Þjóðviljinn - 29.12.1989, Blaðsíða 11

BÆKUR
í DAG
Siiwenn
Þekktir evrópskir myndlistarmenn hafa gert
Ríkisakademíunnar í Amsterdam, annaðist 3.
ndir á 7 hefti Sáðmanna. Pieter Holstein, yfirmaður grafíkdeildar
Sáðmenn Islands
og Evrópu
Steinar Sigurjónsson: Sáðmenn.
Vossforlag, Amsterdam, 1989.
208 bls. í 7 heftum.
Kápumyndir: Henriette van Egten,
Kristján Guðmundsson, Pieter Hol-
stein, Douwe Jan Bakker, Dieter
Roth, Rúna Þorkelsdóttir, Robin van
Harreveld.
Dreifing í Evrópu: Boekie-Woekie,
Gasthuismolensteg 16, NL-1016 AN,
Amsterdam.
Dreifing á íslandi: Sáðmenn, Bjarn-
arstíg 3, 101 Reykjavík.
Allt er einstætt við Steinar Sig-
urjónsson og skáldferil hans.
Með viðkomu í tónlist og setjara-
iðn hrifsaði hann til sín fljótlega
nærri óþekkt fræ og sáðkorn af
óræktarplöntum í íslensku þjóð-
lífi og gróðursetti í bókmenntum.
Aðrir höfundar höfðu ekki reynt
þetta hérlendis að ráði. Upp-
skeran birtist í saltstorknum,
vaggandi skáldverkum sem gerðu
suma lesendur sjóveika en lyfti
huga annarra til nýstárlegra til-
verusviða og kennda. Tímamir
liðu og nú tilheyra þessi efnistök
og uppruni hversdagslegri aðferð
íslenskra rithöfunda. Má þó full-
yrða að fáa þeirra gmni hver
mddi brautina.
Steinar hegðar sér í bók-
menntunum eins og fram-
kvæmdastjóri Vegagerðar ríkis-
ins og samgönguráðherra í sömu
persónu: Hann borar göt gegnum
fjöll, brúar sprænur, opnar les-
endum aðgang að nýjum
löndum, og hefur hraðað atburð-
arás ritlistarinnar í landinu. Öllu
þessu umstangi Steinars fylgir
náttúrlega dálftið jarðrask og
hávaði, sem sumt fólk kann ekki
við í fyrstu.
Styrkur Steinars hefur alltaf
birst í landnemahlutverkinu.
Hann hefur verið alveg ófeiminn
að ráðast í tilraunir og nýbreytni.
Honum væri þetta hins vegar um
megn ef hann stæði ekki föstum
fótum í bókmenntahefð Evrópu.
Allt að því meinlætakennd virð-
ing fyrir listinni rær svo undir og
baktryggir verkin enn frekar.
Af þessum sökum sem hér
vom taldar er maður ævinlega í
góðum höndum sem lesandi
Steinars, þótt blaðsíðurnar skelli
manni sitt á hvað við fyrstu sýn.
Hann gerir kröfur til lesandans,
er ráðríkur höfundur og ætlast til
að við gefum okkur á vald um-
hverfi og straumum verksins
sjálfs. Með tímanum hafa líka
skýrst gmndvallarþættir verka
Steinars: Ástríður manna, snert-
ing við nánasta umhverfi og að-
stæður, gmndvallarþættir sam-
ræðna og viðskipta.
Sáðmenn eru gefnir út í Hotlandi. Útgefandinn, Jan Voss til vinstri, höfundurinn
Steinar Sigurjónsson til hægri.
í því verki Steinars sem út kom
í Amsterdam á ofanverðu árinu
1989 og heitir Sáðmenn heldur
áfram sú skírsla samræðunnar um
hinstu rök sem höfundurinn hef-
ur efnt til í verkum undanfarins
áratugar. Það liggur við að þau
séu nauðsynlegur formáli sam-
ræðnanna í Sáðmönnum.
Það er alþjóðlegt svipbragð að
fólki og umræðum í Sáðmönnum,
en íslendingar ráða ferðinni. En
kappar sögunnar em þó „svo ó-
líkir íslendingum yfirleitt, að við
erum í allt öðmm heimi“, eins og
þar segir. Bertarnir em skil-
greindir svona: „Hábert er ann-
ars af enskum eða amerískum
stofni, Gilbert fætt ástarbam og
kom undir á hernámsárunum og
við Herbert af uppmna sem mað-
ur botnar lítið í.“
Það er mikið fjallað um flug og
prentsmiðjur í Sáðmönnum.
Frelsi og draumar flugsins em
andstæður við þyngd og jarð-
bindingu útgáfutækjanna á jörðu
niðri. Stjórnmálin fá á snúðinn:
„Þrátt fyrir endalausar ræður er
vitað mál að gamall kommi er
eins og nýtt íhald, en nýr kommi
er ávallt rifinn, lúsugur og ekki í
húsum hæfur.“
Nafngiftir söguhetjanna em
líka umhugsunarefni. Bertamir
vom áður nefndir, en þarna em
líka Sky High, Flower, Fírbolg,
Óna og Baróninn, svo dæmi séu
tekin. Sífellt er varpað fram
spumingum en svörin eru oftast
ráðgátur. Allir era í nálum um að
snúið verði út úr fyrir sér.
í Sáðmönnum er fjallað um vit-
undarástand og raunvemleika-
skyn. Og ekki alltaf á sama
tungumáli. Óna hefur orðið:
„Guð“, sagði hún á geh'sku við
Kate, kvemig á maður að skilja
þraglið í þessum karlmönnum
sem verða fullir!“ Og einna Bert-
anna lýsir notkunarmöguleikum
áfengis á þennan hátt: „...maður
fer í flug, því hjartað á til að verða
dapurt. Svo maður verður að fá
sitt á móti níðslegum þúnga lífs-
ins. Maðurhlóíviski,fyrstíviski,
síðan gini, því það er hreinna, en
vodka að lokum, því það er tær-
ara en nokkurt annað vín...“
En áfengið hefur sínar dökku
hliðar: „...maður ætti helst ekki
að vera fullur á flugi“. Þetta sagði
Hábert og var þá að fara á loft
með þrjár flöskur af vodka.“
Hassið fær sinn dóm: „Vísinda-
skáldsagan syndir um himnana
einsog hassið til að losna við að
hugsa, og svo á Flower að fara að
passa þetta lið, sem kemur hing-
að í sparifötum til að mæla og
reikna. Ég kann betur við heiðar-
lega og blátt áfram heimsku-
...hassið lætur þá kvísla af kurt-
eisi og hreiræktuðum vánka.“
Lýsing á ritverkinu Sáð-
mönnum er nánast dæmd til að
mistakast. Það er byggt upp svip-
að og tónverk, en heldur efnis-
kennd málverksins og ilmi mat-
argerðarlistarinnar.
Ritverkið Sáðmenn hefur
hlotið þau örlög, fyrst íslenskra
bóka, að vera gefin út í öðm
landi. Höfundurinn er lang-
þreyttur á tómlæti íslenskra út-
gefenda og hefur því ríka ástæðu
til að fagna innan á fyrstu kápu-
síðu: „Það er marktækt fólk
þama í Amsterdam og svo virðist
sem maður þurfi ekki að eiga við
neina sauði þar, vill höfundur
meina.“
Þekktir myndlistarmenn frá
Þýskalandi, Hollandi og íslandi
hafa gert kápumyndir á þessi 7
hefti Sáðmanna, sem koma í lag-
legri öskju og seljast á 1400 krón-
ur. Benda má ferðamönnum til
Amsterdam á að söluaðilinn þar,
bókaútgáfan og verslunin
Bookie-Wookie (,,bökí-vökí“) er
rétt við Pulitzer-hótelið sem
margir íslendingar gista á, eða
milli þess og Dam-torgsins.
ÓHT
þlÓÐVILIINN
FYRIR 50 ÁRUM
Stórkostlegir landskjálftar í
Tyrklandi. Talið að 6000-
8000 manns hafi farizt. T ugir
þúsunda manna heimilis-
lausir. Varað við einræðis-
brölti menntamálaráðs. Þjóð-
kunnir menntamenn skrifa Al-
þingi aðvörunarbréf. Tíðinda-
lítiðfrá Finnlandi. ítalskir,
sænskir og danskir hermenn
flykkjast til liðs við Ryti-
29. desember
föstudagur. 363. dagurárs-
ins. Tómasmessa. Sólarupp-
rás í Reykjavík kl. 11.21 -
sólarlagkl. 15.38.
stjórnina. Þjóðstjórnarliðið
neitar útvarpi á eldhúsum-
ræðum.
DAGBÓK
APÓTEK
Rey kjavík. Helgar- og kvöldvarsla lyfj-
abúöavlkuna
22.-28. des. er í Háaleitis Apóteki og
Vesturbæjar Apóteki.
Fyrmefnda apótekið er opiö um helgar
og annast næturvörslu alla daga 22-9 (til
10frídaga). Síðarnefnda apótekiðer
opið á kvöldin 18-22 virka daga og á
laugardögum 9-22 samhliða hinu fyrr-
nefnda.
LOGGAN
’ Reykjavík simi 1 11 66
Kópavogur...........simi 4 12 00
Seltj.nes...........sími 1 84 55
Hafnarfj............sími 5 11 66
Garðabær............sími 5 11 66
Slökkvilið og sjúkrabílar:
Reykjavík...........sími 1 11 00
Kópavogur...........sími 1 11 00
Seltj.nes...........sími 1 11 00
Hafnarfj............sími 5 11 00
Garðabær............sími 5 11 00
LÆKNAR
Læknavakt fyrlr Reykjavík, Sel-
tjarnarnes og Kópavog er i Heilsu-
verndarstöð Reykjavíkur alla virka daga
frá kl. 17 til 08, á laugardögum og helgi-
dögum allan sólarhringinn. Vitj-
anabeiðnir, símaráðleggingar og tíma-
pantanir i síma 21230. Upplýsingar um
lækna og lyfjaþjónustu eru gefnar í sim-
svara 18888.
Borgarspitalinn: Vakt virka daga kl. 8-
17 og fyrir þá sem ekki hafa heimilis-
lækni eða ná ekki til hans. Landspít-
allnn: Göngudeildin er opin 20-21.
Slysadeild Borgarspítalans: opin allan
sólahringinn simi 696600.
Hafnarfjörður: Dagvakt, Heilsugæslan
sími 53722. Næturvakt lækna sími
51100.
Garðabær: Heilsugæslan Garöaflöt s.
656066, upplýsingar um vaktlækna s.
51100.
Akureyri: Dagvakt 8-17 á Læknamið-
stöðinni s. 23222, hjá slökkviliðinu s.
22222, hjá Akureyrarapóteki s. 22445.
Farsími vaktlæknis 985-23221.
Keflavik: Dagvakt. Upplýsingars. 3360.
Vestmannaeyjar: Neyðarvakt lækna s.
1966.
SJÚKRAHÚS
Heimsóknartímar: Landspftallnn: alla
daga 15-16,19-20. Borgarspftalinn:
virkadaga 18.30-19.30, helgar 15-T8,
og eftir samkomulagi. Fæðlngardelld
Landspítalans: 15-16. Feðratími 19.30-
20.30. Öldrunarlækningadelld Land-
spítalans Hátúni 10 B. Alla daga 14-20
og eftir samkomulagi. Grensásdelld
Borgarspítala: virka daga 16-19, helgar
14-19.30. Hellbuverndarstöðin við
Barónsstíg opin alla daga 15-16 og
18.30-19.30. LandakotsspftalLallá
daga 15-16 og 18.30-19. Barnadelld:
, heimsóknirannarraenforeldrakl. 16-17
daglega. St. Jósefsspitali Hafnarfiröi:
alla daga 15-16 og 19-19.30. Klepps-
spftalirui: alla daga 15-16 og 18.30-19.
Vestmánnaeyjum: alla virka daga 15-
16og 19-19.30. Sjúkrahús Akraness:
alladaga 15.30-16 og 19-19.30. Sjúkra-
húsið Húsavfk: alla daga 15-16 og
19.30-20.
YMISLEGT
Hjálparstöð RKÍ. Neyðarathvarf fyrir ung-
lingaTjarnargötu 35. Sími: 622266, opið
allansólarhringinn.
Sálf ræðistöðin. Ráðgjöf i sálfræðilegum
efnum. Sími 687075.
MS-félaglðÁlandi 13. Opið virkadagafrá
kl. 8-17. Síminner 688620.
Kvennaráðgjötln Hlaövarpanum Vestpr-
götu 3. Opið þriðjudaga kl.20-22,
fimmtudaga 13.30-15.30 og kl. 20-22,
sími 21500, símsvari.
Sjálf shjálparhópar þeirra sem orðið hafa
fyrirsifjaspellum, s. 21500,símsvari.
Upplýsingar um eyðni. Sími 622280,
beintsamband við lækni/hjúkrunarfræðing
ámiðvikudögumkl. 18-19, annarssím-
svari.
Samtök um kvennaathvarf, simi 21205.
Húsaskjól og aðstoð fyrir konur sem beittar
hafa verið ofbeldi eða orðið fyrir nauðgun.
Samtökin ’78. Svarað er í upplýsinga- og
ráögjafarsíma félags lesbia og homma á
mánudags- og fimmtudagskvöldum kl. 21-
23. Símsvari á öðrum tímum. Sfminn er
91-28539.
Bilanavakt rafmagns-oghitaveitu:s.
27311. Raf magnsveita bilanavakt s.
686230.
Vinnuhópur um sif jaspellamál. Simi
21260 alla virka daga kl. 1-5.
Lögfræðiaðstoð Orators, félags laga-
nema, er veitt í sima 11012 milli kl. 19.30
og 22.00 á fimmtudagskvöldum.
„Opiðhús" krabbameinssjúklinga
Skógarhlíð 8 er „Opið hús“ fyrir alla krabb-
ameinssjúklinga og aðstandendur þeirra á
1 fimmtudögumkl. 17.00-19.00.
Samtök áhugaf ólks um alnæmisvand-
ann sem vilja styðja við smitaða og sjúka
og aðstandendur þeirra. Hringið I síma 91 -
22400 alla virka daga.
GENGIÐ
Sala
Bandaríkjadollar........... 61.63000
Sterlingspund............... 99.40900
Kanadadollar................ 53.20700
Dönsk króna................ 9.20190
Norsk króna.................. 9.27600
Sænskkróna................... 9.87030
.Finnsktmark................ 15.09610
Franskurfranki.............. 10.47640
Belgiskurfranki.............. 1.70110
Svissneskur franki.......... 39.60290
Hollenskt gyllini.......... 31.67740
Vesturþýsktmark............. 35.76900
Itölsklira................... 0.04792
Austurriskur sch............. 5.07850
Portúg. Escudo............... 0.40720
Spánskurpeseti............... 0.55560
Japansktyen.................. 0.42910
(rsktpund.................... 94.2630
KROSSGÁTA
■
II
11
U'' ■
■ y ■
... m 1 n~ 1 ■
Lárétt: 1 kona4fitu-
skán6espa7 Ián9
endaði12bát14undir-
förul 15sefa16odda-
nna 19 yndi 20 gagns-
laus
Lóðrétt: 2 nudda 3
naumu 4 skemmtun 5
hv(ldu7slær8blikk10
peningana 11 mögla
13uppistaöa17bjálfi
18eyktarmark
Lausn á siðustu
krossgátu
Lárétt: 1 svöl 4 sorg 6
! ætt 7 kast 9 opin 12 villa
14agi15tóg16nakta
19 töng 20 æðra 21
angri
' Lóðrétt: 2 vfa 3 læti 4
I stól 5 rói 7 klatti 8
<svinna10pataði11
negrar13lík17agn18
tær
Föstudagur 29. desomber 1989IPJÓÐVIUINN - SÍÐA 11