Þjóðviljinn - 27.06.1989, Blaðsíða 4

þJÓÐVILIINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Uppskurðartal
Morgunblaðsins
Á dögunum var fjallað hér í leiðara um þá sérstæðu
hegðun Morgunblaðsins að taka vel undir mótmæli verk-
lýðshreyfingarinnar gegn verðhækkunum en skamma hana
síðan fyrir að fara nokkrum jákvæðum orðum um þá niður-
stöðu, að ríkisstjórnin reyndi í nokkru að koma til móts við
þessi mótmæli. Morgunblaðið bregst síðan með nokkrum
þjósti við þessum skrifum Þjóðviljans í leiðara á föstudaginn
var, en vill í leiðinni útskýra, hvað það átti við þegar það áður
sagði, að nær væri verklýðshreyfingunni að beita styrk sín-
um með öðrum hætti.
í leiðara blaðsins segir á þá leið, að það hafi átt við
„uppskurð á núverandi kerfi“, sem er reyndar nógu almennt
orðalag til að geta þýtt hvað sem vera skal. En nánar tiltekið
vill Morgunblaðið halda áfram deilu um það, hvort innflutn-
ingur matvæla sé aðalatriðið í þessum „uppskurði" og „eina
leiðin til að bæta lífskjörin" eins og það hefur áður sagt í
ritstjórnarskrifum. Verður ekki betur séð, en sú breyting á
„kerfi“ sé það eina áþreifanlega sem blaðið hefur upp á
bjóða. Og sakar það Þjóðviljann í leiðinni um að vilja að
íslenskt verkafólk skuli um aldur og æfi bera „byrðar úreltrar
landbúnaðarstefnu“. í leiðinni er á það minnt, að bændur fái
minnst af því háa verði sem neytendur verða að greiða fyrir
innlenda búvöru „það eru milliliðirnir sem búið er að byggja
upp með ærnum tilkostnaði milli bóndans og neytandans
sem taka stærstan hluta þessara fjármuna". Og síðan er
spurt með nokkrum þjósti, hvort Þjóðviljinn sé orðinn „sér-
stakt málgagn þessara milliliða".
Óþarft reyndar af Morgunblaðinu að spyrja svo langt út í
hött. í skrifum Þjóðviljans um landbúnaðarmál og kjör hefur
að sjálfsögðu verið gengið út frá því, að breytinga er þörf.
Við höfum ekki ætlað okkur þá dul að draga upp breytingar í
smáatriðum - en vissulega höfum við samúð einmitt með
þeim ráðstöfunum fjármuna sem koma framleiðendum,
bændum sjálfum, til góða, en láta þá ekki rýrna á göngunni
löngu milli milliliða. Við höfum hinsvegar gagnrýnt Morgun-
blaðið fyrir að gefast upp við ræða nauðsynlegar áfanga-
breytingar á „úreltri landbúnaðarstefnu" - sem Sjálfstæðis-
flokkurinn ber reyndar mjög drjúgan hlut ábyrgðar - á og
faðma í staðinn fangaðarerindi innflutningsins. Sá boð-
skapur sýnist bæði einfaldur og freistandi - ekki síst vegna
þess, að þar með væri pólitískri ábyrgð á þróun sem varðar
lífsstarf þúsunda og tuga þúsunda manna varpað yfir á hina
„ósýnilegu hönd“ markaðarins, og þeim mun minni hætta á
að flokkurinn stóri tapi atkvæðum á því að svíkja opinskátt
sína bændur og annað dreifbýlisfólk. En boðskapurinn er
reyndar hvorki skýr né einfaldur- ekki einu sinni í útreikningi
á hugsanlegum gróða þeirra launamanna sem Morgunblað-
ið þykist nú allt í einu farið að verja fyrir „milliliðum". Þar um
má m.a. vísa í grein um „landbúnað og innflutning" sem
birtist nýlega í Stefni, málgagni ungra Sjálfstæðismanna.
Þar er með reikingskúnst fengið út, að hægt væri að „spara
ríkisjóði og neytendum allt að 9 miljörðum króna með einu
pennastriki yfir núgildandi innflutningsbanni" (á landbúnað-
arvöru). En um leið er á það minnt, að þessi upphæð „er þó
ekki nema tæp 5% af heildarlaunum í landinu" - og þá er
eftir, eins og greinarhöfundur tekur fram, að reikna út á móti,
hve marga miljarða það kostar að leysa þann vanda sem
annar eins „uppskurður" (eða rothögg) á íslenskum land-
búnaði krefst og greinarhöfundur kallar „tímabundnar að-
lögunarbætur“ í 10-15 ár. Hin pólitíska spurning er þessi:
hve mikið eru menn tilbúnir til að leggja á bændur og
dreifbýlisfólk landsins til að ná fram neyslukjarabót sem
verður tölvert innan við fyrrnefnd 5 % af heildarlaunum í
landinu?
ÁB
KLIPPT OG SKORIÐ
Að vera íhald eða ekki
Þau tíðindi urðu nýlega að
Ólafur Þ. Stephensen, formaður
Heimdallar, var kosinn varafor-
seti NUU, en svo skammstafast
Norræn samtök ungra íhalds-
manna. Nú hefur það lengi verið
opinber kenning hjá Sjálfstæðis-
mönnum að flokkur þeirra væri
einmitt ekki íhaldsflokkur, held-
ur eitthvað alveg sérstakt og eins-
takt í samanlagðri stjórnmálasög-
unni. Af þeim sökum er ekki að
undra, þótt Morgunblaðið taki
Ólaf á beinið og spyrji hann í við-
tali á dögunum að því „hvað ung-
ir Sjálfstæðismenn teldu sig eiga
sameiginlegt með norrænum
íhaldsflokkum“.
Ólafi varð ekki svarafátt.
Hann sagði sem svo, að enda þótt
Sjálfstæðisflokkurinn kenndi sig
ekki við íhaldsstefnu „færi upp-
runi flokksins ekki á milli mála“ -
þar sem hann varð til úr íhalds-
flokknum gamla og Frjálslynda
flokknum (sem var reyndar
aldrei stór - kannski sætti sá sam-
runi minni tíðindum á sínum tíma
en heimkoma hulduhers Alberts
Guðmundssonar til Valhallar
nú). Sjálfur vildi Ólafur gjarna
kalla sig íhaldsmann „í anda
stefnu Jóns Þorlákssonar og kall-
aði hana í leiðinni „frjálsynda
íhaldsstefnu".
Politiskir
landvinningar
En mestu skiptir þó að
Heimdallarforinginn ungi telur,
að mál sé til þess komið að Sjálf-
stæðisflokkurinn og ungliðar
hans fari að kenna skoðana-
bræðrum sínum í öðrum íhalds-
flokkum eitt og annað um það
hvernig lifa skal í erfiðum pólit-
ískum heimi. „Viljum hafa áhrif
víðar en á íslandi“ segir formað-
urinn í anda gróinnar Heimdall-
arhefðar, sem er fullkomlega
frjáls undan oki hógværðarinnar
- og uppgerðarhógværðarinnar
líka. „Þeir geta eflaust lært af
okkur, segir hann ennfremur, og
því meiri ástæða er til að við störf-
um með þeim“.
Og hvað eiga ungir íhaldsmenn
á Norðurlöndum svo að læra af
flokki Jóns, Ólafs og Bjarna? Jú -
það kemur einnig fram í viðtal-
inu. Þeir eiga að læra að vera
„borgaraleg breiðfylking" sem
tekst að krækja sér í svipað fylgi
og sósíaldemókratar hafa tryggt
sér á öðrum Norðurlöndum.
Þetta hafa þeir lengi verið að
bauka við karlagreyin og hafa, að
því er Ólafur Þ. Stephensen
segir, „færst nær stefnu hans
(Sjálfstæðisflokksins) á undan-
förnum áratugum."
Of seint í
rassinn gripið?
Það er alveg rétt sem kemur
fram í þessu spjalli Morgunblaðs-
ins við formann Heimdallar, að
Sjálfstæðisflokkurinn er dálítið
sér á parti. Hann var blátt áfram
svo heppinn að geta tvinnað sam-
an annarsvegar þann roggna ein-
yrkjahugsunarhátt, sem kenna
má við Bjart í Sumarhúsum og
var mjög sterkur í íslensku
bændasamfélagi, og svo snemm-
borinn skilning Ólafs Thors á því
að það væri eins gott að sam-
þykkja dálítinn velferðarkrat-
isma áður en það væri orðið of
seint. Áður en fylgismöguleikar
hjá alþýðu væru roknir út í veður
og vind. Hitt er svo að líkindum
misskilningur að þetta sé kænska
sem Sjálfstæðisflokkurinn geti
gert að útflutningsvöru- allra síst
á þeim tímum þegar allir hinir
stærri flokkar á Norðurlöndum
eru eins og dæmdir til að síga inn
miðju samfélagsins, þar sem
kjósendurnir eru flestir og allar
línur um leið óskýrastar. Og fylg-
ið ræðst meir af ísmeygilegri sjón-
varpshönnun á foringjanum en
nokkrum þeim aðgerðum sem
kenna má við hægri eða vinstri.
Okurteisi
um íhaldsmenn
En úr því að Heimdellingar eru
farnir að gangast við því að þeir
séu eiginlega íhaldsmenn að and-
legri ætt og uppruna, þá er ekki
úr vegi að nota tækifærið til að
rifja upp eitt og annað sem menn
hafa látið sér um munn fara um
þá pólitísku dýrategund. Til
dæmis þetta hér:
„íhaldsmenn eru ekki endilega
heimskir, en flestir bjánar éru
íhaldsmenn“
Ojbara, hver talar svona ljótt
um blessaða mennina? Það var
reyndar hvorki kommúnískur
ofláti né drýldinn krati - heldur
einn af dýrlingum frjálslyndrar
hugsunar, sjálfur John Stuart
Mill. Þið ráðið hvað þið gerið við
hann. Reyndar hafa virðulegir og
háborgaralegir pólitíkusar fyrir
og síðar fundið hjá sér þörf til að
segja margt misjafnt um íhalds-
menn. Til dæmis var það Woo-
drow Wilson Bandaríkjaforseti,
alveg saklaus af róttækni sem bjó
til þessa skilgreiningu hér:
„íhaldsmaður er sá sem situr
og hugsar, mest situr hann þó“.
Og annar og betri Bandaríkja-
forseti, Franklin D. Roosevelt,
komst svo að orði:
„íhaldsmaður er maður sem á
sér tvo ágæta fætur, en hefur samt
sem áður aldrei lært að ganga
fram á við.“
Leitin að
rettlætingu
Þetta er allt nokkuð fróðlegt.
En það var hinsvegar sá ágæti
hagfræðingur John Kenneth Gal-
braith, sem lýsti því svo ágætlega
hvað íhaldsmenn vorra tíma
einkum fást við - og miðla þá hver
öðrum af ef að líkum lætur. En
hann sagði:
„Nútíma íhaldsmaður fæst
mest við elstu æfingu mannsins í
siðaspeki: m.ö.o. leitina að æðri
siðferðilegri réttlætingu fyrir sín-
girni“.
Einhvern veginn finnst manni
að íslenskir íhaldsmenn hafi ekki
verið neitt afskaplega djúpt
sokknir í þessa leit. Einhvern
veginn finnst manni að þeir séu
gæddir helst til miklu umburðar-
lyndi í garð eigin síngirni til að
þeir láti hana vefjast um fætur sér
á sjálfstraustgöngunni miklu.
Altént er það ólíklegt að þeir séu
aflögufærir í útlöndum með af-
rakstur af þessari leit. En eins og
þar segir: margt er gaman guðs,
mörg er skemmtun skrattans. _
Þjóðviljinn
Síðumúla 6-108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útg«far>dl: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Rltstjórl: Ámi Bergmann.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Aðrlr blaðamenn: Dagur Þorleifsson, ElíasMar (pr.).Guðmundur
Rúnar Heiðarsson, Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim Smart (Ijósm.),
Kristófer Svavarsson, ÓlafurGíslason, Páll Hannesson, SigurðurÁ.
Friðþjófsson (umsjm. NýsHelgarblaðs), ÞorfinnurÓmarsson(íþr.),
ÞrösturHaraldsson.
Framkvœmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Sigrún Gunnarsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsia: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Eria Lárusdóttir
reiösiu- og afgreiðslustjóri: Ðjörn Ingi Rafnsson.
relðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
>eimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Byrsla, afgrelðsla, ritstjórn:
umúla 6, Reykjavík, símar. 681333 & 681663.
llýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
brot oa setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Verð í lausasölu: 90 kr.
Nýtt Helgarblað: 140 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 1000kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN j Þrlftjudagur 27. Júní 1989