Þjóðviljinn - 17.05.1989, Side 6

Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Panamaklípa
Bandaríkja-
manna
Bandaríkjamenn eru þessa dagana að bæta við herstyrk
sinn á Panamaeiði. Þeir segjast gera það til að vernda
öryggi bandarískra borgara í landinu, þar hafi skapast mjög
tvísýnt ástand eftir að valdamesti maður Panama, Noriega
hershöfðingi, hefur bætt fölsuðum kosningum á langa
syndaskrá sína.
Kosningafalsið hefur vakið upp talsverða reiði í Washing-
ton, en þaðan var send nefnd manna til að fylgjast með
kosningunum. Ráðamenn hafa verið að velta fyrir sér ýms-
um aðferðum til að bregðast við svindlinu. Þær sveiflast á
milli aukins diplómatísks þrýstings á Noriega, frystingar á
hans illa fengna auði í erlendum bönkum og til beinnar
bandarískrar hernaðaríhlutunar í Panama. í þeim efnum
hafa Bandaríkjamenn ekki úr háum söðíi að detta. Þeir
sköpuðu þetta ríki, skáru það frá Kolumbíu á sínum tíma, í
þeirri von að þeir gætu alltaf haft í vasanum stjórn þess
kotríkis sem hið bandaríska mannvirki, Panamaskurðurinn,
skæri í tvennt.
Noriega hefur verið ráðamönnum í Washington mikill
þyrnir í augum nú um skeið. Óspart hafa verið dregnar fram
herfilegar lýsingar á ferli hans.Hann er nauðgari.pyntinga-
meistari, hóruhúsahaldari, eiturlyfjabarón, fyrir utan það,
að hann er sá sem hefur rækilegast gengið fram í því undan-
farin misseri að setja leikreglur lýðræðisins úr sambandi í
sínu landi. Vandinn er hinsvegar sá, að Noriega er með
ýmsum hætti sköpunarverk Bandaríkjanna og þess sam-
skiptamynsturs sem þau hafa komið sér upp við smærri ríki
Rómönsku Ameríku. Noriega var skjólstæðingur Banda-
ríkjamanna og um langt skeið á launaskrá hjá CIA, banda-
rísku leyniþjónustunni, og gerði henni margan myrkfælinn
greiða. En hann gerði fleira en hagkvæmt þótti, hann brá
stundum á pólitískan einleik, jafnvel með erkifjanda Banda-
ríkjanna, Fidel Castro. Og glæpaverk hans og eiturlyfja-
brask heima fyrir voru orðin stórfelldari og herfilegri en svo
að hægt væri að loka augum fyrir þeim lengur.
Bandarísk stjórnvöld eru í erfiðri klemmu í þessu máli. Þau
geta eiginlega hvorki steypt Noriega né látið hann sitja
óáreittan. Það gengur illa upp í almenningsálitinu að gera út
gagnbyltingarsveitir gegn stjórn Nicaragua, en láta pólitísk-
an bófaforingja eins og Noriega komast upp með hvað sem
er. Á hinn bóginn er vopnuð íhlutun stórveldis um pólitísk
örlög manna í smáríki ekki beinlínis ofarlega á vinsældalist-
anum í alþjóðapólitík dagsins. Gleymum því heldur ekki að
saga Bandaríkjanna í Rómönsku Ameríku er svo herfileg,
hatur á þeim svo rótgróið, að jafnvel maður á borð við
Noriega hershöfðingja getur krækt sér í ögn af píslarvætti ef
bandarískir landgönguliðar verða gerðirútaf örkinnitil að
binda enda á hans valdaferil.
Panamabúar vildu helst losna við Noriega án utanaðkom-
andi afskipta. En í fortíðinni hafa margir þeir hnútar verið
hnýttir sem gera það þarfaverk erfitt. Hvernig sem fram-
vinda mála verður næstu daga er eitt Ijóst: Vandi Banda-
ríkjamanna í Panama er dæmigert sjálfskaparvíti, sem eng-
um mótaðila í heimstaflinu verður kennt um.
ÁB
Svikarar við Nató
í Reykjavíkurbréfi Morgun-
blaðsins um helgina er fjallað vítt
og breitt um lýðræðið og ófrelsið
eins og gengur. Þar er ýmiskonar
samanburðarfræði iðkuð út og
suður: til dæmis er Framsóknar-
flokkur Steingríms Hermanns-
sonar borinn saman við Frjálsan
demókrataflokk Genschers utan-
ríkisráðherra Vestur-Þýska-
lands. Báðir eru, segir Reykja-
víkurbréf, miðjuflokkar, báðir
eru meistarar í því að tolla í stjórn
- og báðir eru, að dómi hins
trygga liðsmanns bandarískra
viðhorfa í Nató sem Morgunblað-
ið jafnan er, helst til ábyrgðarlitl-
ir í varnarmálum. Nú síðast fær
Genscher orð í eyra fyrir að hafa
aðra skoðun en Bush og Thatcher
um eldflaugarnar skammdrægu í
Evrópu. Segir þar um þennan
höfuðpaur flokks sem „á sam-
starf til hægri og vinstri eins og
Framsóknarflokkurinn hér“ á
þessa leið:
„Hafa þær raddir heyrst, hvort
ekki sé næsta undarlegt, svo að
ekki sé meira sagt, að smáflokkur
sem þessi og þaulsætinn utan-
ríkisráðherra hans geti þannig
stofnað til milliríkjadeilna meðal
bandamanna."
Vilji fólksins
Þetta er nú oftúlkun hjá Morg-
unblaðinu, eins og oft vill verða
þegar slettist á heilagar kýr Atl-
antshafsbandalagsins. Genscher
er ekki einn í sínu landi um að
vilja notfæra sér batnandi
sambúð austurs og vestur til að
losna við jafn leiðinlega og
háskalega nágranna og skamm-
drægar eldflaugar, búnar kjarn-
oddum. Kohl kanslari, einskonar
flokksbróðir Þorsteins Pálssonar,
er reyndar sama sinnis. Genscher
er ekki að láta undan þrýstingi frá
einhverjum skelfilegum vinstri-
krötum eins og Oskar Lafontaine
í sinni stefnumótun, hann er í
samfloti til hægri. Og reyndar ber
mönnum saman um að svotil öll
pólitísk öfl í Þýskalandi séu sam-
mála um að standa uppi í hárinu á
Bretum og Bandaríkjamönnum í
þessu máli.
Það er því nokkuð langsótt
þegar höfundi Reykjavíkurbréfs
finnst að framganga Genschers í
afvopnunarmálum sé meiriháttar
hundsbit fyrir lýðræðið: Gensc-
her er að gera það sem fólk hans
vill. En hjá Morgunblaðinu er
dæmið sett upp þannig að menn
verði víst að þreyja kjörtímabilin
þolinmóðir til að geta losað sig
við Genscher (og þá náunga eins
og Steingrím eða Olaf Ragnar og
Jón Baldvin). Það sé altént betra
en að búa við harðstjórn eins og
Rúmenar gera, sem hafa setið
uppi með Ceaucescu lengi og
mátt flest illt af honum þola.
Ceaucescu
hinn illi
Síðan kemur þessi klausa hér
sem rétt er að rýna svolítið í:
„Við eygjum að minnsta kosti
von í næstu kosningum. Hið sama
verður ekki sagt um þá, sem berj-
ast fyrir sannfæringu sinni í ein-
ræðisríkjunum austan tjalds. Nú
eygja þeir að vísu von um ein-
hverja breytingu til dæmis í Ung-
verjalandi og Póllandi. Ekki eru
mörg ár síðan litið var til Rúmen-
íu sem þess lands í Austur-
Evrópu, þar sem helst væru líkur
á breytingum til batnaðar, taldi
Alþýðubandalagið sér það meðal
annars til sérstaks gildis að hafa
náið bræðraflokka-samband við
Rúmeníu. Það er ekki haft í há-
mæli núna af skiljanlegum ástæð-
um. Nicolae Ceaucescu, einræð-
isherra í Rúmeníu, er dæmi um
valdsmann sem valdið hefur gjör-
spillt, en hann varð aðalritari
kommúnistaflokksins 1965 og var
þá látið með hann á Vestur-
löndum næstum eins og Míkhaíl
Gorbatsjov núna.“
Rangur
samanburður
Það er ekki rétt hjá Morgun-
blaðinu, að jafn ólíkir aðilar og
Alþýðubandalagið og Nixon
Bandaríkjaforseti hafi brosað
lítillega til Rúmeníu Ceaucescus
vegna þess að hann hafi gert sig
líklegan til að breyta þjóðfé-
laginu umfram aðra ráðamenn
austur þar. Hann fékk samúð (og
bestukjaraviðskipti við Banda-
ríkin) blátt áfram út á það að
hann var nógu klókur til að vera
ekki með í innrásinni í Tékkósló-
vakíu 1968 - og fleira gerði hann
sem var Brézhnév, þáverandi So-
vétleiðtoga, lítt að skapi. Hann
flaut á þeirri arfleifð kalda stríðs-
ins, að menn voru alltaf að reikna
dæmin í hverju þjóðfélagi út frá
því, hvort Rússar eða Kanar væru
að tapa þar eða græða - raun-
verulegar aðstæður á hverjum
stað létu menn sér sjást yfir.
Grýlulaus
vanlíðan
En þetta skiptir ekki mestu í
því dæmi sem Morgunblaðið
tekur. Heldur hitt, að blaðið eins
og lætur að því liggja, að það sé
kannski ekkert að marka hvorki
lögfest athafnafrelsi stjórnar-
andstöðu í Ungverjalandi né.
heldurglasnost Gorbatsjovs. Sjá-
ið þið bara, segir Morgunblaðið,
hvernig fór fyrir Rúmenum!
Dæmið er villandi vegna þess
sem fyrr segir: Ceaucescu fór
aldrei af stað með neinar
breytingar sem líkjast því sem
orðið hafa í Ungverjalandi og So-
vétríkjunum. Þar er ekkert við að
jafna. En málatilbúnaður Morg-
unblaðsins er ekki ófróðlegri
fyrir það. Hann segir fyrst og
fremst frá því, að Morgunblaðið
á það sammerkt með mörgum
þeim sem þykja sveima til hægri
við Bush Bandaríkjaforseta. Því
líður illa á tímum verulegra þjóð-
félagsbreytinga í amk. þrem ríkj-
um Austur-Evrópu og stórbatn-
andi sambúð austurs og vesturs.
Það saknar sárt óvinarins, grýl-
unnar ferlegu, sem sameinar vill-
uráfandi sauði í Nató. Og þess
vegna hengir blaðið sig í örvænt-
ingu á illvirki Ceaucescus, sem nú
ræður ríkjum á þeim slóðum þar
sem Drakúla greifi fór með völd
fyrir margt löngu: Kannski dugir
hann til að blása lifi í þá tor-
tryggni sem blaðið vill hafa í álf-
unni til að allt sé eins og það var.
ÁB
KLIPPT OG SKORIÐ
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Utgefandl: Utgáfufólag Þjóðviljans.
RltstjórarrÁrni Bergmann, MörðurÁrnason, SiljaAðalsteinsdóttir.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Aðrir blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Elísabet
Brekkan, Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim
Smart (Ijósm.), Kristófer Svavarsson, Ólafur Gíslason, Páll
Hannesson, SigurðurÁ. Friðþjófsson (umsjm. Nýs Helgarblaðs), Þor-
finnurómarsson (íþr.), ÞrösturHaraldsson.
(Framkvœmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
AuglýsingastjórhOlgaClausen.
' Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Erla Lárusdóttir
Utbreiðslu-og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Sfðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 80 kr.
Nýtt Helgarblað: 110 kr.
Áskriftarverð á mónuði: 900 kr.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 17. maí 1989