Þjóðviljinn - 02.11.1989, Page 3

FRÉTTIR
Sýslumaður Húnaþings
Ummæli
rannsökuð
Ólafur Þ. Þórðarson sendi ríkissaksóknara
bréfí gœr vegna ummœla Jóns ísberg ífréttum
Stöðvar2 þarsem Jón segir einkabílstjóra
Ólafs hafa verið tekinnfyrir ofhraðan akstur.
Ólafur Þ.: Nú reynir á hvort ég erhefnigjarn.
Jón Isberg: Þetta var misskilningur, það var
bílstjóri Ólafs Ragnars sem var tekinn
Ólafur Þ. Þórðarson alþingis-
maður hefur sent ríkissaksókn-
ara bréf þar sem hann fer fram á
að orð Jóns ísbergs, sýslumanns í
Húnaþingi í fréttum Stöðvar 2 á
þriðjudagskvöld verði rannsök-
uð. Jón sagði þar að ástæðan
fyrir því að Ólafur Þ. hefði tekið
upp embættisfærslur sínar á Al-
þingi væri að skömmu áður hefði
lögreglan á Blönduósi stöðvað
bifreið Ólafs Þ. og sektað einka-
bflstjóra hans fyrir of hraðan ak-
stur.
„í fyrsta lagi er ég ekki í þeim
þjóðfélagsstiga að ég hafi einka-
bílstjóra. í öðru lagi hef ég ekki
verið staddur í Húnaþingi í
langan tíma. f þriðja lagi hef ég
ekki verið stöðvaður af lögregl-
unni þar fyrir of hraðan akstur,
hvorki fyrr né síðar,“ sagði
Ólafur Þ. Þórðarson við Þjóðvilj-
ann í gær.
Ólafur sagðist að sjálfsögðu
ekki geta legið undir þessum
áburði og því hefði hann sent
ríkissaksóknara málið.
„Það er ekki einhver einstak-
lingur sem heldur þessu fram
heldur yfirvaldið í Húnaþingi og
nú mun látið á það reyna hvort ég
sé jafn hefnigjarn maður og Jón
lét í veðri vaka,“ sagði Ólafur Þ.
þegar hann var spurður hvort
hann myndi fara með þetta mál
fyrir dómstóla.
„Þetta var misskilningur. Það
var ekki bflstjóri Ólafs Þ. Þórðar-
sonar sem var stöðvaður heldur
bflstjóri Ólafs Ragnars Gríms-
sonar,“ sagði Jón ísberg við
Þjóðviljann í gær.
Jón sagðist hafa reynt að ná í
Ólaf Þ. til þess að leiðrétta þenn-
an misskilning í gær en ekki tek-
ist. Þá hefði hann beðið Stöð 2 að
leiðrétta þetta í fréttatíma sínum.
En hvað kemur það umræð-
unni á Alþingi við hvort bflstjóri
Ólafs Ragnars hefur verið stöðv-
aður fyrir of hraðan akstur?
„Ekki nokkuð skapaðan hlut,“
sagði Jón ísberg. -Sáf
Fiskverð
Allt að fjór-
faldur munur
Frjálst verð á ýsu hefur leitt til mikilla
hœkkana
Mismunur á fiskverði í versl-
unum landsins er mjög mik-
ill og er munur á hæsta og lægsta
verði á sömu tegund allt að því
ijórfaldur. Einnig er fiskur oftast
talsvert dýrari á höfuðborgar-
svæðinu en utan þess og fiskbúðir
selja fiskinn ódýrar en aðrar
verslanir á höfuðborgarsvæðinu.
Þetta kemur fram í verð-
könnun Verðlagsstofnunar sem
fram fór 18. október sl. Kannað
var verð 16 fisktegunda í 24 fisk-
búðum og 27 matvöruverslunum
á höfuðborgarsvæðinu og í einni
fiskbúð og 17 verslunum á átta
stöðum utan höfuðborgarsvæðis-
ins. Mestur munur reyndist vera
Trillukarlar
Óttast slys
við Dounreay
Hagsmunaaðilar mót-
mœli harðlega
„Slys við endurvinnslustöðina í
Dounreay í Skotlandi myndi þýða
að mengun þaðan mundi komin
til íslands eftir um það bil sex ár
sem gæti þýtt að fiskveiðar í efna-
hagslögsögu eða hluta hennar
myndu leggjast af,“ segir í álykt-
un fundar í Kletti, svæðisfélagi
trillukarla á Akureyri.
Fundurinn lýsir áhyggjum
vegna ákvörðunar um uppbygg-
ingu endurvinnslustöðvarinnar í
Dounreay í Skotlandi og skorar á
alla hagsmunaaðila í fiskveiðum
og fiskvinnslu að sameinast um
hörð mótmæli gegn henni.
-grh
á heilum steinbít þarsem verðið
rokkaði frá 72 krónum á Eskifirði
upp í 280 krónur í Hafkaupum og
Hafrúnu í Reykjavík. Einnig var
mjög mikill munur á rauðsprettu-
flökum sem kostuðu frá 135
krónum á ísafirði í 450 krónur í
Hafrúnu í Reykjavík.
Annars reyndist munur á hæsta
og lægsta verði yfirleitt undir
100%. Munur á hæsta og lægsta
verði á stórlúðu var þó mikill, eða
143%, og 126% verðmunur var á
hæsta og lægsta verði á smálúðu.
Hin sívinsælu ýsuflök með roði
kostuðu frá 313 krónum kflóið í
425 krónur þannig að munurinn
reyndist tæp 36%. Þetta er einkar
athyglisvert þarsem ýsuflök kost-
uðu hvergi yfir 300 krónum í
könnun Verðlagsstofnunar frá
því í maí. Frjálst verð á ýsu hefur
því leitt til mikilla hækkana.
Talsverður munur var á meðal-
verði einstakra tegunda á höfuð-
borgarsvæðinu og á meðalverði
utan þess. Þannig reyndust tólf
tegundir hafa lægra meðalverð
úti á landsbyggðinni en aðeins
fjórar tegundir höfðu lægra með-
alverð á höfuðborgarsvæðinu.
Mest munaði á meðalverði á
heilum steinbít, eða 63%, og
57% munur var á meðalverði á
smálúðuflökum. Hinsvegar
reyndust kinnar að jafnaði 10%
ódýrari á höfuðborgarsvæðinu.
Sé tekið meðalverð allra fiskteg-
undanna munar um 15% á verði á
eða utan höfuðborgarsvæðisins.
Einnig sýnir könnunin að fisk-
ur er mun ódýrari í fiskbúðum en
öðrum verslunum á höfuðborgar-
svæðinu. Meðalverð var lægra í
fiskbúðum í öllum tilvikum nema
hvað eldislax reyndist þar dýrari.
-þóm
Grundvallarbreyting
á húsnæðiskemnu
Nú þegar hálfur mánuður er
þar til húsbréfakerfið verður
tekið í notkun er enn margt óljóst
hvað varðar framkvæmd þess.
Húsbréfakerfið var samþykkt
með lögum 8. maí s.l. og er það
mat margra að lcngri tími hefði
mátt líða til gildistöku. Enn hefur
ekki verið gefin út reglugerð sem
fylgja á lögunum en í henni verð-
ur m.a. kveðið á um vexti bréf-
anna. Nokkra furðu vekur að
hagsmunasamtök eins og neyt-
endasamtökin og launþega-
samtök hafa ekki tekið afstöðu til
þeirra brcytinga sem húsbréfa-
kerfið hefur í för með sér og
margir virðast hreinlega ekkert
vita um hvað þessar breytingar
snúast. Hjá Húsnæðisstofnun er
mikið að gera við undirbúning
breytinganna og kynning á þcirra
vegum er í þann mund að fara af
stað.
Fyrirmyndin að húsbréfakerf-
inu er sótt til Danmerkur þar sem
slíkt kerfi hefur verið við lýði í
meira en 100 ár. Með húsbréfa-
kerfinu er stefnt að því að fast-
eignamarkaðurinn sjálfur fjár-
magni kaup á notuðu húsnæði í
stað þess að Húsnæðisstofnun
ríkisins láni fé til slíkra kaupa.
Húsbréfakerfið hefur í för með
sér grundvallarbreytingu á fram-
kvæmd húsnæðiskaupa. Kerfið
er mun fljótvirkara en núverandi
lánakerfi þar sem meðalbiðtími
eftir láni er um 30 mánuðir. Það
er rétt að geta þess hér að það
stendur ekki til að leggja niður
núverandi lánakerfi sem stendur,
heldur geta kaupendur valið
hvora leiðina þeir fara. Hins veg-
ar verða vextir á húsnæðislánun-
um líklega hækkaðir áður en
langt um líður.
Húsbréfakerfið mun í grófum
dráttum ganga þannig fyrir sig að
sá sem hyggst festa kaup á hús-
næði byrjar á því að leita til Hús-
næðisstofnunar eftir mati á
greiðslugetu sinni. Lögð er inn
umsókn til Húsnæðisstofnunar
með upplýsingum um laun,
skuldir, eignir og fleiri þætti og
áætlanir um hvernig viðkomandi
umsækjandi ætlar að standa að
kaupunum. Á grundvelli þessara
upplýsinga ákveður Húsnæðis-
stofnun hversu dýra eign um-
sækjandi getur keypt og sam-
þykkir um leið að taka við fast-
eignaveðbréfum gefnum út af
kaupanda fyrir 65% af því verði.
f fyrstu mun Húsnæðisstofnun
ein annast þetta mat en þegar
fram líða stundir er áætlað að
bankar og fleiri aðilar geti sinnt
þessum þætti. Nú getur um-
sækjandi farið á stúfana og fund-
ið íbúð, innan þess verðs sem
hann er talinn ráða við. Áður en
endanlegur kaupsamningur er
gerður verður að fá samþykki
Húsnæðisstofnunar. Telji hún
samninginn í lagi er hægt að
ganga frá kaupunum og kaupandi
gefur þá út fasteignaveðbréf sem
seljandi fær í hendur og fer með í
Húsnæðisstofnun sem skiptir á
þeim og húsbréfum. Stofnunin
sér síðan um að innheimta reglu-
legar afborganir kaupandans af
bréfunum. I höndum seljandans
eru húsbréfin nánast jafngild
peningum. Hann getur selt þau
strax, notað þau til kaupa á öðru
húnsæði eða átt þau áfram og
jafnframt tekið þá áhættu sem
felst í því að eiga verðbréf sem
fylgja markaðsverði á hverjum
tíma.
Aðgangur að húsbréfakerfinu
er óhindraður en hins vegar getur
mat Húsnæðisstofnunar á
greiðslugetu kaupanda verið það
lágt að möguleikar hans séu
bundnir við mjög ódýrar íbúðir.
Á móti kemur að félagslega íbúð-
akerfið hefur vaxið talsvert á
undanförnum árum og unnið er
að frekari uppbyggingu þess.
Vextir á húsbréfum verða ekki
niðurgreiddir eins og á núverandi
húsnæðislánum en hins vegar
verður tekið upp svokallað vaxta-
bótakerfi þar sem ríkið mun
niðurgreiða vexti í gegnum skatt-
kerfið til þeirra sem eru undir
ákveðnum tekju- og eignamörk-
um. Vaxtabæturnar eru reiknað-
ar þannig út að frá þeim vaxtagj-
öldum sem fólk greiðir árlega er
dregin fjárhæð sem nemur 5% af
heimilistekjum og3% afhverjum
100 þúsund krónum sem eignar-
skattstofn fer umfram 1700 þús-
und hjá einstaklingi og 3400 þús-
und krónum hjá hjónum. Með
þessu móti á að niðurgreiða vexti
hjá þeim hluta húsnæðisk-
aupenda sem telst þurfa á því að
halda en leggja niður núverandi
kerfi sem veitir fólki aðgang að
niðurgreiddum lánum óháð tekj-
um og eignum.
- í grundvallaratriðum líst
okkur vel á húsbréfakerfið og
teljum það vera til mikilla bóta.
Með þessu kerfi er verið að
„Með húsbréfakerf-
inu er verið að hverfa
frá miðstýringu og
stefnt að því að stór
hluti húsnœðismark-
aðarins fjármagni sig
sjálfur. Kerfið hefur í
för með sér töluvert
aukna vinnu varð-
andi mat á greiðslu-
getu kaupanda o.þ. I.
en kostir þessfelast í
því aðfólk verður að
gera sér greinfyrir
raunverulegri greiðslu-
getu áður enfarið er
út í húsnœðiskaup. “
hverfa frá miðstýringu og stefnt
að því að stór hluti húsnæðis-
markaðarins fjármagni sig sjálf-
ur. Húsbréfakerfið útheimtir
töluvert aukna vinnu varðandi
mat á greiðslugetu kaupenda
o.þ.l. en kostir þess felast í því að
fólk verður að gera sér grein fyrir
raunverulegri greiðslugetu áður
en farið er út í húsnæðiskaup og
fara nákvæmlega ofan í saumana
á því hver heildarútgjöldin verða
við kaup og rekstur húsnæðis,
sagði Þórólfur Halldórsson, for-
maður Félags fasteignasala.
Spurningum varðandi áhrif
húsbréfakerfisins á fasteigna-
markaðinn, íbúðaverð, útborg-
unarhlutfall og fleiri þætti virðist
ekki vera hægt að svara með
neinni vissu fyrirfram.
- Hjá Húsnæðisstofnun hafa
ekki verið gerðar neinar spár um
áhrif húsbréfakerfisins á fast-
eignaverð enda slíkt illfram-
kvæmanlegt. Hins vegar má bú-
ast við einhverri hækkun á íbúða-
verði eftir að húsbréfakerfið
verður tekið í notkun. íbúðaverð
hefur staðið í stað um nokkurt
skeið svo orsaka hækkana, ef af
verður getur líka verðið að leita í
öðrum þáttum, sagði Grétar J.
Guðmundsson, nýskipaður að-
stoðarmaður félagsmálaráðherra
sem starfaði áður á vegum Hús-
næðisstofnunar.
- Það er venja í fasteignavið-
skiptum að greiða um 15% af
íbúðarverði við undirskrift samn-
ings. Með því að selja húsbréfin
strax getur seljandi fengið um
80% af söluverði greidd út við
samning og afganginn er venju-
lega samið um að greiða á tillölu-
lega skömmum tíma. Samkvæmt
almennum reglum í viðskiptum
ætti þessi hækkun á útborgun að
leiða til lækkunar á verði vöru.
En íslenskt efnahagslíf fylgir oft á
tíðum illa lögmálum sem þessum,
auk þess sem aukin eftirspurn og
fleiri þættir hafa áhrif á verðið.
Það er því ákaflega erfitt að spá
um þróun mála en ég gæti þó trú-
að að verðið ætti eftir að hækka
eitthvað til að byrja með en
lækka þegar til lengri tíma er
litið, sagði Þórólfur. iþ
í BRENNIDEPLI
Fimmtudagur 2. nóvember 1989 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3