Þjóðviljinn - 29.11.1989, Blaðsíða 6

ERLENDAR FRETTIR
Tékkóslóvakía
Adamec samþykkir af-
nám valdaeinokunar
Hefur gengið aðflestum kröfum Borgaravettvangs. Hyggstmynda
nýja stjórn með hlutdeild fleiri en kommúnista
Ladislav Adamec, forsætisráð-
herra Tékkóslóvakíu, lýsti í
gær yfir fylgi stjórnar sinnar við
að valdaeinokun kommúnista-
flokksins í stjórnmáium landsins
verði afnumin og að mynduð
verði ný ríkisstjórn með hlutdeild
fleiri flokka en kommúnista.
Sagði Marion Galfa, ráðherra án
ráðuneytis, að Adamcc myndi 3.
n.m. leggja fyrir forseta landsins
tillögu um myndun nýrrar stjórn-
ar.
Ennfremur, sagði Galfa, ætlar
stjórnin að leggja fyrir sambands-
þingið tillögu þess efnis, að felld
verði úr stjórnarskránni greinin
um forustuhlutverk kommúnista-
flokksins í stjórnmálum. Gaf
ráðherrann þetta til kynna eftir
tveggja stunda fund forsætisráð-
herra með forustumönnum
stjórnarandstöðusamtakanna
Borgaravettvangs. Svo er að sjá
að ríkisstjórnin hafi á fundinum
að mestu gengið að kröfum vett-
vangsmanna. Fundur þessi var sá
þriðji í röðinni, sem Adamec hef-
ur haldið með þeim síðustu daga.
Talsmenn Borgaravettvangs
höfðu lýst því yfir að þeir myndu
krefjast afsagnar Adamecs ef
hann gengi ekki að kröfum sam-
takanna.
Borgaravettvangur vill enn-
fremur að Valtr Komarek, um-
bótasinnaður hagfræðingur sem
mikið hefur kveðið að síðustu
daga, verði skipaður fyrsti að-
stoðarforsætisráðherra. Á mánu-
dag hvatti hann til þess að tekin
Aoun býður
Hrawi
byrginn
Haft er eftir heimildar-
mönnum í Beirút að Michel
Aoun, herstjóri kristinna manna
þar í borg, muni hafa að engu
ákvörðun Eliasar Hrawi, nýkjör-
ins forseta landsins, um að svipta
hann herstjórn. Lítur Aoun á
Hrawi sem lepp Sýrlendinga og
tilskipanir hans allar sem ógildar í
samræmi við það. Hrawi hefur
útnefnt Emile Lahoud ofursta,
sem er Maroníti eins og þeir
Aoun báðir, til að taka við stjórn
alls Líbanonshers.
Bændaflokkur
Búlgaríu rís upp
Áhrifamenn í Bændaflokki
Búlgaríu, sem er eini flokkurinn
sem leyfður hefur verið í landinu
við hlið Kommúnistaflokksins,
hafa krafist þess í málgagni hans,
að bundinn verði endir á fjögurra
áratuga undirgefni flokksins við
stjórn kommúnista.
í opnu bréfi frá 85 mennta-
mönnum er þess krafist að flokk-
urinn verði endurreistur sem
sjálfstætt pólitískt afl í þjóðfé-
laginu. Þeir kveðast ekki vera
andkommúnistar en þeir vilji að
flokkur þeirra, sem eitt sinn var
öflugasti flokkur landsins, „starfi
með eðlilegum hætti“,en það hafi
hann ekki gert síðan kommúnist-
ar brutu hann til hlýðni árið 1947.
yrði upp markaðsstefna og fjöl-
flokkakerfi. Komarek erforstjóri
efnahagsspástofnunar tékkósló-
vakíska ríkisins og lagði s.l. ár
fram tillögur um að dregið yrði úr
miðstýringu efnahagslífs og
þungaiðnaður endurskipulagður.
Þáverandi forusta taldi að til-
lögur hans gengju of langt.
Borgaravettvangur, sem stofn-
aður var fyrir aðeins rúmri viku
sem tengisamtök andstöðuhópa,
er þegar orðinn meiriháttar vald-
hafi þarlendis. Verkfallið í fyrra-
dag, sem miljónir manna um land
allt tóku þátt í, varð stórsigur
fyrir samtökin. Þau hafa nú hvatt
til þess að fjöldafundum, sem
stóðu látlaust í 11 daga, verði
hætt. Með þeim aðgerðum hafa
stjórnarandstæðingar knúið fram
afsögn meira en helmings
stjórnmálaráðs kommúnista-
flokksins, lausn a.m.k. sjö pólití-
skra fanga og frjálslegan fréttafl-
utning ríkisfjölmiðla. Aflétt hef-
ur og verið tveggja áratuga banni
á fjölmörgum kvikmyndum,
bókum og leikritum, m.a. verk-
um eftir Vaclav Havel, helsta
talsmann Borgaravettvangs, og
Milan Kundera. Landamæra-
verðir hafa hleypt inn í landið, að
líkindum án formlegs leyfis yfir-
valda, þekktum andófsmönnum
sem verið hafa í útlegð í áratug
eða lengur, þ. á m. Zdenek Mlyn-
ar, helsta ráðgjafa Alexanders
Dubcek á Pragvori.
Reuter/-dþ.
Dubcek, Havel og Adamec á fjöldafundi í Prag á sunnudag, þar sem
þeir voru allir meðal ræðumanna. Að þeim hefur kveðið manna mest í
sambandi við örlagaríka atburðarás síðustu daga, en óvíst er um
hlutverk þeirra f stjórnmálum landsins í framtíðinni.
Þýskaland
Aætlun um ríkjabandalag
Gert ráð fyrir skipun nefndar til að samrœma stefnu ríkisstjórna og
náinni samvinnu um efnahags- og umhverfismál
Helmut Kohl, sambandskansl-
ari Vestur-Þýskalands, lagði í
gær fram áætlun, sem fréttamenn
kalla djarflega, um bandalag
þýsku ríkjanna tveggja. I ræðu á
vesturþýska þinginu las Kohl upp
áætlun í tíu liðum um hvernig
þessi hálfgildings sameining
Þýskalands gæti komið til fram-
kvæmda. Fréttamenn kalla þetta
áþreifanlegustu viðbrögð vestur-
þýsku stjórnarinnar hingað til við
atburðum í Austur-Evrópu und-
anfarið.
Kohl kvað fulla endursamein-
ingu Þýskalands enn vera mark-
mið Bonnstjórnarinnar og að
enginn vafi væri á að því takmarki
yrði náð um síðir, ef þýskur al-
menningur vildi. En viðvíkjandi
endursameiningu væri um að
ræða erfið vandamál, sem aðeins
yrðu leyst innan ramma Evrópu-
samstarfs. Hinsvegar ætti ekkert
að vera því til fyrirstöðu að nán-
ara samstarf en hingað til yrði
tekið upp milli þýsku ríkjanna
um margvísleg mál. Stjórnir ríkj-
anna ættu innan skamms að geta
skipað nefnd með heildarstefnu-
samræmingu fyrir augum, einnig
væri ráð að nefndir skipaðar full-
trúum beggja ríkja samræmdu
stefnu þeirra í einstökum málum
og að samráði væri komið á með
þingum ríkjanna. Sérstaka
áherslu lagði kanslarinn á nauð-
syn náins samráðs ríkjanna um
efnahags- og umhverfismál.
Skilyrði vesturþýsku stjórnar-
innar fyrir því að komið yrði á
nánu samráði af þessu tagi væru
að Austur-Þjóðverjar tækju upp
frjálsar kosningar, aflegðu valda-
einokun kommúnistaflokks,
drægju úr miðstýrðum áætlun-
arbúskap, leyfðu vestrænar fjár-
festingar og gæfu einkaframtaki í
atvinnulífi aukið svigrúm, sagði
Kohl. Hann kvaðst ennfremur
vilja hitta austurþýska ráðamenn
fyrir jól. Horfandi um öxl til
taugaóstyrkra vestrænna banda-
manna sinna lýsti kanslarinn yfir
áframhaldandi órofa hollustu við
Nató og Evrópubandalagið, en
hvatti jafnframt síðarnefnda aðil-
ann til að taka til athugunar að
samþykkja aukaaðild Austur-Þý-
skalands. „Það nær engri átt að
austurmörk bandalagsins verði
um alla framtíð við Saxelfi; það
Kohl - hefur þótt seinlátur í viðbrögðum ( sambandi við atburði í
Austur-Evrópu.
verður að standa austrinu opið,“
sagði Kohl.
Kohl hefur undanfarið sætt
gagnrýni heimafyrir fyrir seinlæti
í viðbrögðum gagnvart atburðum
í Austur-Evrópu. Sagt hefur ver-
ið að Mitterrand Frakklandsfor-
seti, sem boðað hefur opinbera
heimsókn sína til Austur-
Berlínar 20. des. sé að stela af
honum senunni þar, austurþýskt
kröfugöngufólk hefur undanfarið
krafist sameiningar þýsku ríkj-
anna og á hið sama leggur áherslu
Lýðveldisflokkurinn vestur-
þýski, sem þegar hefur reynst
kristilegum demókrötum skeinu-
hættur. - í ræðunni benti Kohl á
að ríkjabandalög væru snar þátt-
ur þýskrar sögu og gat í því sam-
bandi Þýska sambandsins og
fyrra þýska keisaradæmisins, sem
lengi var lauslegt ríkjabandalag í
raun, þótt að formi til væri það
ríki.
Reuter/-dþ.
Sovétríkin
Fjalla-Karabakh aftur
undir stjóm Azera
Mikil reiði meðal Armena yfir samþykkt Æðsta ráðsins
Æðsta ráðið sovéska hefur á
lokuðum fundi samþykkt
nýja skipan mála í hinu umdeilda
héraði, Fjalla-Karabakh, sem
mun að því er best verður séð
færa þetta armenska hérað aftur
á vald Azera.
Haft er eftir blaðamönnum að
ályktunin, sem samþykkt var af
miklum meirihluta fulltrúa í
Æðsta Ráðinu hafi vakið mikla
reiði fulltrúa Armeníu og Kara-
bakh og hafi þeir gengið af fundi í
mótmælaskyni.
Meira en 120 manns hafa látið
lífið í róstum í héraðinu sem stað-
ið hafa í tvö ár. En Fjalla-
Karabakh er, eins og kunnugt er,
hérað umlukt landi Azera, en að
mestu leyti byggt Armenum.
Ekki er með ölluljóst hvernig
héraðinu verður stjórnað, en haft
er eftir sovéskum blaðamönnum
að búið sé að leysa upp sérstaka
stjórnarnefnd sem hafði verið
skipuð frá Moskvu til að fara með
mál þessa svæðis til bráðabirgða.
Ný nefnd hafi tekið við sem sé að
mestu ábyrg fyrir stjórn Azerbæ-
dsjans.
Armenar, bæði í Fjalla-
Karabakh og í Armeníu sjálfri,
telja að með ofangreindri ráð-
stöfun Æðsta ráðsins sé í raun
látið undan kröfum svonefndrar
Þjóðfylkingar Azera, sem hefur
ekki viljað fallast á neinar
breytingar á stöðu hérðsins um-
deilda. En þessi grasrótar-
samtök, sem óspart kynda undir
aldagömlu hatri milli múslímskra
Azera og kristinna Armena, hafa
haldið Karabakh í einangrun
mánuðum saman. í ágúst leið
tókst þeim meira að segja að
stöðva vöruflutninga með járn-
brautum til Armeníu, og skipti þá
mestu að olía barst ekki til lands-
ins lengur. Um skeið kom til mik-
ils skorts á ýmsum matvælum í
Armeníu fyrir bragðið.
Sovétstjórnin hefur verið eins
og milli steins og sleggju í þessum
málum og hvatt til sátta. En hún
hefur ekki viljað taka undir kröf-
ur Armena um landamæra-
breytingar sem færa mundu Kar-
abakh undir stjórn Armeníu -
mest af ótta við fordæmi sem gæti
spillt sambúð annarra lýðvelda
þar sem landamæri og búseta
þjóða eða þjóðabrota fara ekki
saman. -áb/Reuter
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN