Þjóðviljinn - 12.04.1989, Blaðsíða 5

Höfum ávallt fýrirliggjandi
rekstrarvörur og veiðarfæri
fýrir fiskiskipaflotann.
TIL TOGVEIÐA: Vírar, hlerar, bobbingar,
keðjur, flot, lásar, klafar, trollnet, tóg, línur o.fl.
TIL NETAVEIÐA: Þorskanet (japönsk og
portúgölsk), teinar, færaefni, belgir,
flothringir, bambus, plaststangir, flögg,
vimplar o.fl.
TIL LÍNUVEIÐA: Uppsett lína, línuefni, önglar
og taumar, ábót, belgir, bambus, flögg,
linubalaro.fi. ,
Leitid nánarí upplýsinga.
■ -■
SAMBAND ISLENSKRA SAMVINNUFELAGA
SJAVARUTVEGUR
Sölusamtök lagmetis
Einn miljarður í útflutningsverðmæti
Þýskalandsmarkaðurinn hruninn vegna áróðurs grænfriðunga
íslenskur lagmetisiðnaður
er ein af fáum greinum útflutn-
ingsiðnaðar hér á landi sem
eingöngu framleiðirfullunna
vöru. Varanerýmist seld
undir íslensku vörumerki eða
erlendum einkamerkjum og
fer hún samtals til 24 landa
víðs vegar um heiminn. Það
þarf varla að taka það f ram að
vara semerfullunnin hérinn-
anlands, skilar mun meiri út-
flutningsverðmætum en þeg-
ar hráefni er selt beint úr landi.
Fob-verðmæti lagmetisfram-
leiðslu var um 1.066 miljónir
króna á síðasta ári og lætur
nærri að útflutningur lagmetis
hafi þá verið um 25% af
heildarútflutningi iðnaðarvara
ef f rá er talið ál og kísilmálm-
ur. Við þessaframleiðslu
unnu 248 starfsmenn í 10
verksmiðjum sem langflestar
starfa utan höfuðborgar-
svæðisins.
Mest af rækju
Lagmetisiðnaður fslendinga er
að langmestu leyti byggður upp á
vinnslu rækju, sfldarafurða og
grásleppuhrogna. Af þessum teg-
undum vegur rækja langþyngst
eða um 47% af heildarútflutn-
ingsverðmæti iðnaðarins. Rækj-
an er að stærstum hluta seld til
Þýskalands, en stærsti markaður-
inn fyrir sfldarafurðir er í Sovét-
ríkjunum. Þær 10 verksmiðjur
sem standa að Sölusamtökum
lagmetis skipta með sér fram-
leiðslu vörunnar í samræmi við
fyrirframgerðar áætlanir og sölu-
samninga. Niðurlagning sfldar
stendur nokkuð á gömlum merg,
en uppbygging rækjuvinnslu og
sala á niðurlagðri rækju er til
komin á síðari árum. Alls eru það
fimm verksmiðjur sem framleiða
rækju og fer hún sem fyrr segir
nær öll á markað í Þýskalandi.
Þýskalands-
markaður
hruninn
í fáum orðum sagt er sá mark-
aður hruninn. Þýskir kaupendur
hafa hver af öðrum sagt upp
samningum við SL. Ástæðan er
vaxandi áróður grænfriðunga
gegn íslenskum vörum vegna
hvalveiðistefnu íslendinga. Þessi
áróður fór að skila sér fyrir alvöru
á miðju árinu 1988 og fyrsta stóra
áfallið kom í október þegar þýska
verslanakeðjan Tengelmann
hætti viðskiptum. Varlega áætlað
sölutap vegna þess er um 200
miliónir króna.
Á þessu ári hafa tveir stærstu
kaupendur lagmetis í Þýskalandi
Aldi-suður og Aldi-norður sagt
upp samningum og mikillar
kauptregðu gætir hjá ýmsum
smærri kaupendum. Með hó-
flegri svartsýni má ætla að á þessu
ári tapist um 600 miljónir króna í
sölu í Þýskalandi, mest í rækju,
en einnig í kavíar og fleiru. Þetta
samsvarar um helmingi heildar-
útflutnings lagmetisfyrirtækj-
anna og miðað við óbreyttar að-
stæður má áætla að sölutap 1990
verði ekki minna. Þetta þýðir að
þegar er búið að tapa sölu að
verðmæti minnst 1400 miljónir
króna og er þá aðeins það veiga-
mesta tekið inn í myndina. Þar
fyrir utan eru horfur á, miðað við
núverandi ástand, að allt að 160
manns missi atvinnu sína víðs
vegar um landið og er hluti þeirra
uppsagna þegar kominn fram.
Nýir markaðir
Þeir bjartsýnustu benda á að
hugsanlegt sé að bæta þetta sölu-
tap upp á nýjum mörkuðum. Það
er hins vegar ljóst, með hliðsjón
af þeirri reynslu sem fengist hefur
í Þýskalandi, að það kostar
ómældan tíma og mikla fjármuni
að vinna sér sess á nýjum mörk-
uðum. Þau lagmetisfyrirtæki sem
nú horfa fram á söluhrun og
rekstrarstöðvun, hafa hvorki yfir
þeim tíma né því fjármagni að
ráða.
Samdratturinn
hefur víða áhrif
Þegar hrun verður á einum
stærsta markaði íslenskra lagmet-
isfyrirtækja og fjöldi þeirra þarf
að leggja niður starfsemi eða
draga verulega úr henni, skila á-
hrifin sér ótrúlega víða inn í þjóð-
arbúið.
Eins og fyrr hefur verið nefnt
eru flest þessara fyrirtækja starf-
Útflutningur á lagmeti
hefurvaxið
árfrá ári-þartil nú.
rækt úti á landsbyggðinni, þar
sem atvinnuástand er víða mjög
slæmt og enga aðra vinnu að fá
fyrir þá sem sagt er upp störfum í
lagmetisiðnaði. Afleiðingin er
mikill kostnaður fyrir ríki og
sveitarfélög vegna atvinnuleysis-
bóta og auk þess beint tekjutap
sömu aðila vegna minni tekju-
Fob-verðmæti
Ws. kr
1,200,000
1,000,000
800,000
Anö 1987 skípaOi S.L sér i sæti
8. starsta Otflutnmgsfyrirtækis
islandl
600.000
400,000
200,000
1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988
skatts og útsvars. Þar sem verst
horfir blasa við búferlaflutningar
heilu fjölskyldnanna, vegna þess
að fyrirvinna beggja er nauðsyn-
leg
I dreifbýlinu munar um hvern
þann sem tekur þátt í sameigin-
legum rekstri sveitarfélaga og
hefur viðskipti við hina ýmsu
þjónustuaðila. Óþarfi er að tí-
unda alla þá fjölmörgu aðila sem
eitt fyrirtæki og starfsmenn þess
eiga viðskipti við. í því sambandi
nægir að nefna orkusölu, iðnað-
armenn, flutningafyrirtæki og
verslanir.
Ótal margt fleira mætti nefna
um afleiðingar þessa samdráttar.
Til dæmis greiddi SL á síðastliðnu
ári rúmlega 25 miljónir króna í
farmgjöld vegna útflutnings á
lagmeti og um 2 miljónir vegna
innflutnings á umbúðum. Allur
útflutningur er tryggður og nema
iðgjöld af honum um 3,3 miljón-
um króna á ári. Mikið af umþúð-
um er framleitt hérlendis hjá
Kassagerð Reykjavíkur. Við-
skipti við það fyrirtæki námu
1988 um 15 miljónum króna.
Fyrir liggur að vegna yfirvofandi
samdráttar þarf einnig að segja
upp fólki í því fyrirtæki. -grh
Útgerðarmenn
Hönnum og smíðum
ýmsan ryðfrían búnað
til meðhöndlunar á fiski
svo sem:
Færibönd
Þvottakör
Snyrtiborð
Safnkassa
Rekka
Rennur
o.fl.

w ^
iK’AK’M
Leitið nánari upplysinga
slippstodin
Póstholf 437
602 Akureyri
Sími 96-27300
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5