fyrir herdómstól-
um sem „...í engu fullnægja al-
þjóðlegum lágmarkskröfum um
réttarfa“, hermir skýrslan. Rúm-
lega 60 þúsund einstaklingar hafi
hlotið dóm eftir ranglát réttar-
höld. Alls hafi 250 þúsund manns
verið teknir höndum sakir
stjórnmálaviðhorfa sinna frá
1980 og nær allir sætt pyntingum.
Reuter/-ks.
12 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 4. janúar 1989