Þjóðviljinn - 11.11.1989, Blaðsíða 6

ERLENDAR FRÉTTIR
Búlgaría
Zhivkov
segir
af sér
Zhivkov (ávarpar hér miðnefnd flokks síns 1981) - hefur lofað glasnost en látið þar við sitja.
Todor Zhivkov, aðalritari
kommúnistaflokksins í Búlgaríu
og forseti landsins, sagði af sér
þeim embættum báðum í gær.
Við af honum sem flokksleiðtogi
hefur tekið Petar Miadenov,
utanríkisráðherra. Zhivkov, sem
nú er 78 ára að aldri, hefur ráðið
löndum lengur en nokkur núver-
andi ríkisleiðtogi austurbiakkar-
innar, eða 35 ár.
Þrátt fyrir háan aldur Zhivkovs
urðu vestrænir stjórnarerindrek-
ar í Sofíu, höfuðborg Búlgaríu,
hissa er þeir fréttu afsögn hans.
Bollaleggja þeir um hvort at-
burðir undanfarið í Austur-
Pýskalandi, allt frá afsögn Hon-
eckers til opnunar hliða á Berlín-
armúr og vesturlandamærum,
hafi ráðið úrslitum um að búlg-
arski leiðtoginn ákvað að hætta.
Einnig kom á óvart að Mladenov
skyldi taka við stöðu flokksleið-
toga, því að hann hefur hingað til
ekki verið talinn líklegur eftir-
maður Zhivkovs. Ekki liggur í
augum uppi að útnefning Mlade-
novs, sem er 53 ára, boði veru-
legar breytingar, því að hann hef-
ur verið talinn íhaldssamur líkt og
fyrirrennarinn.
Zhivkov lýsti að vísu yfir
fögnuði sínum með nýmæli Gor-
batsjovs Sovétríkjaforseta og
kvað stjórn sína ráðna í að fylgja
hans fordæmi. Hafa síðan verið
gerðar vissar umbætur í efna-
hagsmálum, en andófshópar,
sem látið hafa á sér bæra þar-
lendis síðustu ár, hafa mætt
hörku af hálfu valdahafa og átt
erfitt uppdráttar. Ýmislegt bend-
ir þó til þess að þeir séu að magn-
ast hægt og hægt, þannig söfnuð-
ust um 4000 manns saman við
þinghúsið í Sofíu í s.l. mánuði, er
alþjóðleg ráðstefna um umhverf-
isvernd var haldin þar, og
kröfðust glasnosts og lýðræðis.
Hugsanlegt er talið að leiðtog-
askiptunum muni fylgja breyting-
ar í frjálsræðisátt í efna-
hagsmálum, en engan veginn víst
að þær leiði til þess að stjórnar-
andstæðingar verði teknir vægari
tökum en áður.
Zhivkov sagði auk annars
lausu sæti sínu í stjórnmálaráði
kommúnistaflokksins.
Reuter/-dþ.
A ustur-Pýskaland
Miðnefnd vill frjálsar kosningar
Miðnefnd Sósíalíska einingar-
flokksins, ríkisflokks Austur-
Þýskalands, lauk þriggja daga
ráðstefnu sinni í gær með því að
leggja fram margþættar tillögur
um umbætur i stjórn- og efna-
hagsmálum ríkisins. Er í tillögun-
um m.a. gert ráð fyrir frjálsum
kosningum og funda- og félaga-
frelsi. Hlutverk miðnefndar er að
marka stefnu flokksins.
Ennfremur leggur miðnefndin
til að öryggisþjónusta ríkisins og
herinn verði sett undir eftirlit af
hálfu þingsins, að dómstólar
verði óháðir ríkisflokknum og að
ný lög verði sett um fjölmiðla.
Austurþýskir fjölmiðlar hafa
raunar breyst svo í frjálsræðisátt
síðustu örfáu vikurnar að þeir eru
vart þekkjanlegir miðað við það
sem áður var.
Miðnefndin leggur einnig fram
tillögur um umbætur í efna-
hagsmálum. Framleiðsla á
neysluvörum skuli hafa forgang,
þörf sé nýrra laga um fjárfesting-
ar og að hagskýrslur sýni ástandið
eins og það raunveruíega sé. Fel-
ur nefndin næstu ríkisstjórn að
ganga frá nákvæmri áætlun um
efnahagslegar umbætur. Forsæt-
isráðherra þeirrar ríkisstjórnar
verður væntanlega Hans Mo-
drow, flokksleiðtogi í Dresden og
helsti leiðtogi frjálslyndari
manna í flokknum.
Undanfarna daga hefur fólk
sem krafist hefur umbóta á
fjöldafundum umfram allt annað
lagt áherslu á að frjálsar kosning-
ar verði innleiddar og benda til-
lögur miðnefndar ríkisflokksins
til þess að hún hafi tekið þann
kost að ganga að þeim kröfum.
Áður en tillögurnar verða sam-
þykktar af stjórnvöldum er gert
ráð fyrir að flokksmenn og al-
menningur um allt land taki þær
til umræðu. Reuter/-dþ.
Skörð mdd í Berlínaimúr
Austurþýskir landamæraverð-
ir voru í gær byrjaðir á því að
rjúfa skörð í Berlínarmúrinn í
þeim tilgangi að opna í honum
fleiri hlið til umferðar. Lustu
áhorfendur upp fagnaðarópum
er jarðýtu frá austurþýska hern-
um var ekið á vettvang í þessu
skyni og fólk sást hrífa með sér
viðvörunarmerki sem minjagripi.
Friedrich Dickel, innanríkisráð-
herra Austur-Þýskalands, hafði
áður tilkynnt að fleiri hlið yrðu
opnuð til umferðar gegnum múr-
inn og einnig á landamærunum
að Vestur-Þýskalandi. Þannig er
gert ráð fyrir að á morgun verði
rofið skarð í múrinn á Potsdamer
Platz, sem kvað hafa verið mesta
umferðartorg í allri Evrópu fyrir
heimsstyrjöldina síðari, en hefur
verið að mestu autt síðan 1961 er
Berlínarmúr var hlaðinn, þar eð
hann sleit umferðaræðar er að því
lágu.
Hans Modrow
Flokksforkólfur sem gekk í
lið með alþingi göhiimar
Talandi tákn um þær breyting-
ar, sem óðum eru að verða í
Austur-Þýskalandi, er útnefning
Hans Modrow í stjórnmálaráð
Sósíalíska einingarflokksins og
embætti forsætisráðherra. Æðstu
menn flokks og ríkis litu hann
lengi hornauga sem of frjáls-
lyndan og gagnrýninn, en nú er
hann sjálfur kominn í röð helstu
forustumanna.
Modrow er 61 árs, en unglegur
eftir aldri og sprækur að sjá.
Hann fæddist 27. jan. 1928 í smá-
borginni Ueckermúnde í Vestur-
Pommern, skammt frá Stettiner
Haff. Hann er þannig í þennan
heim borinn á því svæði, sem nú
er Austur-Þýskaland, gagnstætt
Saarlendingnum Honecker og
Krenz, sem fæddur er í Austur-
Pommern, sem nú er hluti af Pól-
landi. Undir lok heimsstyrjaldar-
innar síðari hafði Modrow hafið
verkfræðinám, en var kvaddur í
Volkssturm, einskonar heima-
varnarlið, í þann mund er hann
fyllti seytjánda árið. Sovétmenn
tóku hann til fanga í stríðslokin
og var hann fjögur ár í fangabúð-
um þeirra. Heim kom hann um
svipað leyti og austurþýska ríkið
var stofnað og gekk fljótlega í
æskulýðssamtök ríkisflokksins,
Freie Deutsche Jugend (FDJ),
enda það þá vænlegast til frama
fyrir unga menn þarlendis. Hann
komst þar fljótt til áhrifa og varð
deildarstjóri samtakanna í
Austur-Berlín 1953, sama árið og
uppreisn var gerð þar og í fleiri
borgum ríkisins. Þeirri stöðu
gegndi hann til 1961, árið sem
Berlínarmúr var hlaðinn.
Fyrirmyndar
ungkommúnisti
Á þeim árum var hann eftirlæti
æðstu manna flokksins og í blöð-
um var honum lýst sem fyrir-
myndar ungum kommúnista,
sem fór á fætur fyrir allar aldir til
að synda og stjómaði fundum af
röggsemi og innlifun.
Hann varð aðalritari flokksins í
Dresden 1973 og hefur gegnt
þeirri stöðu síðan. Um þær
mundir var líklegt talið að hann
kæmist fljótt í innsta hring í
PRQFÍL~
flokknum. Hann var skjólstæð-
ingur Wemers Lamberz, sem þá
var meðal valdamestu manna
þarlendis og talinn hvað frjáls-
lyndastur ráðamanna. Lamberz
fórst í flugslysi í Líbýu í mars 1978
og síðan þá hefur Modrow „verið
úti í kuldanum" að vissu marki,
þangað til nú. Sagt er að Honeck-
er gamla hafi verið í nöp við hann
og meðvitað haldið honum kyrr-
um í Dresden og haft hann út-
undan við stöðuhækkanir og
embættisveitingar. Það er ekki
lengra síðan en í júní sem mið-
nefnd flokksins veitti honum
óbeint ofanígjöf fyrir að leyfa
andófshópum að starfa og sakaði
hann einnig um ódugnað við að
ráða bót á efnahagsvandræðum
umdæmis síns.
Lítillátur,
Ijúfur og kátur ...
Þar er Modrow eigi að síður
vinsæll. Honum tókst að koma
því til leiðar að Dresden varð
miðstöð rafeindatækni þarlendis
og hann lagði kapp á að endur-
gerðar yrðu frægar byggingar
þessarar glæstu menningarborg-
ar, sem lögð var í rúst í einni af
hroðalegustu loftárásum heims-
styrjaldarinnar síðari 1945.
Hansi, eins og hann er gjarnan
kallaður, er þar að auki ljúf-
mannlegur og alþýðlegur í fram-
komu og veitir sér ekki meiri lúx-
us en gengur og gerist um sam-
borgara hans. í Dresden býr
hann þannig með fjölskyldu sinni
í venjulegri íbúð en er sjaldan í
embættisbústaðnum, sem er öllu
íburðarmeiri.
Eftir að glasnost og perest-
rojka upphófust í Sovétríkjunum
vænkaðist hagur Modrows en
jafnframt bar meira á ergelsi
Honeckers og mannanna kring-
um hann í garð hins hressilega og
gagnrýna flokksstjóra í Dresden.
Frjálslyndari flokksmenn fengu
augastað á honum, enda þótti
hann falla með ágætum inn í stíl
Gorbatsjovstímans. Athyglin á
Modrow - (fararbroddi kröfugöngu.
honum breiddist út fyrir landa-
mæri ríkisins, hann hefur um
skeið verið svo að segja daglega á
síðum vesturþýskra blaða og allt
síðan 1987 hafa stjórnarerindrek-
ar og aðrir virðingamenn, so-
véskir sem vestrænir, verið tíðir
gestir hjá honum. Sovétmenn
hefðu að líkindum viljað sjá hann
fremst í forustunni nokkru fyrr en
varð.
Einhverntíma hefði það verið
talið til tíðinda að menn kæmust í
ónáð hjá austurþýskum vald-
höfum íyrir að vera í náðinni í
Moskvu, en þetta varð hlutskipti
Modrows um skeið. Spartanskir
lifnaðarhættir hans kváðu einnig
hafa farið í taugar æðstu manna,
sem búa ríkmannlega í sérstöku
hverfi við Wandlitzvatn, norður
af Berlín.
Á sveif með sínu fólki
Þungur straumur sögunnar
ásamt með viðhorfum Modrows
og vinsældum hans, innanlands
sem utan, bar hann um síðir fram
í fremstu röð forustunnar. Dres-
den er meðal þeirra borga
Austur-Þýskalands, þar sem
andófsaldan hefur risið hæst.
Borgarbúar, sem og aðrir Saxar,
líta svo á að þeir búi að ýmsu leyti
við verri hag en aðrir landsmenn
og séu útundan hjá valdhöfum í
Austur-Berlín. Fólksflóttinn
vestur hefur verið meiri, að til-
tölu við fólksfjölda, frá Dresden
en nokkurri annarri austurþýskri
borg.
Modrow brást við þessu með
því að gefa kröfugöngufólkinu í
skyn, að margt af því sem það léti
í ljós væri eins og talað út úr hans
hjarta. Og á mánudagskvöldið
gekk hann sjálfur í fararbroddi
fjölmennrar göngu um aðalgötur
borgar sinnar og tók undir kröfur
þær um gagngerar umbætur, er
þar voru fram bomar. Þar með
hafði hann opinberlega skipað
sér í lið með því alþingi götunnar,
sem þessa dagana virðist vera að
umhverfa Austur-Þýskalandi -
og raunar Evrópu um leið.
Kvæntur er Hans Modrow, á
tvö börn og a.m.k. eitt bama-
barn. dþ.
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 11. nóvember 1989