Þjóðviljinn - 30.03.1989, Blaðsíða 3

Vaxtaræktarmeistararnir í Seðlabankanum. Fylgja þeir ríkisstjórninni í vaxtamálunum?
Duga ný lög til
að lækka vextina?
Verður það kreppan eða handaflið semfœrir niður vextina?
FRETTIR
Aldan
Gremja í garð
Flugleiða
Flugleiðir bjóða þjóðinni auðu orlofssætin á
útsöluprís
Nú eru liðnir rétt um sex mán-
uðir eða hálft ár síðan ríkis-
stjórn Steingríms Hermanns-
sonar komst til valda með það yf-
irlýsta markmið að lækka vexti.
Fyrst nú með samþykkt breyting-
ar á seðlabankalögunum virðist
hugsanlegt að hún hafi náð að
endurskapa sér það stjórntæki
sem dugir til að hafa einhverja
stjórn á vaxtaþróuninni og ríkis-
stjórnir höfðu í höndum áður en
vextir voru gefnir frjálsir.
Reyndar virðist hið bága efna-
hagsástand hafa reynst „nota-
drýgra" til að skapa aðstæður til
raunvaxtalækkunar en aðgerðir
rikisstjórnarinnar til þessa. Petta
hefur verið viðurkennt af ríkis-
stjórninni en á hinn bóginn hefur
hún lýst því yfir að nú muni hún
notfæra sér hin nýju seðlabanka-
lög til að knýja niður vextina á
allra næstu dögum.
Ein nýjungin í seðlabankal-
ögunum er sú að Seðlabanka er
ekki aðeins ætlað að halda vöxt-
um í skikki með hliðsjón af vax-
tastigi í nágrannalöndunum og að
vaxtamunur inn og útlána fari
ekki úr böndunum, heldur er
Seðlabanka ætlað að tryggja að
„raunvextir útlána
innlánsstofnana verði hóflegir."
Það kann að valda seðlabanka-
mönnum nokkrum heilabrotum
að ákvarða hvað teljist hóflegir
raunvextir útlána og þegar er haf-
in vinna innan bankans til að
leggja mat á þá stærð. Segja
heimildir innan Seðlabankans að
niðurstöðu megi vænta við lok
næstu viku. Seðlabankinn hefur
reyndar allt frá því í lok nóvem-
ber komið í veg fyrir að ríkis-
stjórnin lækkaði vexti, með því
að vísa til eigin mats á því að
raunvextir hér á landi séu í raun
ekki frábrugðnir því sem gerist í
nágrannalöndum okkar. Við það
hefur setið en nú á sem sagt að
verða breyting á.
Ríkisstjórnin hefur hjálpað
Seðlabankanum við skilgreining-
una á hvað teljist hóflegir vextir
og lýst yfir að stefnt skuli að því
að vextir á ríkisskuldabréfum
verði 5%. í seðlabankalögunum
gætir reyndar nokkurra mót-
sagna því að á einum stað er sagt
að seðlabankastjórn skuli telja
það eitt meginhlutverk sitt að
vinna að því að stefna ríkisstjórn-
arinnar nái tilgangi sínum, en á
sama tíma eru sett í lög ýmis
ákvæði sem gera bankanum skylt
að fylgja utanaðkomandi þátt-
um, sem augljóslega þurfa ekki
alltaf að ríma við stefnu ríkis-
stjórna á hverjum tíma, sbr. skil-
greininguna á því hvort vextir hér
á landi teljist sambærilegir við
vexti í nágrannalöndum eða ekki.
Þá er bankanum ætlað að hafa
forræði í því að tryggja að vextir
verði „hóflegir" en skal á sama
tíma fylgja ákvörðunum ríkis-
stjórnar þar um.
Ólafur R. Grímsson fjármála-
ráðherra hefur marglýst því yfir
frá því ríkisstjórnin var mynduð
í BRENNIDEPLI
sl. haust, að lækka yrði raunvexti
hið fyrsta niður í 5%. Ólafur segir
að nokkur árangur hafi þegar
náðst en ljóst sé að takist ekki að
ná samkomulagi um verulega
vaxtalækkun á næstunni, verði
ákvæðum nýju seðlabankalag-
anna hiklaust beitt.
Samkvæmt heimildum Þjóð-
viljans mun Steingrímur Her-
mannsson forsætisráðherra vera
eindreginn stuðningsmaður fjár-
málaráðherra í því að reynt verði
hið fyrsta á ákvæðin í seðlabank-
alögunum og „handaflinu“ marg-
umrædda beitt. Búast má jafnvel
við því á næstu dögum að seðla-
bankastjórar fái skýr skilaboð frá
stjórnvöldum um niðurkeyrslu á
raunvöxtum í einhverjum þrep-
um, þannig að 5% raunvaxtastig-
inu verði náð um mitt sumar.
Jón Sigurðsson viðskiptaráð-
herra átti fund á þriðjudag með
seðlabankastjórum og Ólafi R.
Grímssyni fjármálaráðherra þar
sem umræðuefnið var vaxtalækk-
un í kjölfar breytinga á seðla-
bankalögum. Sagði Jón eftir
fundinn að meðal komandi að-
gerða væri endurskoðun á svo-
kölluðum skiptikjarareikningum
viðskiptabankanna, enda hefðu
bankamenn borið því við að þeir
háu innlánsvextir sem eru á þess-
um reikningum hefðu gert þeim
erfitt fyrir og neytt þá öðrum
þræði til að halda útlánsvöxtum
uppi.
Þá er í nýju lögunum ákvæði
um lausafé bankanna og bindi-
skyldu. Þessi ákvæði eru reyndar
tilkomin að ósk Seðlabanka, sem
setti reglur hliðstæðar þessum í
maí á síðasta ári og voru þær í
gildi fram í desember. Bankarnir
vefengdu hins vegar lögmæti
þessara reglna og fengu þeim
hnekkt, en þær voru hannaðar til
að stoppa upp í ákveðin göt í sam-
bandi við notkun bankanna á
gjaldeyrisreikningum sem lausa-
fjár. Reyndar nýttu Landsbanki
og Búnaðarbanki sér ekki þær
gloppur sem fyrir hendi voru, Út-
vegsbanki hafi gert það á tímabili
og spurning hversu miklu nýju
lögin breyta í raun í þessu efni.
En Jón Sigurðsson viðskiptaráð-
herra hefur lýst því yfir að þessi
nýju lagaákvæði eigi að jafna að-
stöðu bankanna og auðvelda sölu
ríkisskuldabréfanna á 5% vöx-
tum. Þá hefur því verið lýst yfir
að fjármálaráðherra muni freista
þess að semja við lífeyrissjóðina
um kaup á ríkisskuldabréfum á
ofangreindum kjörum. En það
mun skýrast betur á næstu dögum
til hvaða aðgerða ríkisstjórnin
hyggst grípa til að ná niður vöx-
tum, hvort margboðuðu handafli
verður beitt eða hvort kreppan
og frjálsi markaðurinn verða
látin um verkið.
- phh
Mikill urgur er í röðum
Skipstjóra- og stýrimannaf-
élagsins Oldunnar vegna tilboðs
sem Flugleiðir gera „öllum lands-
mönnum“ í Morgunblaðsauglýs-
ingu í gær. Aldan þóttist hafa gert
hagstæðan samning við flugfé-
lagið um orlofsferðir félags-
manna til Lúxemborgar, um 300
sæti á tæpar 17 þúsund krónur
hvert.
En Flugleiðir auglýstu í gær að
allri þjóðinni stæðu til boða far-
gjöld á mun hagstæðari kjör, kr.
14.670 til Lúx. og 16.900 til kóng-
sins Kaupinhafnar! Þess má geta
til samanburðar að BSRB og ASÍ
hafa átt í viðræðum við Arnarflug
um orlofsferðir til Saarbrúcken,
steinsnar frá Lúx., en í þeim er
gert ráð fyrir því að fargjaldið
verði 15 þúsund krónur á mann.
„Almennt" Flugleiðafar til Lúx-
emborgar kvað kosta krónur
20.600.
Þykjast Öldumenn grátt
leiknir eftir að hafa náð „hag-
stæðum samningum" við Flug-
Anæstu dögum mun koma til
landsins 3ja manna rúmensk
fjölskylda af ungverskum upp-
runa og 21 Víetnami sem allir eiga
ættmenni hér í hópi fyrrum flótta-
manna. Stjórnvöld veittu heimild
fyrir hingaðkomu þessa flótta-
fólks fyrir þó nokkru en förin til
Islands hefur taflst vegna mikillar
skrifflnnsku, að sögn forráða-
manna Rauða krossins.
Á annað hundrað flóttamenn
eru nú búsettir hérlendis, flestir
frá Víetnam, en flóttafólk þaðan
hefur náð að aðlagast íslenskum
aðstæðum mjög vel. Fyrir réttum
áratug komu hingað 34 víet-
namskir flóttamenn og á undan-
förnum árum hafa 20 skyldmenni
þeirra fengið landvistarleyfi. Nú
mun annar slíkur ættingjahópur
bætast við á næstu dögum, en
flestir þessara flóttamanna koma
úr flóttamannabúðum í Thai-
landi.
Að sögn Sörens Jessens Peter-
leiðirum ferðaskrifstofunaúrval
sem síðan geri þeim Pétri og Páli
mun hærra undir höfði. Komst
einn þeirra svo að orði í samtali
við Þjóðviljann að þetta væri
mjög alvarlegt trúnaðarbrot.
Þórður Sveinbjörnsson, for-
maður Öldunnar, var öllu var-
færnari í orðum í gær. Þó kvaðst
hann hafa orðið mjög undrandi
þegar hann sá þetta gylliboð
Flugleiða í Mbl. og sagði að mál
þetta yrði örugglega ekki látið
kyrrt liggja.
Einar Sigurðsson, blaðafulltrúi
Flugleiðá, kvað vinnuveitendur
sína ekki hafa átt annars úrkosti
en falbjóða þjóðinni Flugleiða-
ferðir á útsöluprís. Eftir að
verkalýðshreyfingin ákvað að
sniðganga Flugleiðir hafi félagið
allt í einu staðið uppi með 2000
auð sæti. Hvað átti að taka til
bragðs? Vitaskuld reyna að selja
þau því annars hefði félagið lent í
vandræðum og jafnvel þurft að
segja fólki upp störfum, sagði
Einar. phh/ks
sens, fulltrúa Flóttamannastofn-
unar Sameinuðu þjóðanna á
Norðurlöndum, skiptir hlutur ís-
lands í móttöku flóttamanna
miklu, þótt ekki sé fólksfjöldinn
mikill. Fordæmið og móttökur
þær sem flóttamenn fá hér sé fýrir
öllu.
Á síðasta ári fengu um 31 þús-
und flóttamenn, víðs vegar úr
heiminum, landvistarleyfi á
Norðurlöndum, langflestir í Sví-
þjóð tæplega 20 þús. Norðmenn
tóku á móti um 6.600 flótta-
mönnum, Danir á móti 4.400,
Finnar 64 og íslendingar tóku á
móti 7 flóttamönnum á sl. ári.
Norðurlandabúar hafa mikla
réttlætiskennd og þeir eru ske-
leggir í allri umræðu fyrir
jafnrétti og bræðralagi á alþjóða-
vettvangi. Það sem skiptir þó
mestu máli er að menn sýni það
heima fyrir að þeim sé alvara með
slíku tali, sagði Sören Jessen Pet-
ersen. -|g.
Flóttamenn
24 veitt landvistarleyfi
Stjórnvöld heimila 21 Víetnama og3
Rúmenum leyfi til búsetu. Mikilskriffinnska
erlendis tefurfyrir hingaðkomuflóttamann-
anna
BHMR
Ólafur kastar stríðshanskanum
PállHalldórsson: Mjög merkilegt að Ólafur Ragnarskuli ganga í smiðju Alberts Guðmundssonar og Davíðs Oddssonar.
Akvörðunin og ábyrgðin áþvíað borga verkfallsfélögum BHMR ekki laun er alfarið hans og eykur hættuna á átökum
Eg tel að þessi ákvörðun fjár-
málaráðherra að greiða ekki
laun 1. aprfl sýni einfaldlega að
hann ætli sér ekki að ganga frá
samningum við okkur og að
samningsvilji hans sé mjög lítill,
því honum hlýtur að vera Ijóst að
þetta hleypir aðeins illu blóði í
okkur og gerir deiluna erflðari
viðfangs. Olafur hefur kastað
stríðshanskanum, sagði Páll
Halldórsson, formaður BHMR
þegar Þjóðviljinn leitaði álits
hans á þeirri ákvörðun fjármála-
ráðherra að greiða félögum í 12
félögum aðeins laun fram að þeim
tíma sem þau hefja verkfall.
Þetta þýðir að viðkomandi op-
inberir starfsmenn fá aðeins
greidd laun fyrir aprílmánuð
fram til 6. apríl. Vísar fjármála-
ráðuneytið til úrskurðar Bæjar-
þings Reykjavíkur og Félags-
dóms í hliðstæðum málum,
ákvörðun sinni til réttlætingar.
Páll Halldórsson sagði það al-
veg klárt að ráðherra væri alls
ekki skylt að borga ekki laun út
mánuðinn. Þetta væri hans
ákvörðun og á hans ábyrgð og
með þessu hefði Ólafur aukið
stórlega líkurnar á átökum.„Það
er mjög merkilegt að Ólafur
Ragnar Grímsson skuli nú ganga
í smiðju Alberts Guðmundssonar
og Davíðs Oddssonar í hliðstæð-
um málum, þ.e. þegar BSRB
verkfallið var 1984. Ég man ekki
betur en að Ólafur hafi mótmælt
mjög kröftuglega þá ásamt fóst-
bræðrum sínum,“ sagði Páll.
En nú segir í fréttatilkynningu
fjármálaráðuneytisins að á fund-
um fjármálaráðherra og þeirra
félaga BHMR sem boðað höfðu
verkföll og haldnir voru þann 28.
mars, hafi BHMR ekki gert
neinar athugasemdir þegar þeim
var greint frá hvernig staðið yrði
að útborgun launa nú um
mánaðamótin vegna hins boðaða
verkfalls?
„Þetta er bara kjaftæði vegna
þess að Ólafur fór í kringum þessi
mál á þessum fundum án þess að
greina nokkuð frá því hvað hann
ætlaðist fyrir. Við gengum bara
út frá því aðfarið yrði að 20. grein
laga um réttindi og skyldur starfs-
manna ríkisins og laun yrðu
greidd út. Sá skilningur okkar
kom alveg skýrt fram,“ sagði Páll
Halldórsson.
phh
Fimmtudagur 30. mars 1989 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 3