Þjóðviljinn - 22.12.1989, Blaðsíða 19

Dæturnarfimm: Angústías
(Helga E. Jónsdóttir), Magda-
lena (Ragnheiður Steindórsdótt-
ir), Amelía(Tinna
Gunnlaugsdóttir), Martírío (Guð-
rún Gísladóttir) og Adela (Sigrún
Waage).
— Það sem hefur verið áleitnast
frá fyrstu stundu er hvar og
hvernig verkið tengist, - snertir
okkar tíma. Lorca skrifar leikrit-
ið 1936, og þessi saga,-innilokun
kvenna á þessum forsendum er
nokkuð sem við þekkjum ekki
lengur, að minnsta kosti ekki
svona grímulaus, í okkar heims -
hluta í dag. En þó að það hafi verið
okkur ofarlega í huga á meðan á
vinnunni stóð er ekki þar með
sagt að það séu sterkustu áhersl-
upunktar sýningarinnar.
- Þegar Lorca skrifar Heimili
Vernhörðu Alba beinir hann
spjótum sínum að valdhöfum
þeirra tíma á Spáni; kirkju og
landeigendum. Vernharða er
tákn hvorutveggja, hún er efnað-
ur landeigandi er notar trúna,
kúgar í valdi kennisetninga og úr-
eltra hefða og heldur þannig
stöðu sinni og eignum. Þetta voru
þau öfl sem árið 1936 komu í veg
fyrir lýðræðislega þróun á Spáni.
Þér finnst kannski að það hafi
ekki beina skírskotun lengur?
- Jú, valdið er ennþá í höndum
þeirra sem ráða fjármagninu;
sitja á auðnum. Og þeir drottna í
krafti kennisetninga, úreltra
hefða og siða sem eru sterk kúg-
unartæki. Heimili Vernhörðu
minnir líka á þá sem sitja í sama
hjólfarinu, viðhalda óbreyttu á-
standi, þegja og hlýða, í stað þess
að vera á stöðugri hreyfingu,
breytast, lifa.
En er niðurstaða Lorca þá ekki
vonleysi? Sú dœtranna, sem gerir
uppreisnina er barin niður og að
minnsta kosti í fljótu bragði virð-
ist Vernharða og það sem hún
stendur fyrir hrósa sigri...
- Árið 1936 var þessi niður-
staða ekki vonleysi, heldur skýr
framtíðarsýn.
Hvernig stendur annars á því
að þið hafið breytt nafni verksins í
Heimili Vernhörðu Alba í stað
Húss Bernhörðu Alba eins og það
hefur verið þýtt hingað til?
- Við Guðbergur höfum bæði
svolítið gaman af því að spauga, -
Guðbergur kann þó þá kúnst bet-
ur en ég. Annars er þetta alveg '
kórrétt. Casa er á Spáni notað
jöfnum höndum yfir hús og heim-
ili. Rithátturinn Vernharða er til
kominn vegna spænsks fram-
burðar; í þessu tilviki er b borið
fram sem v. Svo er nafnið líka
smáminni í karlmanninn, nafnið
Vemharður er karlmannlegra á
íslensku en Bernharður. Og ég
segi einsog Adela í verkinu: „Mér
finnst gaman að sjá eitthvað
hrapa sem staðið hefur kyrrt um
aldaraðir.“
Eitthvað sem þú vilt bœta við?
- Kannski það að í þessari sýn-
ingu standa á sviði Þjóðleikhúss-
ins nær allar leikkonur hússins,
og enginn karlmaður, það er ein-
stæður atburður. Og þótt við höf-
um leitast við að hindra það að
sýning okkar yrði stofudrama í
spænskum stíl þá höfum við verið
okkur þess vel meðvitandi að
kannski einkennist þetta verk
fyrst og fremst af hinum mikla
næmleika Lorca fyrir kvensál-
inni.
-LG
NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 19