Þjóðviljinn - 21.03.1989, Blaðsíða 7

Vamarhugsjóni n
er dauð
/
Arni Hjartarson skrifar
Samt mun ég vaka
Varnarhugsjónin gamla er
steindauð, enginn talar lengur
um hið göfuga hlutverk okkar ís-
lendinga í varnarsamtökum vest-
rænna ríkja og það framlag sem
við ættum að reiða glaðir af hendi
til varnar lýðræði og frelsi gegn
járnfjötrum og skoðanakúgun al-
ræðisins.
Raddir æskunnar
Ég hef gert dálítið af því á und-
anförnum árum að fara í fram-
haldsskóla til að taka þátt í kapp-
ræðum eða flytja erindi um
öryggis- og varnarmál og hlusta á
skoðanir skólanemenda í þessum
efnum. Á síðustu missirum hefur
orðið mikil viðhorfsbreyting frá
því sem áður var. Hörðum her-
stöðvaandstæðingum hefur ekki
fækkað en því miður hefur þeim
ekki fjölgað verulega heldur. En
gamla svart-hvíta heimsmyndin
sem Varðbergsmenn og
Heimdellingar voru vanir að
draga upp við svona tækifæri gild-
ir ekki lengur og sú hugsjónaglóð
sem henni var fylgjandi er alger-
lega kulnuð. Svart- hvíta heims-
myndin gekk út á það að við hér í
vestrinu með Bandaríkin í broddi
fylkingar værum í góða liðinu
sem stæðum vörð um öll grund-
vallarmannréttindi, frelsi, lýð-
ræði, bræðralag, kristni og kirícju
gegn vonda liðinu fyrir austan
járntjald sem biði þess eins að
kremja okkur undir járnhæl
kommúnismans um leið og
minnsta færi gæfist. Þess vegna
áttum við að hafa hér her og veita
honum þá aðstöðu sem hann teldi
sig þurfa og þess vegna áttum við
að vera í NATO og fylgja hernað-
arlegu forræði þess jafnvel þótt
það byggði á ógnarjafnvægi og
hótunum um gereyðingu
mannkynsins. Hugsjónamenn
hins vestræna varnarsamstarfs
héldu því gjarnan fram í hita
leiksins að okkur bæri að kosta
nokkru til þessa háleita hlut-
verks. Allt hermangsbrölt var
eitur í þeirra beinum.
Digurbarkalegir
aronistar
Nú á dögum slaknandi spennu
milli stórveldanna, brottflutnings
kjarnorkuvopna frá Evrópu, ein-
hliða ákvarðana Gorbatséffs um
fækkun í hefðbundna heraflanum
o.s.frv. er þessi málflutningur
auðvita lítt brúklegur. Sú rödd
sem nú heyrist hernámsöflunum
til varnar er helst sú að menn
spyrja hvaða brambolt þetta sé
alltaf í herstöðvaandstæðingum,
herinn hafi aldrei gert okkur
neitt, það sé bara allt í lagi að hafa
hann. Það getur meira að segja
verið gott að hafa hann til að
þrýsta á Bandaríkjamenn í
ákveðnum málum eins og t.d.
hvalamálinu. Það sé gott að geta
sagt að herinn verði bara látinn
fara ef Bandaríkjamenn verði
okkur mótdrægir.
angshugsunarháttur, að selja sig
hernaðaröflunum og græða á
vopnaskaki og vígbúnaðarbrölti.
I raun er hann miklu ógeðslegri
og siðlausari en hugsjónin um
varnarframlagið og það er að
mörgu leyti auðveldara að kveða
þessi rök í kútinn í kappræðum en
hugsjónirnar gömlu. Hitt er aftur
meira vafamál hvort raunveruleg
vígstaða herstöðvaandstæðinga
hefur batnað.
Falskar hugsjónir
Þótt einkennilegt kunni að
virðast er Aronskan í öllum sín-
um ljótleika heiðarlegri stefna en
hin. Pungurinn slær Aronistum í
hjartastað og þeir viðurkenna
I tilefni þess að 40 ár eru liðin frá inngöngu íslands í Nató
munu herstöðvaandstæðingar standa að listavöku í Lista-
safni ASÍ á Grensásvegi 16 í páskavikunni og fundi í Hásk-
ólabíói sunnudaginn 2. apríl. Á listavökunni verða mál-
verkasýningar og margs konar dagskrár með upplestri og
söng. Herstöðvaandstæðingar munu í samráði við rit-
stjórn Þjóðviljans sjá um ýmislegt efni í blaðinu næstu
vikur þar sem minnt verður á staðreyndir um herinn og
Nató, rætt um stöðu mála nú og kynnt efni á listavökunni.
inna ættingja. Þeir voru líka allir
að pota sér áfram í pólitískum
flokki þar sem óyggjandi tryggð
við NATO og bandaríska setulið-
ið var lífsnauðsyn, efasemdir
jafngiltu pólitísku sjálfsmorði.
Röksemdir í hring
Aronisminn er ekki bara ógeð-
felld stefna sem er á kreiki í hug-
arheimi fégráðugra manna.
Hann er rauði þráðurinn í ís-
lenskri utánríkispólitík. íslensk
„Efnahagsleg ítök setuliðsins hér hafa í raun
settýmsa íslenska stjórnmálamenn í ömurlega
stöðu. Viðhorfþeirra eru hin sömu og hjá
herforingjum eða vopnaframleiðendum. Ef
slaknar á spennu ogfriðvœnlega horfir dettur
stórspónn úr askiþeirra... “
Þetta eru mjóróma raddir. Það
eru hins vegar Aronistar, þeir
sem vilja græða á hernum, sem
hafa eflst á síðustu tímum og þeir
tala digurbarkalega. Þeir hafa
alltaf sagt, og segja það af meiri
sannfæringarkrafti en nokkru
sinni fyrr, að setuliðið og her-
stöðvar bandaríkjanna hér séu
einungis bandarísk útvarðastöðv-
ar sem geri okkur íslendingum
ekkert nema bölvun. í rauninni
er málflutningur þeirra í þessum
efnum nauða líkur málflutningi
herstöðvaandstæðinga. Niður-
stöður þeirra eru bara aðrar.
Látum þá borga fyrir sig, segja
þeir, látum þá greiða upp er-
lendar skuldir íslendinga, látum
þá byggja varaflugvelli sem víð-
ast, leggja vegi og brýr og reisa
ratsjárstöðvar.
Þetta er hinn dæmigerði herm-
það blygðunarlaust. Hugsjónin
var hins vegar alltaf fölsk.
Hugsjónamennirnir voru alltaf
mun færri en þeir létust vera. Þeir
voru örlítill minnihlutahópur. í
lengstu lög reyndu menn að
sveipa sig glitofnum blæjum hug-
sjónanna og fela hinar annarlegu
ástæður. f rauninni hafa
Heimdellingar og Varðbergs-
menn alltaf verið að verja efna-
hagslega og pólitíska hagsmuni
sína og sinna manna. í kapp-
ræðum reyndist alltaf vel að
benda á þessi atriði. Þeir voru að
verja hagsmuni hermangssinna í
eigin flokkum, hagsmuni Aðal-
verktaka og fleiri slíkra. Þeir
voru líka að verja pólitíska fortíð
flokka sinna og pólitískar ákvarð-
anir gamalla leiðtoga. Margir
Heimdellinga voru beinlínis að
verja gerðir feðra sinna eða ná-
utanríkisstefna er grátlega lítil-
sigld. Jón Baldvin Hanníbalsson
tók að nýju upp hina ósjálfstæðu
íhaldsstefnu sem löngum hefur
verið fylgt gagnvart NATO og
bandaríkjaher eftir varfærin
skref Steingríms Hermannssonar
út á sjálfstæðari brautir. Jón er
ekki spennandi pólitíkus. Slökun
spennu og fækkun kjarnavopna í
Évrópu verður honum ekki til-
efni til neins endurmats á stöð-
unni hvað þá að það kveiki með
honum hugmyndir um afvopnun í
Norðurhöfum eða íslenska frið-
arstefnu.
Málflutningur Jóns og annarra
íslenskra hernámssinna er að vísu
ögn broslegur og einfeldnings-
legur. En einfeldningshátturinn
gefst oft vel í stjórnmálum. Á
kaldastríðsárunum og Reagans-
tímanum fyrir Gorbatséff var við-
kvæðið jafnan það að nú ríktu
spennutímar, enginn mætti
skerast úr leik, herinn yrði að
vera vegna þess hversu ófriðvæn-
legt væri. Nú á tímum segja sömu
menn að vegna nýrra viðhorfa í
alþjóðamálum, og þíðu í sam-
skiptum stórveldanna og samn-
ingaviðræðna um afvopnun verði
að varast að gera nokkuð sem
spillt geti þessu góða andrúms-
lofti eins og t.d. að gera ótíma-
bærar kröfur um afvopnun í höf-
unum eða um brottför hers. Her-
inn verður að vera vegna þess hve
friðvænlegt er. Sem sé það er al-
veg sama hvort ófriðvænlegt er
eða friðvænlega horfir herinn
verður að vera og íslenskir her-
stöðvasinnar og vígbúnaðarsegg-
ir eiga ekki í vandræðum með að
rökstyðja það.
Hermangshjartað
slær
f rauninni er það ekkert annað
en gamla hermangshjartað sem
undir slær. Hernámið og her-
mangshyggjan hefur leitt íslenskt
efnahagslíf út á sjúklegar brautir.
Setuliðinu hefur tekist að gera of
marga háða sér, áhrifamiklir aðil-
ar eru á þeirra jötu. Aðilar sem
pólitíkusar eins og Jón Baldvin
þora ekki að róta við.
Efnahagsleg ítök setuliðsins
hér hafa í raun sett ýmsa íslenska
stjórnmálamenn ömurlegu
stöðu. Viðhorf þeirra eru hin
sömu og hjá herforingjum eða
vopnaframleiðendum. Efslaknar
á spennu og friðvænlega horfir
dettur stór spónn úr aski þeirra.
Þeir hafa ekki sömu umsvif, áhrif
og fjárráð og fyrr. Ef fjármagnið
tekur að streyma til þróunar-
hjálpar, menntunar og útrýming-
ar sjúkdóma út um heim í stað
þess að renna í hernaðarhítina þá
harðnar á dalnum hjá þeim. En ef
spenna vex og ófriður meðal
þjóða og djöfulskapur vígbúnað-
arkapphlaupsins geysar þá græða
þeir.
1949
Þrjár afmælisvikur
í Keflavik
Fjörutíu ára kaupstaðarréttindi haldin hátíðleg með Stjána bláa og
Hljómum
Um næstu mánaðamót eru liðin
40 ár frá því að Keflavíkur-
bær öðlaðist kaupstaðarréttindi.
Þriggja vikna hátíðarhöld í bæn-
um hófust um síðustu helgi og
magnast síðan stig af stigi með
ýmsum mcnningarviðburðum
þarsem lögð er áhersla á meginat-
vinnuveginn, sjómennskuna, -en
líka það annað sem hefur gert
garðinn frægann, þar á meðal
hljómlistarmcnn úr íslenska
bítlabænum.
Listasýning stendur nú yfir í
Fjölbrautaskóla Suðurnesja og
eru þar listaverk keflvískra
barna, verk listamanna úr Kefla-
vík til sölu, og einnig verk í eigu
bæjarins.
Á laugardaginn var sérstök
hátíðardagskrá í skólanum þar
sem forseti bæjarstjórnar Anna
Margrét Guðmundsdóttir ávarp-
aði gesti. Hlíf Káradóttir söng við
undirleik Ragnheiðar Skúladótt-
ur og Gunnar Eyjólfsson leikari
las ljóðið Útsæ eftir Einar Bene-
diktsson, og tileinkaði hann
flutning sinn keflvískum sjó-
mönnum sem gerðu víkina að
þróttmiklu sjávarþorpi.
Hátíðin heldur áfram laugar-
daginn 1. apríl en þá verður með-
al annars afhjúpuð höggmynd
Erlings Jónssonar, Stjáni blái við
Hafnargötu.
Forseti íslands frú Vigdís Finn-
bogadóttir og Jóhanna Sigurðar-
dóttir félagsmálaráðherra eru
meðal þeirra sem flytja ávörp
þann dag. Dagskráin verður
mjög fjölbreytt dennan dag, má
þar nefna leikþátt sem börn úr
Myllubakkaskóla flytja, danssýn-
ingu, uppákoma á vegum leikfé-
lags Keflavíkur þar sem sýnd
verða atriði úr „Gömlu Keflavík“
Leikfélag Keflavíkur verður
með frumsýningu á revíunni „ Við
kynntumst fyrst í Keflavík“ á
föstudagskvöldið, en laugardag-
inn 8. apríl sameinast tónlistar-
menn Keflavíkur í einni allsherj-
ar hátíð í íþróttahúsinu og hefst
hún kl. 16.00.
Þeir sem fram koma auk Hljóma
eru: Pandóra, Sing-Sing, María
Baldursdóttir, Rut Reginalds,
Jóhann Helgason, Einar Júlíus-
son, Magnús Kjartansson, Finn-
bogi Kjartansson, Þorsteinn Egg-
ertsson, Mummi og Bubbi.
Þriðjudagur 21. mars 1989 ÞJÖÐVILJINN - SÍÐA 7