Þjóðviljinn - 06.04.1989, Qupperneq 3

FRÉTTIR
Lífeyrissjóðir/ríkið
Samningar í augsyn
Rœtt um tvær leiðir: Gengistryggingu með
föstum og breytilegum vöxtum eða innlenda
verðtryggingu afeinhverju tagi og vexti sem
ákveðnir verði strax eða reiknaðir út í árslok
Fulltrúar fjármálaráðuneytis
og lífeyrissjóða ígrunda nú
tvaer verðtryggingarleiðir sem
aðiljar hafa vakið máls á í því
augnamiði að sniðganga tog-
streitu sína um lánskjaravísitölu.
Viðræður hófust í fyrri viku um
skuldabréfakaup sjóðanna vegna
húsnæðiskerfisins út árið. Hrafn
Magnússon hjá Sambandi al-
mennra lífeyrissjóða segir sára-
lítið bera á milli og ráðist það lík-
lega fyrir helgi hvort samningar
takist fljótlega eða viðræður
dragist á langinn.
Einsog alkunna er spannaði
desembersamningur ríkisins og
lífeyrissjóðanna aðeins fyrsta
fjórðung ársins. Ágreiningurinn
um verðtryggingu (þ.e.a.s.for-
sendur lánskjaravísitölu) fyrir
það skeið er ekki til umræðu nú,
enda á leið til dómstóla. f*að er
því ljóst að sjóðimir og ríkið
verða að semja um nýjar varnir
gegn verðhækkunum, hvort sem
aðiljum líkar betur eða verr.
Hrafn segir tvær leiðir í brenni-
depli. Annars vegar gengistrygg-
ing (svonefnd Ecu-bréf) sem á
leggist ýmist fastir eða breytilegir
raunvextir. Hinsvegar innlend
verðtrygging og vextir.
Sitt sýnist hverjum um seinni
möguleikann að sögn Hrafns.
Hann kveður ríkið við sama
heygarðshornið og bjóða „sína
lánskjaravísitölu" (1/3 bygginga-
vísitala, 1/3 framfærsluvísitala,
1/3 launavísitala), 6% raunvexti
frá 1. apríl og 5% frá 1. júní og til
ársloka.
Hugmynd sjóðanna sé hins-
vegar sú að verðtrygging fáist
með 30% byggingavísitölu og
70% framfærsluvísitölu en síðan
verði beðið með raunvaxtareikn-
ing þangað til í árslok. Peir verði
„vegnir meðalvextir spari-
skírteina ríkissjóðs til 5 ára eða
lengur sem ríkið hefði selt al-
menningi hérlendis á samnings-
tímanum.“
ks
825 umsóknir um
kaupleiguíbúðir
Á síðasta ári var úthlutað lánum
vegna 250 kaupleiguíbúða sem
byggðar verða í sveitarfélögum
utan höfuðborgarsvæðisins og
einnig voru veitt 46 lán vegna
kaupleiguíbúða með búseturétti.
Húsnæðisstofnun ríkisins hafa
borist umsóknir vegna 825
kaupleiguíbúða sem óskir eru um
að byggja eða kaupa á þessu ári.
Félagsmálaráðuneytið hefur gef-
ið út reglugerð um kaupleiguí-
búðir. Þær geta verið með tvenn-
um hætti: féiagslegar kaupleiguí-
búðir fjármagnaðar með lánum
úr Byggingarsjóði verkamanna
og almennar kaupleiguíbúðir
fjármagnaðar með lánum úr
Byggingarsjóði ríkisins. Þeir sem
geta staðið að byggingu eða
kaupum á félagslegum kaup-
leiguíbúðum eru annars vegar
sveitarfélög og hins vegar félaga-
samtök eða þessir aðilar í samein-
ingu. Þeir sem geta staðið að al-
mennum kaupleiguíbúðum eru
sveitarfélög, félagasamtök eða
fyrirtæki eða þessir aðilar í sam-
einingu. Lán til almennra og fé-
lagslegra kaupleiguíbúða nema
að hámarki 85% af þeim kostn-
aðargrundvelli sem húsnæðis-
málastjóm hefur samþykkt og
liggur til grundvallar lánveiting-
um úr Byggingarsjóði verka-
manna. Eignar- og afnotaréttur á
almennum og félagslegum kaup-
leiguíbúðum er með þeim hætti
að íbúar eiga val um leigu með
kauprétti, leigu með kaupum á
eignarhlut í íbúð eða með
kaupum á henni.
Ekki hvalafár
gegn fiskeldi
Eins og kunugt er hefur verið
töluverð umræða vegna uggs um
neikvæð áhrif flökkulax úr eldi á
náttúrlega stofna. Nýafstaðinn
aðalfundur Landssambands fisk-
eldis- og hafbeitarstöðva ítrekar
að þessi uggur sé að mestu byggð-
ur á líkum. Engin óyggjandi
dæmi eru til um að erfðir Atlants-
hafslaxa hafi spillst vegna blönd-
unar við eldislax. Þá er og vert að
geta þess að ólíklegt er að eldislax
sé verulega frábrugðinn villtum
laxi hérlendis, vegna þess hversu
fáar kynslóðir laxa hafa verið hér
í eldi. Einnig er óvíst um fjölda og
fjölbreytileika íslenskra laxast-
ofna ma. vegna fiskiræktarstarf-
semi Kollafjarðarstöðvarinnar
undanfarin ár. Aðalfundur LFH
varar við því að hérlendis verði
skapað hvalafár gagnvart fisk-
eldinu jafnframt því sem þeir sem
lýst hafa yfir ugg sínum gagnvart
hugsanlegum skaðlegum áhrifum
eldislax fullyrði ekki meira en
þeir geta staðið við.
Nýmæli í greiðslu
stöðumælasekta
Á fundi borgarstjórnar í kvöld
mun Kristín Á. Ólafsdóttir borg-
arfulltrúi Alþýðubandalagsins
flytja tillögu um breytingar á inn-
heimtukerfi stöðumæla- og
stöðubrotasekta þannig að eftir
1. mai haldist sektarupphæðin
óbreytt fram til 7. næsta mánaðar
eftir að viðkomandi brot átti sér
stað í stað þess að hækka að
tveimur vikum liðnum eins og
verið hefur. Þessi breytingartil-
laga er flutt með hliðsjón af þeirri
venju fólks að borga reikninga
sína í upphafi hvers mánaðar.
30 miljónir
í sumarstörf
Hallur Magnússon Framsóknar-
flokki flytur á sama borgar-
stjórnarfundi tillögu um að borg-
arstjórn samþykki aukafjárveit-
ingu að upphæð 30 miljón króna
gagngert til að skapa störf fyrir
skólafólk sem ekki hefur kost á
atvinnu á almennum markaði í
sumar. Hluta fjárveitingarinnar
verði varið til sérstaks átaks í trjá-
rækt í borginni og viðhalds og frá-
gangs á skólum og skólalóðum
Rey kj a víkurborgar.
Fimmtudagur 6. aprfl 1989 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3
Samningasveit háskólamanna sat yfir litlu í Rúgbrauðsgerðinni í gær. Beðið var tíðinda af öðrum vígstöðv-
um en á meðan styttist óðum í boðað verkfall.
BHMR
Verkfall skollið á
Mánaðarfrestur dugði skammt. Gölluð samningsréttarlög hindra
frestun og afboðun verkfalls. Erfið staða en kennarar standa þétt
saman. Krafa um opinbera viðurkenningu á samningsrétti
Hátt í tvöþúsund félagar í 11
félögum ríkisstarfsmanna
innan Bandalags háskólamanna
hófu verkfall á miðnætti. Þrátt
fyrír að þessi verkfallsboðun hafl
legið fyrir í nærrí heilan mánuð,
komst engin alvöruhreyfing á við-
ræður samninganefnda BHMR-
félaganna og ríkisins fyrr en í
fyrrakvöld. Eiginlegir samninga-
fundir hófust ekki aftur í gærdag
og gærkvöld þar sem beðið var
úrslita í viðræðum BSRB við for-
ystumenn stjórnarflokkanna um
þann kjarasamning sem grunnur
var lagður að í fyrrinótt. Tíminn
fór því til lítils í Rúgbrauðsgerð-
inni í gær, var reyndar orðinn
alltof naumur fyrir og verkfall
varð ekki umflúið.
Víðtæk áhrif
Víst er að verkfall BHMR-
félagsmannanna mun hafa tölu-
verð áhrif á gang samfélagsins ef
það stendur eitthvað fram í næstu
viku og jafnvel lengur. Öll
kennsla í framhaldsskólum og
reyndar f flestum skólum landsins
fellur niður í dag, þar sem stjórn
Kennarasambands íslands hefur
hvatt félagsmenn sína til að sýna
samstöðu með starfsfélögum í
HÍK, og nota daginn í dag til að
ræða stöðuna í kjaramálunum,
hver á sínum vinnustað.
Af þeim tæplega 2 þúsund há-
skólamönnum sem komnir eru í
verkfall en lang stærsti hlutinn
eða um 1400 félagsmenn úr HÍK.
Þótt áhrifin af verkfalli þeirra
verði mjög víðtæk og lami meira
og minna allt framhaldsnám í
landinu, er ljóst að víðar verður
töluverð röskun. Þannig hafa
tugir sjúkrarúma verið rýmdir
vegna verkfalls hjúkrunarfræð-
inga, veðurfréttir munu leggjast
af, hlé verður á allri rannsókna-
starfsemi hins opinbera, starf-
semi Blóðbankans og fleiri heil-
brigðisstofnana raskast töluvert,
mörg stærstu söfn landsins loka,
sálfræðingar og geðlæknar í þjón-
ustu ríkisins leggja niður störf og
einnig dómarafulltrúar hjá sýslu-
mannsembættum og fógetum.
Ólík kröfugerð
Kröfugerðir BHMR-félaganna
í yfirstandandi samningalotu hafa
verið á töluvert öðrum nótum en
annarra félaga og heildarsamtaka
hvað varðar beinar launahækk-
anir. Þar sem bæði BSRB og ASÍ
hafa farið fram með töluvert hóg-
værar kröfur um launahækkanir
hafa sést mun hærri tölur frá
BHMR-félögnum sem vilja ná
jöfnuði við aðra háskólamennt-
aða starfsmenn á hinum almenna
vinnumarkaði.
Ljóst er að staða BHMR-
félaganna er töluvert erfið í þess-
ari kjarabaráttu og ekki bætir úr
sú erfiða „móralska“ staða sem
skapast ætíð gagnvart kennurum
þegar kemur til verkfalls og
skólastarfið lamast. Það bætir
ekki heldur stöðuna að töluvert
skiptar skoðanir eru innan félag-
anna um aðgerðir í kjaramálum
og aðeins rétt rúmur helmingur
félagsmanna í HÍK- voru fylgj-
andi verkfallsboðun. Hitt er aftur
ljóst að góður styrkur frá KÍ-
félögum mun styrkja mjög stöðu
HÍK-manna og víst er að kennar-
ar geta illilega stigið upp frá
samningaborðum við þessar
í BRENNIDEPLI
þröngu aðstæður nema ná ein-
hverjum áþreifanlegum kjara-
bótum í gegn.
Lagt uppúr
samstöðu
Forystusveit BHMR hefur lagt
mikla áherslu á að halda saman
öllum þeim félögum sem boðað
hafa verkfall og að þau komi fram
í samningaviðræðum sem ein
heild. Einnig er lögð áhersla á
samstarf í væntanlegu verkfalli og
munu öll félögin 11 hafa sam-
eiginlega aðstöðu og athvarf fyrir
verkfallsmenn í Sóknarsalnum
við Skipholt. Þessi mikla sam-
vinna hefur mælst vel fyrir hjá
minni félögunum en hins vegar
heyrast óánægjuraddir úr her-
búðum HÍK með þessa skipan
mála, en margir kennarar telja að
með þessu móti sé þeim nær óger-
legt að ná fram ýmsum sérmál-
um.
Eftir atburði gærdagsins er
ljóst að þær tölur sem lagðar hafa
verið á borðið í samningum
BSRB við rfkið, munu hafa af-
gerandi áhrif á þróun samninga
allra annarra félaga og sam-
banda. Útlínurnar hafa verið
lagðar en meiri spurning er hvort
og á hvaða hátt verkalýðshreyf-
ingunni tekst að ná fram
traustum tryggingum fyrir raun-
verulegum kjarabótum. í þeim
efnum mun ekki síður reyna á
bæði BHMR og ASÍ, en BSRB.
Það sem skiptir BHMR-félaga
einnig ekki minna máli úr því sem
komið er og verkföll eru orðin
staðreynd, er að ríkisvaldið verði
að viðurkenna félög þeirra sem
sjálfstæða viðsemjendur en ekki
einhverja afgangsstærð, eins og
bæði Páll Halldórsson formaður
BHMR og Wincie Jóhannsdóttir
formaður HÍK, hafa lýst yfir.
Frestun
olögleg?
Jafnvel þótt hugsanlegt sam-
komulag deiluaðila hefði legið í
loftinu í gærkvöld, blasir sú furð-
ulega staða við, að forystumenn
BHMR-félaganna telja sig ekki
hafa heimild til að afboða eða
fresta verkföllum. Samkvæmt
heimildum Þjóðviljans telja lög-
fræðingar BHMR að jafnvel þó
skrifað verði undir nýjan kjara-
samning þá dugi það ekki heldur
til. Vísa lögmennirnir til þess
málflutnings er ríkislögmaður
hafði í frammi í fyrravetur þegar
verkfallsboðun KÍ var dæmd
ólögleg þar sem félagið hafði ekki
staðið rétt að atkvæðagreiðslu
um boðun verkfalls. Ekki væri
unnt að veita stjórnum heimild til
verkfallsboðunar, heldur yrði að
greiða atkvæði um sjálfa verk-
fallsboðunina. Það væri ekki í
valdi félagsstjórna að dagsetja
verkföll. A sama hátt telja fé-
lögin sig samkvæmt þessu ekki
hafa neina heimild til að afboða
eða fresta samþykktu verkfalli,
nema nýr kjarasamningur hafi
verið staðfestur. Þaðerljóstað
sú reynsla sem hefur fengist af
nýju samningsréttarlögum opin-
berra starfsmanna nú í vetur og
fyrravetur, er á þann veg að lögin
eru mjög þunglamaleg og brýn
þörf að þau verði endurskoðuð.
Það er hins kaldhæðnislegt að
það skuli vera nánast það eina
sem samninganefndir ríkisins og
háskólamanna eru sammála um
þessa stundina, að endurskoða
þurfi leikreglumar.
-*g-
t