Þjóðviljinn - 21.03.1989, Blaðsíða 15

Myndin Lífsbjörg í Norðurhöf-
um var hvorki langdregin né
leiðinleg eins og Guðrún Helga-
dóttir staðhæfði að lokinni sýn-
ingu, en hún var áróðursmynd og
hafi sjávarútvegsráðuneytið ekki
stutt gerð hennar, ætti það að
gera það. Grænfriðungar eiga
ekki einir að búa til áróður, það
er sjálfsagt og eðlilegt að bregð-
ast við því. Hins vegar gengu höf-
undar myndarinnar heldur langt
hér og þar, til dæmis þegar kom
að því að sýna hversu miklir um-
hverfisverndarmenn við íslend-
ingar værum - við höfum meðal
okkar menn sem auka sér yndi
með því að tæta upp hálendis-
gróður á jeppum, strendur lands-
ins eru fullar af drasli sem rekur á
land, reglur um möskvastærð eru
þverbrotnar, við skiljum eftir
okkur plastpoka og gosdollur úti í
náttúrunni, við Mývatn er starf-
rækt verksmiðja sem kannski er
að drepa vatnið, blýmengun í
Reykjavík er yfir hættumörkum í
stillum, búpeningi hefur verið of-
beitt á þetta land frá því það
byggðist - sú mynd friðsællar
veiðiþjóðar sem kvikmyndin gaf
til kynna með snoturlega gerðum
klippingum milli Grænlands,
Færeyja og íslands sagði ekki
nema hálfan sannleik. En það var
hálfur sannleikur, sem er meira
en sagt verður um áróður Græn-
friðunga um okkur sem blóðþyrst
úrþvætti á þönum um höfin í leit
að síðasta hvalnum til að myrða
okkur til skemmtunar.
Hvaladeilan virðist við fyrstu
sýn glórulaus. Ýmsir stofnar voru
fyrir nokkrum árum í útrýming-
arhættu vegna skefjalausra veiða
Japana og Rússa í Kyrrahafi, en
ekki síst vegna skeleggrar baráttu
ýmissa samtaka var komið á
veiðibanni. Ágætt. En á daginn
kom að hvalir þóttu á eftir seln-
um sætustu dýr jarðarinnar, og
ekki nóg með það: gáfur þeirra
þóttu með þvílíkum ólíkindum að
engu var líkara en litið væri á þá
sem nokkurs konar menn í
álögum - stóra og sorgmædda
Einsteina sem svifu um höfin blá í
andríkum samræðum á sinni fög-
ru hátíðnimállýsku til þess að
brjóta til mergjar hinstu rök sinn-
ar neðansjávartilveru. Vitur
krútt. í Greenpeace-
samtökunum ráða menn sem
ekki vilja sleppa hendinni af svo
hugnæmum dýrum, sem þeir
kalla „fund-raising issue“, þá
væri rekstrargrundvöllur samtak-
anna brostinn, þeir hlusta ekki á
vísindamenn, hirða ekki um
hvort hvalir eru í útrýmingar-
hættu eður ei, hvalurinn er hin
heilaga kýr hafsins: það má aldrei
framar drepa einn einasta hval,
vegna þess að það er ljótt. Útrætt
mál.
Hvalveiðar á íslandi skipta
máli fyrir eitt fyrirtæki í Hvalfirði
og hrefnuveiðimenn hér og þar
um landið sem mokuðu upp pen-
ing á sumrin - þær eru ekki alda-
gróin menning okkar eins og
mynd Magnúsar Guðmunds-
sonar gaf í skyn, ekki lífsmáti -
•ekki í sjálfum sér. Ef íslenskir
ráðamenn hefðu skoðað þetta
mál af kaldri rökhyggju hefðu
þeir ekki farið að fjármagna vís-
indarannsóknir með veiðum og
kalla það vísindaveiðar. Þeir
hefðu látið Sölustofnun lagmetis
og fyrirtækin á Bandaríkjamark-
aði standa straum af talningunum
og öðrum fjárfrekum rannsókn-
um, gegn því að veiða enga hvali.
Þá hefðu viðskiptamenn ís-
lenskra fisksölufyrirtækja verið í
friði fyrir hvimleiðum krökkum
fyrir utan verslanir sínar að halda
á spjöldum og hrópa slagorð. En
íslenskum ráðamönnum tókst
með drjúgri stjórnvisku sinni að
LJÓSVAKINN
Hvalamyndin
koma málunum svo fyrir að í raun
má segja að við séum ísbrjótur
Japana og Rússa, vinnum skít-
verkin fyrir hinar raunverulegu
rányrkjuþjóðir. Og í leiðinni
komumst við upp á kant við
stærstu og merkustu stjórnmála-
hreyfingu samtímans og framtíð-
arinnar, umhverfisverndar-
hreyfinguna.
En líf þjóðar byggist ekki á
kaldri rökhyggju. Og alls ekki
þegar tæp þrjúhundruð þúsund
manns búa í landi sem reynir svo
mjög á atgervi þegna sinna. Það
kann meira að segja vel að vera
að hægt sé að leiða gild rök að því
að það sé þjóðhagslega óhag-
kvæmt að búa yfirleitt hér á landi.
En við trúum því sem sé að hér sé
okkar staður, þetta sé okkar land
- í okkur býr kennd um að við
séum þjóð. Við teljum okkur öll
þre- fjór- fimm- sex- sjö- og
guðmávitahvað-menninga, við
eigum okkur sögu, sem er næst-
veiðiráðið hefur samþykkt þessar
veiðar.
Því er ég að teygja lopann um
þetta að ég hef verið að velta fyrir
mér umræðunum sem fylgdu í
kjölfar myndarinnar. Hinir fár-
ánlegustu hlutir hafa heyrst um
framgöngu þeirra Guðrúnar
Helgadóttur og Þorleifs Einars-
sonar í þeim umræðum. Tíminn
sló upp því áliti Haraldar
Blöndals lögmanns að Guðrún
ætti að víkja úr forsetastóli á Al-
þingi vegna skoðana sinna, eins
og Haraldur Blöndal hafi ein-
hverjar þær skoðanir sem vert er
að setja í fyrirsagnir eða hafi áður
ástundað málflutning fallinn til
annars en gamanmála, og fólk
hringdi í útvarpsstöðvarnar með
heitstrengingar um að „kaupa
ekki pokana frá Landvernd‘% því
féð myndi allt renna til „útlendra
hryðjuverkamanna“. Svona tal
gerir mann dapran. Allt þetta
mál er mjög dapurlegt.
um því helg sögn um hungur og
hallæri öld af öld og bækur sem
settar voru saman af fágætri list
og útlendinga sem beittu okkur
ofríki og sundruðu okkur og
tungu sem var hrein og ómenguð,
okkar tunga. Við höldum í ein-
feldni okkar að hér sé eitthvað
meira um sætar stelpur og sterka
stráka en annars staðar, okkur
finnst að við séum eitthvað alveg
sérstakt fólk - það býr í okkur rík
kennd um að við séum þjóð. Og
þessi kennd er grundvöllur til-
veru okkar. Og sé þessi kennd
vanvirt snúum við bökum saman
og stöndum vörð um aðferðir
okkar við að búa í þessu landi,
rétt okkar til að meta sjálf hvern-
ig við förum að því. Við rífumst
stanslaust um þessar aðferðir, en
við viljum sjálf fá að rífast því
þetta er okkar land sem við rif-
umst um, okkar tunga sem við
rífumst á, okkar saga sem við ríf-
umst út af.
Grænfriðungar hafa vanvirt
þessa kennd. Þeir hafa sýnt okk-
ur lítilsvirðingu, þeir hafa með
samblandi af einfeldni og stór-
bokkaskap ýtt undir allar þær of-
sóknaræðistilhneigingar sem í
okkur búa, og með framgöngu
sinni á Grænlandi og Nýfundna-
landi hafa þeir einnig sýnt hversu
gersamlega fyrirmunað þeim er
að skilja lífshætti fólks sem lifir
beint af landsins gæðum. Ofstopi
þeirra hefur gert það að hálfgerð-
ri hugsjón hér á landi að veiða
hval. Þeir hafa nefnilega ekki
skeytt hið minnsta um eitt atriði
sem við íslendingar erum sérlega
viðkvæmir fyrir en það er nokkuð
sem kallað er „sjálfsákvörðun-
arréttur þjóðar“. Ef gripið er
fram í fyrir hendurnar á lýðræðis-
lega kjörinni stjórn þjóðar um
hvernig hún kýs að haga málum,
þarf æði mikið að hafa gengið á -
hún þarf að hafa gert sig seka um
einhver skelfileg glöp sem ógna •
lífi og limum fjölda fólks, stefna
lífríki í stórkostlega hættu eðai
eitthvað þar fram eftir götunum.
Vísindaveiðar þær sem íslenskir
ráðamenn ákváðu kunna að hafa
verið hálfgerð brella til að halda
Hval h.f. gangandi, en þær flokk-
ast áreiðanlega ekki undir þvílík
glöp að réttlæti brölt hvalavina og
hvalafósturforeldra, einkum þeg-
ar litið er til þess að Alþjóða hval-
Grænfriðungar hafa vanvirt
þjóðerniskennd okkar. Því má
ekki rugla saman við þjóðrembu
- hún er allt annað, af henni
eigum við nóg dæmi um í okkar
sögu, svo sem þegar menn vildu í
byrjun aldarinnar að fslendingar
gerðu tilkall til Grænlands. Þeir
hafa dregið í efa rétt okkar til að
nýta með skynsamlegum hætti
það sem hafið kringum landið
gefur. Þeir hafa dregið í efa dóm-
greind okkar. Guðrún Helga-
dóttir hafði í umræðunum orð á
því að hún væri býsna slyngur
stjórnmálamaður, og átti senni-
lega við að hún gerði sér grein
fyrir afleiðingum þess að íslend-
ingar gangi á hólm við samtök á
borð við Grænfriðunga. Það má
rétt vera. En Guðrún hefði mátt
beina sinni stjórnmálakænsku að
stað og stund - að heimilum
landsins, öllum stofnunum þar
sem sat bálreitt fólk. Klókindi
hennar hefðu átt að gera henni
ljóst að það var nýbúið að sýna
mynd sem hvorki var langdregin
né leiðinleg, heldur listilega gerð
- mynd sem spilaði með fínlegum
hætti á tilfinningar okkar, espaði
upp sárindi í garð „þessara út-
lendinga“, ýfði upp vanvirta
þjóðerniskennd. Á öllu reið fyrir
Guðrúnu að lægja þessar öldur,
hasla sér völl á réttum stað. Það
gerði hún ekki - hún gerði nokk-
urn veginn það síðasta sem klók-
ur stjórnmálamaður myndi gera í
aðstæðum sem þessum, gerðist
eindreginn málsvari og sérlegur
fulltrúi þeirra sem útmálaðir
höfðu verið sem erkióvinir veiði-
samféiaga norðursins. Hún ein-
beitti sér að aukaatriðum máls-
ins, formsatriðum á borði við
hvernig höfundar myndarinnar
ginntu einhverja búta út úr
Grænfriðungum, margtók fram
að hún hefði ekkert vit á því hvort
hvalir væru f útrýmingarhættu
eður ei og hegðaði sér gagnvart
Magnúsi Guðmundssyni eins og
hún væri lögreglustjóri en hann
óbótamaður.
En hvalamálið er glórulaust.
Og áfram heldur maður að fylgj-
ast með því gáttaður og ringlaður
með þessa skoðun í dag, aðra á
morgun. Og á meðan þrasað er
um þessar skepnur er heimurinn
að farast - ekki með gný heldur
snökti.
þJÓÐVILIINN
FYRIR50 ÁRUM
Þýzka stjórnin setur Rúmeníu
afarkosti, en hún neitar að verða
við þeim. Bandaríkjastjórn sendir
harðorð mótmæli gegn töku
Tékkóslóvakíu og neitarað viður-
kenna hana.
Koma þýzku „flugmennirnir"
hingað í óþökk íslenzku ríkis-
stjómarinnar? íslenzka ríkis-
stjómin mun hafa æskt þess, að
þeirkæmu ekki, en þýzki sendi-
herrann lét þá f ara samt.
______________í PAG
21.MARS
þriðjudagur í tuttugustu og ann-
arri viku vetrar, dymbilviku, fyrsti
dagur einmánaðar, 80. dagur
ársins. Sól kemur upp í Reykjavík
kl. 7.25ensestkl. 19.47. Tungl
vaxandi á öðru kvartili.
VIÐBURÐIR
Heitdagur. Benediktsmessa.
APÓTEK
Reykjavík. Helgar- og kvöldvarsla lyfj-
abúðavikuna
17.-23. mars er í Borgar Apóteki og
Reykjavíkur Apóteki.
Fy rmefnda apótekið er opið um helgar
og annast næturvörslu alla daga 22-9 (til
10 frldaga). Siðamef nda apótekið er
opið á kvöldin f 8-22 virka daga og á
laugardögum 9-22 samhliða hinu fyrr-
nefnda.
LÖGGAN
Reykjavík sími 1 11 66
Kópavogur...............sími 4 t2 00
Seltj.nes...............sími f 84 55
Hafnarfj................sfmi 5 tf 66
Garðabær...............sími 5 ff 66
Slökkvilið og sjúkrabilar:
Reykjavík...............simi 1 11 00
Kópavogur..............sími f tt 00
Seltj.nes...............simi 1 11 00
Hafnarfj................sími 5 11 00
Garðabær................sími 5 11 00
LÆKNAR
Læknavakt fyrir Reykjavík, Sel-
tjarnarnes og Kópavog er í Heilsu-
verndarstöð Reykjavíkur alla virka daga
frá kl. 17 til 08, á laugardögum og helgi-
dögum allan sólarhringinn. Vitj-
anabeiðnir, símaráðleggingar og tíma-
pantanir í síma 21230. Upplýsingar um
lækna og lyfjaþjónustu eru gefnar i sím-
svara 18888.
Borgarspítalinn: Vakt virka daga kl. 8-
17 og fyrir þá sem ekki hafa heimilis-
lækni eða ná ekki til hans. Landspít-
alinn: Göngudeildin er opin 20-21.
Slysadeild Borgarspítalans: opin allan
sólahringinn simi 696600.
Hafnarfjörður: Dagvakt, Heilsugæslan
sími 53722. Næturvakt lækna simi
51100.
Garðabær: Heilsugæslan Garðaflöts.
656066, upplýsingar um vaktlækna s.
51100.
Akureyri: Dagvakt 8-17 á Læknamiö-
stöðinni s. 23222, hjá slökkviliðinu s.
22222, hjá Akureyrarapóteki s. 22445.
Kef lavik: Dagvakt. Upplýsingar s. 3360.
Vestmannaeyjar: Neyðarvakt lækna s.
1966.
SJÚKRAHÚS
Heimsóknartímar: Landspítalinn: alla
daga 15-16,19-20. Borgarspítalinn:
virkadaga 18.30-19.30, helgar15-18,
og eftir samkomulagi. Fæðingardeild
Landspítalans: 15-16. Feðratími 19.30-
20.30. Öldrunarlækningadeild Land-
spítalans Hátúni 10 B. Alla daga 14-20
og eftir samkomulagi. Grensásdeild
Borgarspítala: virka daga 16-19, helgar
14-19.30. Heilsuverndarstöðin við
Barónsstíg opin alla daga 15-16 og
18.30-19.30. Landakotsspítali: alla
daga 15-16 og 18.30-19. Barnadeild:
heimsóknir annarra en loreldra kl. 16-17
daglega. St. Jósefsspitali Hafnarfirði:
alla daga 15-16 og 19-19.30. Klepps-
spftalinn: alla daga 15-16 og 18.30-19.
Sjúkrahúsið Akureyri: alla daga 15-16
og 19.19.30. Sjúkrahúslð
DAGBÓK
Vestmannaeyjum: alla virka daga 15-
16 og 19-19.30. Sjúkrahús Akraness:
alla daga 15.30-16 og 19-19.30. Sjúkra-
húsið Húsavfk: alla daga 15-16 og
19.30-20.
ÝMISLEGT
Hjálparstöð RKÍ. Neyðarathvarf fyrir ung-
lingaTjarnargötu 35. Sími: 622266, opið
allansólarhringinn.
Sálf ræðistöðin. Ráðgjöf í sálfræðilegum
efnum. Sími 687075.
MS-félagið Álandi 13. Opið virka dagafrá
kl. 10-14. Sími 688800.
Kvennaráðgjöfin Hlaðvarpanum Vestur-
götu 3. Opið þriðjudaga kl.20-22,
fimmtudaga 13.30-15.30 og kl. 20-22,
sími 21500, símsvari.
Sjálfshjálparhópar þeirra sem orðið hafa
fyrir sifjaspellum, s. 21500, símsvari.
Upplýsingar um eyðni. Simi 622280,
beint samband við lækni/hjúkrunarfræðing
á miðvikudögum kl. 18-19, annars sím-
svari.
Samtök um kvennaathvarf, s imi 21205.
Húsaskjól og aðstoð fyrir konur sem beittar
hafa verið ofbeldi eða orðiö fyrir nauðgun.
Samtökin ’78. Svarað er í upplýsinga- og
ráðgjafarsima félags lesbía og homma á
mánudags- og fimmtudagskvöldum kl. 21-
23. Simsvari á öðrum tímum. Siminn er
91-28539.
Félag eldri borgara. Opið hús í Goðheim-
um, Sigtúni 3, alla þriðjudaga, fimmtudaga
og sunnudaga kl. 14.00.
Bilanavakt (rafmagns- og hitaveitu: s.
27311. Rafmagnsveita bilanavakt s.
686230.
Vinnuhópur um sif jaspellamál. Sími
21260allavirkadagakl. 1-5.
Lögfræðiaðstoð Orators, félags laga-
nema, erveitt í síma 11012 milli kl. 19.30
og 22.00 á fimmtudagskvöldum.
„Opið hús” krabbameinssjúklinga
Skógarhlið 8 er „Opið hús" fyrir alla krabb-
ameinssjúklinga og aðstandendur þeirra á
fimmtudögum kl. 17.00-19.00.
Samtök áhugaf ólks um alnæmisvand-
ann vilja styðja við smitaða og sjúkaog
aðstandendur þeirra. Hringið i sima 91 -
224400 alla virka daga.
GENGIÐ
Gengisskráning 20. mars 1989 kl.
9.15.
Sala
Bandaríkjadollar........ 52,89000
Sterlingspund............. 90,62700
Kanadadollar.............. 44,22400
Dönsk króna................ 7,24270
Norskkróna................. 7,77170
Sænskkróna................. 8,27310
Finnsktmark............... 12,47410
Franskurfranki............. 8,33700
Belgískurfranki............ 1,34770
Svissn.franki............. 32,76950
Holl. gyllini............. 25,01480
V.-þýsktmark.............. 28,21850
Itölsklíra................. 0,03846
Austurr.sch................ 4,01120
Portúg. escudo.......... 0,34310
Spánskurpeseti............. 0,45360
Japanskt yen............ 0,40153
Irsktpund................. 75,40500
KROSSGÁTA
I Lárétt: 1 heiðvirð4jurt 8 naglana 9 kvendýr 11 keyrir12mögli14 iþyngdareining 15 hagnaðs17bjarta19 karlmaður21 kaldi22 slétta 24 bilun 25 belti Lóðrétt: 1 reköld 2 hóta 3 skordýr 4 sver 5 draup 6 ofnum 7 ófáir 10 ótrú 13 bindi 16 köld 17 fótabúnað 18 spýja 20borða 23kusk Lausn á síðustu krossgátu Lárétt: 1 bola4takk8 auðugur9gauk11 nasa 12 aftann 14 kk 15 saup17tertu 19ami21 ári 22 meta 24 pass 25 rist Lóðrétt: 1 baga2 Iaut3 aukast 4 tunnu 5 aga 6 kusk 7 krakki 10 afbera
T 2 3 4 6 4 7
4^ ■
9 10 L3 11
12 13 n 14
í^j 15 K J
V7 18 LJ 19 20
22 iá
24 n 25 ‘ ;i
13naum 16pati 17 táp 18ris 20mas
Þriðjudagur 21. mars 1989 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 15