Þjóðviljinn - 15.03.1989, Blaðsíða 9

ERLENDAR FRETTIR
Sœnska akademían
Tveir segja sig úr
Ekman og Gyllensten mótmæla linku gagnvart Khomeini. Einsdæmi í
tveggja alda sögu akademíunnar
Sænsku rithöfundarnir Kerstin
Ekman og Lars Gyllensten
sögðu sig í gær úr Sænsku aka-
demíunni, virðingarmestu stofn-
un heims af þeim sem um bók-
menntir fjalla og sem þekktust er
fyrir það hlutvcrk sitt að veita
bókmenntaverðlaun Nóbels.
Tóku þau þetta ráð í mótmæla-
skyni vegna afstöðu akademíunn-
ar til málanna kringum Salman
rithöfund Rushdie, en þau telja
að akademían hafi hliðrað sér hjá
að fordæma fyrirskipun Khom-
einis erkiklerks af Iran um að
drepa rithöfundinn.
Gyllensten sagði við frétta-
menn að í þessu máli reyndi á
hollustu manna við siðferði, póli-
tískt frelsi og ritfrelsi. „Ég tel að
akademían hafi ekki tekið nógu
eindregna afstöðu með hinu
frjálsa orði gegn kúgun,“ bætti
hann við. Kerstin Ekman segist
telja að akademían hafi hrokkið
frá því að taka afstöðu með tján-
ingarfrelsi.
Það var áður opinbert
leyndarmál að mikil óeining ríkti
innan akademíunnar út af því
Gyllensten - eindregin afstaða
með hinu frjálsa orði.
hvaða afstöðu skyldi taka til
drápsfyrirskipunar Khomeinis.
Niðurstaðan varð mjög svo al-
mennt orðuð yfirlýsing þess efn-
is, að akademían harmaði allar
árásir á málfrelsið. íran var ekki
nefnt á nafn í yfirlýsingunni né
heldur Rushdie. Til skýringar var
því lýst yfir, að akademían hefði
fyrir reglu að blanda sér ekki í
mál, sem að einhverju leyti væru
pólitísks eðlis, til þess að engin
hætta væri á að grunur félli á hana
um að pólitískar ástæður gætu
legið að baki veitingu Nóbels-
verðlauna í bókmenntum.
Knut Ahnlund, prófessor í
bókmenntum og sjálfur í aka-
demíunni, sagði að úrsögn þeirra
tveggja væri mikill missir fyrir ak-
ademíuna, en kvaðst jafnframt
hafa fullan skilning á ákvörðun
þeirra. Allmargir aðrir sænskir
rithöfundar hafi lýst yfir stuðn-
ingi við tvímenningana í þessu
máli.
Ursögn þessi mun vera algert
einsdæmi í sögu akademíunnar,
sem 18 menn eiga sæti í og eru
valdir í hana til lífstíðar. Haft er
eftir manni sérfróðum um stofn-
unina að þetta sé í fyrsta sinn síð-
an 1786, er hún var stofnuð, sem
ósamkomulag innan hennar hafi
verið gert opinbert.
Reuter/-dþ.
Botha - flokkur hans hefur snúist gegn honum.
Suður-Afríka
Botha hafnað af
flokksbræðmm
Þjóðernisflokkurinn í Suður-
Afríku, sem farið hefur með völd
þar samfleytt síðan 1948, iýsti því
yfir í gær að stjórn flokksins og
þingflokkur hefðu svipt P.W.
Botha, forseta landsins, umboði
til að fara lengur með það emb-
ætti og ákveðið fyrir sitt leyti að
leiðtogi flokksins, F.W. de Klerk,
taki við af honum. Dc Klerk tók
við stöðu flokksformanns af Bot-
ha er sá síðarnefndi sagði henni af
sér tveimur vikum eftir að hann
fékk snert af slagi 18. jan. s.l.
Síðan hefur aukist fylgi fyrir
því innan flokksins að Botha
segði einnig af sér sem forseti, en
hann lýsti því yfir á sunnudaginn
að það kæmi ekki til greina. Úr
þessu gætu orðið alvarleg vand-
ræði fyrir suðurafrísku forustuna,
því að hermt er að Botha hafi
lagalegan rétt til að halda forseta-
embætti áfram, þótt stjórnar-
flokkurinn hafi svipt hann um-
boði til þess. Reuter/-dþ.
Líbanon
Krístnir og múslímar berjast
Peir kristnu njóta stuðnings Iraks og krefjast þess að Sýrlandsher fari
Harðir bardagar geisuðu í gær í
Beirút og breiddust út þaðan
upp í fjalllendið og austur í Beka-
adal. I þetta sinn eru það liðs-
menn tveggja ríkisstjórna lands-
ins, sem eigast við, og er önnur
kristin en hin íslömsk.
Líbanon hefur haft tvær ríkis-
stjórnir síðan í sept. s.l. er þingi
landsins mistókst að kjósa því
nýjan forseta. Fremur kyrrt hefur
verið á milli stjórna þessara síð-
an, þangað til að upp úr sauð í
gær.
Astæðan til þess virðist hafa
Austurríki
Habsborgaradrottning látin
Zita, síðasta keisaradrottning
Austurríkis-Ungverjalands, lést í
gær í Zizers, þorpi í Sviss rétt við
austurrísku landamærin. Hún
varð 96 ára. Zita var af hertoga-
ættinni af Parma og giftist 1911,
þá 19 ára að aldri, Karli erkiher-
toga af Habsborgaraætt.
Hann varð ríkiserfingi Austur-
ríkis-Ungverjalands 1914, er
frændi hans Frans Ferdínand var
myrtur í Sarajevo, og keisari
Austurríkis og konungur Ung-
verjalands 1916, að Fransi Jósef
keisara látnum. Karl varð að láta
af keisara- og konungdómi 1918,
er her hans hafði tapað í
heimsstyrjöldinni fyrri og
Ráðstefna EFTA
Mælikvarði
á getu þess
Gro Harlem Brundtland, for-
sætisráðherra Noregs, sagði í gær
í tilefni ráðstefnu leiðtoga að-
ildarríkja Fríverslunarbandalags
Evrópu (EFTA), sem hófst I Osló
síðdegis í gær, að ráðstefnan yrði
mælikvarði á getu bandalagsins
til að láta verulega að sér kveða í
Evrópu á síðasta áratugi þessarar
aldar, sem og á næstu öld.
Brundtland sagðist telja, að
EFTA-ríkin myndu á ráðstefn-
unni skuldbinda sig til nánari
samvinnu við Evrópubandalagið.
Norski forsætisráðherrann
sagði þó að á ráðstefnunni yrði
ekki fjallað um umdeildar leiðir
að því marki, en spáði því að sam-
skipti bandalaganna myndu
aukast á næstu mánuðum og yrðu
þau bæði að gera einhverjar til-
slakanir. EFTA er stærsti við-
skiptaaðili Evrópubandalagsins,
enda þótt síðarnefnda banda-
lagið sé tífalt fjölmennara. Að
EFTA eiga aðild ísland, Noreg-
Svíþjóð, Finnland, Sviss og
Austurríki.
Reuter/-dþ.
Austurríki verið gert að lýðveldi.
Fóru þau hjón þá úr landi. Zita
hefur verið ekkja frá því árið
1922, er maður hennar lést, og
alla tíð síðan borið svört sorgar-
klæði. Þar eð hún vildi aldrei af-
sala sér fyrir hönd Habsborgara-
ættar völdum í Austurríki bönn-
uðu stjórnvöld þar henni landvist
allt frá 1918, en nú hefur verið
ákveðið að hún verði jörðuð í
Vínarborg. Höfuð ættarinnar
verður nú elsti sonur hennar,
Ottó af Habsborg, 76 ára og for-
maður Panevrópska sambands-
ins, samtaka sem berjast fyrir pó-
litískri sameiningu Evrópu í fullu
samræmi við Habsborgarahefð.
Reuter/-dþ.
verið sú ráðstöfun Michels Aoun
generalmajórs, herstjóra og
stjórnarformanns kristinna, að
láta varðbáta sína stöðva sigling-
ar að og frá höfnum í suðurhluta
landsins, sem eru á valdi ýmissa
íslamskra hópa. Segir Aoun að
um þessar hafnir sé mikil umferð
hryðjuverkamanna og smyglara,
er stundi viðskipti með vopn og
eiturlyf. Múslímar brugðust illa
við þessu og hafa viðsjár aukist
mjög í landinu af þeim sökum s.l.
viku.
Sýrlendingar, sem hafa um
25.000 manna her í nálega
tveimur þriðju hlutum landsins,
styðja stjórn múslíma og hefur
Aoun nú lýst því yfir að barátta
kristinna manna sé frelsisbarátta
með það fyrir augum að losa Lí-
banon við Sýrlendinga. Þeir
kristnu fá hjálp frá írak, erki-
fjanda Sýrlands. í gær var eink-
um barist með stórskotaliði og
létu stríðsaðilar sprengikúlurnar
óspart dynja á hvors annars íbúð-
arhverfum. í gærkvöldi var sagt
að 30-40 manns væru fallnir,
margir þeirra óbreyttir borgarar,
þar á meðal skólabörn, og var tal-
ið að manntjónið væri meira
múslíma megin. Reuter/-dþ.

Útboð
Trúboð með
pyndingum
íraskir stríðsfangar, sem íranir
létu lausa fyrir skömmu, halda
því fram að íranskir fangaverðir
hafi beitt súnníska og kristna ír-
aska stríðsfanga pyndingum í
þeim tilgangi að þröngva þeim til
sjítatrúar. Dæmi séu þess að
menn hafi látist af völdum pynd-
inganna og aðrir muni bera eftir
þau ævilöng örkuml.
Verkföll enn
í Kosovo
Námumenn í Kosovo, sem eru
í fylkingarbrjósti í andófi Albana
þar gegn stjórnvöldum Júgósla-
víu og serbneska lýðveldisins,
eru enn í verkfalli þrátt fyrir
skipun forsætisnefndar Júgósla-
víu um að hverfa aftur til vinnu.
Geta námumenn átt á hættu 60
daga fangelsisvist ella. Hand-
tökur á Albönum, sem grunaðir
eru um að hafa hvatt til mótþró-
ans, halda áfram. Reuter/-dþ.
Hafnarfjarðarbær auglýsir eftir aðilum til að annast skipulag,
hönnun og uppbyggingu allt að 100 íbúða til sölu á eigin ábyrgð á
Fjárhúsholti í Setbergshverfi. Þeir sem áhuga hafa munu fá afhent
gögn á skrifstofu bæjarverkfræðings, Strandgötu 6. Umbeðnar
upplýsingar frá framkvæmdaaðilum skulu berast til skrifstofu bæj-
arverkfræðings eigi síðar en 4. apríl nk. Að loknu mati bæjarstjórnar
á getu aðila til að annast verkið mun þeim gefast kostur á að gera
tilboð í landið samkvæmt endanlegum skilmálum bæjarstjórnar.
Bæjarstjórinn í Hafnarfirði
er
ív-þýskum
ga2ðumog
£all«

ítum
SKIPHOLTI 7 SÍMAB 20080 & 26800
Miðvikudagur 15. mars 1989 ÞJÖÐVILJINN - SÍÐA 9