Þjóðviljinn - 16.01.1990, Blaðsíða 11

BÆKUR
I DAG
Hólar í Hjaltadal.
Silfurkrónur á
Sjávarborgarhlaði
Atjánda Skagfirðingabókin
Út er komin 18. árg.
Skagfirðingabókar, rits Sögu-
félags Skagfirðinga. Venja er að
bókin hefjist á æviágripi einhvers
merks Skagfirðings og að þessu
sinni ritar Freysteinn A. Jónsson
frá Mallandi um Gunnar Einars-
son frá Bergskála.
Gunnar var fæddur árið 1901
en andaðist árið 1959. Hann var
maður stórvel gefinn, vinsæll og
vel látinn, fæddur veiðimaður og
einkum rómaður fyrir refaveiðar
sínar, hagorður með ágætum.
Fylgja æviágripinu nokkur ljóða
hans og lausavísna en þar er af
miklu að taka.
Segja má að burðarás bókar-
innar að þessu sinni séu greinar
þeirra Elsu E. Guðjónsson og
Páls Sigurðssonar frá Lundi. Rit-
ar Elsa um biskupsskrúða Guð-
mundar góða, en það er gull-
saumaður messuskrúði frá dóm-
kirkjunni á Hólum í Hjaltadal.
Telur Elsa hann vera frá upphafi
13. aldar og trúlega enskan.
Skrúðinn er og hefur verið til sýn-
is í miðaldakirkjusal Þjóðminja-
safnsins og er án allra tvímæla
einhver merkasti kirkjugripur í
eigu þjóðarinnar. Er mikill feng-
ur að þessari gagnmerku grein en
henni fylgja margar myndir, bæði
í svarthvítu og lit.
Páll Sigurðsson ritar hinsvegar
um bruna skólahússins á Hólum í
Hjaltadal haustið 1926. Húsið
var keypt af Eggert Laxdal á Ak-
ureyri og stóð úti í Hrísey. Einar
Ásmundsson í Nesi hafði milli-
göngu um kaupin og kostaði hús-
ið, þar sem það stóð, kr. 1987.50.
Á Hólum var smíði hússins að
mestu lokið 1892. Haustið 1926
kviknaði í húsinu og brann það til
kaldra kola á skammri stundu.
Mannbjörg varð en íbúar hússins
misstu meira og minna af eigum
sínum. í grein sinni rekur Páll
þessa sögu allar ítarlega, greinir
frá herbergjaskipan og íbúum,
viðbrögðum þeirra, björgunar-
starfi og réttarhöldum, sem
fylgdu í kjölfarið. Greininni fylg-
ir mynd af húsinu og uppdráttur
af herbergjaskipan. Öll er þessi
grein Páls einkar fróðleg og
greinagóð.
Árið 1942 kom út bók próf.
Ólafs Lárussonar, Landnám í
Skagafirði. Þar gerir hann því
skóna, að sú frásögn Vatnsdælu
sé röng, að þegar óeirðamaður-
inn Hrollleifur fór úr Hrollleifs-
dalnum og yfir í Unadal, til fund-
ar við Hróðnýju dóttur Una, -
sem að öllum líkindum hefur
búið að Hrauni í Unadal, þá hafi
hann farið yfir fjallið milli dal-
anna, „því þar munu aldrei neinir
mannavegir hafa verið, fjallið
milli dalanna eigi minna en 9-10
km breitt og 6-700 m hátt”. í
Skagfirðingabók færir Árni Evert
Jóhannsson, sem um langt árabil
bjó á Hrauni í Unadal, gild rök
fyrir því, að frásögn Vatnsdælu
um ferðir Hrollleifs sé rétt en á-
lyktun Ólafs prófessors röng.
Leiðin yfir fjallið sé auðfarin og
sú besta, sem völ sé á. Og því
skyldi Hrollleifur ekki hafa valið
stystu og auðförnustu leiðina til
fundar við þá konu, sem hann
lagði hug á?
Birtur er þriðji pistillinn úr
endurminningum Guðmundar
Ólafssonar bónda og oddvita í
Ási í Hegranesi og segir Guð-
mundur frá því, er hann var stiga-
maður í Drangey, en það var, og
er raunar enn, hið mesta háska-
starf, enda komst Guðmundur í
hann krappan.
Kristín Pálmadóttir, lengi hús-
freyja á Hnausum í A-Hún., rek-
ur minningar sínar frá dvöl sinni í
Skagafirði í byrjun yfirstandandi
aldar. Eru þær skráðar af Dýr-
mundi Ólafssyni. - Guðmundur
L. Friðfinnsson rithöfundur á Eg-
ilsá bregður upp skemmtilegum
myndum af ýmsum gömlum og
góðum nágrönnum sínum og
Björn Egilsson frá Sveinsstöðum
segir frá hríðaráhlaupi því, sem
gerði að kvöldi þess 23. sept.
1943 og því eignatjóni, sem það
olli í Skagafirði. Sigurjón Páll ís-
aksson ritar um kirkjubækur
Hóladómkirkju. - Þá segir frá
deilum, sem urðu um hvaladráp á
Skaga árið 1869. - Sölvi Sveins-
son tínir upp pistla úr blöðum frá
öldinni sem leið og ritar skýringar
með þeim. - Nokkrar skagfirskar
lausavísur og kviðlinga er svo
þarna að finna og allmargar
myndir eru í bókinni. Bókinni
lýkur svo á nafnaskrá fyrir þrjú
síðustu bindin.
Ritstjórn Skagfirðingabókar
skipa: Gísli Magnússon, Hjalti
Pálsson, Sigurjón Páll ísaksson
og Sölvi Sveinsson. -mhg
PÓST- OG
SfMAMÁLASTOFNUNIN

Starfsmenn til línulagna
Upplýsingar veita starfsmannadeild v/
Austurvöll og umdæmisstjórar á Akureyri, ísa-
firði og Egilsstöðum.
flJÓÐVILJINN
FYRIR 50 ÁRUM
Sovétstjórnin sakar Svíþjóð og
Noreg um hlutleysisbrot. SvÖr
Norðurlandastjórnanna við orð-
sendingu Sovétstjórnarinnartal-
in ófullnægjandi í Moskva. Koht
og Gunther segja ásakanirnar á-
stæðulausarmeðöllu. Kaupum
flöskur, stórar og smár, viskípela,
glös og bóndósir. Flöskubúðin
Bergstaðastræti 10. Sími 5395.
16.janúar
þriðjudagur. 16.dagurársins.
Sólarupprás í Reykjavík kl. 10.53
-sólarlag kl. 16.23.
Viðburðir
Fyrsta bindindisfélag á íslandi
stofnað 1844. Byltingin í Rúss-
landi árið 1905. Verkalýðsfélagið
Hvöt á Hvammstanga stofnað
árið 1926.
APÓTEK
Reykjavík. Helgar- og kvöldvarsla lyfj-
abúöa vikuna
12.-18. jan. 1990 er í Garðs Apóteki og
Lyfjabúöinni Iðunni.
Fyrrnefnda apótekið eropið um helgar
og annast næturvörslu alla daga 22-9 (til
10 frídaga). Síðarnef nda apótekið er
t opiðákvöldin 18-22 virkadagaogá
laugardögum 9-22 samhliða hinu fyrr-
nefnda.
LÖGGAN
Reykjavik sími 1 11 66
Kópavogur sími 4 12 00
Seltj.nes sími 1 84 55
Hafnarfj sími 5 11 66
Garðabær sími 5 11 66
Slökkvilið og sjúkrabílar:
Reykjavík sími 1 11 00
Kópavogur sími 1 11 00
Seltj.nes sími 1 11 00
Hafnarfj sími 5 11 00
Garðabær 5 11 00
LÆKNAR
Læknavaktfyrir Reykjavík, Sel-
tjarnarnes og Kópavog er í Heilsu-
verndarstöð Reykjavíkur alla virka daga
frá kl. 17 til 08, á laugardögum og helgi-
dögum allan sólarhringinn. Vitj-
anabeiðnir, símaráðleggingar og tíma-
pantanir í síma 21230. Upplýsingar um
lækna og lyfjaþjónustu eru gefnar í sím-
svara 18888.
Borgarspitalinn: Vakt virka daga kl. 8-
17 og fyrir þá sem ekki hafa heimilis-
lækni eöa ná ekki til hans. Landspit-
alinn: Göngudeildin er opin 20-21.
Slysadeild Borgarspitalans: opin allan
sólahringinn simi 696600.
Hafnarfjörður: Dagvakt, Heilsugæslan
sími 53722. Næturvakt lækna simi
51100.
Garðabær: Heilsugæslan Garðaflöt s.
656066, upplýsingar um vaktlækna s.
51100.
Akureyri: Dagvakt 8-17 á Læknamið-
stöðinni s. 23222, hjá slökkviliöinu s.
22222, hjá Akureyrarapóteki s. 22445.
Farsími vaktlæknis 985-23221.
Keflavik: Dagvakt. Upplýsingars. 3360.
Vestmannaeyjar: Neyðarvakt lækna s.
v 1966.
SJÚKRAHÚS
Heimsóknartímar: Landspítalinn: alla
daga 15-16,19-20. Borgarspítalinn:
virkadaga 18.30-19.30, helgar15-t8,
og eftir samkomulagi. Fæðingardeild
Landspitalans: 15-16. Feðratími 19.30-
20.30. Öldrunarlækningadeild Land-
spitalans Hátúni 10 B. Alla daga 14-20
og eftir samkomulagi. Grensásdeild
Borgarspitala:virkadaga 16-19, helgar
14 19.30. Heilsu verndarstöðin við
Barónsstíg opin alla daga 15-16og
18.30-19.30. Landakotsspftali: alla
daga 15-16 og 18.30-19. Barnadeild:
, heimsóknirannarraenforeldrakl. 16-17
DAGBÓK
daglega. St. Jósefsspítali Hafnarfirði:
alla daga 15-16 og 19-19.30. Klepps-
spitalinn: alla daga 15-16 og 18.30-19.
Vestmannaeyjum: alla virka daga 15-
16og 19-19.30. SjúkrahúsAkraness:
alladaga 15.30-16 og 19-19.30. Sjúkra-
húsið Húsavík: alla daga 15-16 og
19.30-20.
ÝMISLEGT
Hjálparstöð RKÍ. Neyðarathvarf fyrir ung-
lingaTjarnargötu 35. Sími: 622266, opið
allan sólarhringinn.
Sálf ræðistöðin. Ráögjöf i sálfræðilegum
efnum. Sími 687075.
MS-félagiðÁlandi 13. Opið virkadagafrá
kl. 8-17. Siminner 688620. '
Kvennaráðgjöfin Hlaðvarpanum vestur-
götu 3. Opið þriðjudaga kl.20-22,
fimmtudaga 13.30-15.30 og kl. 20-22, •
simi21500, símsvari.
Sjálfshjálparhópar þeirra sem orðið hafa
fyrir sifjaspellum, s. 21500, símsvari.
Upplýsingar um eyðni. Sími 622280,
beint samband við lækní/hjúkrunarfræðing
á miðvikudögum ki. 18-19, annars sím-
svari.
Samtök um kvennaathvarf, sími 21205.
Húsaskjól og aðstoð fyrir konur sem beittar
hafa verið ofbeldi eöa orðið fyrir nauðgun.
Samtökin ’78. Svarað er i upplýsinga- og
ráðgjafarsíma félags lesbía og homma á
mánudags- og fimmtudagskvöldum kl. 21 -
23. Símsvari á öörum tímum. Síminn er
91-28539.
Bilanavakt rafmagns- og hitaveitu: s.
27311. Raf magnsveita bilanavakt s.
686230.
Vinnuhópur um sif jaspellamál. Simi
21260 allavirkadagakl. 1-5.
Lögfræðiaðstoð Orators, félags laga-
nema, er veitt í sima 11012 milli kl. 19.30
og 22.00 á fimmtudagskvöldum.
„Opið hús“ krabbameinssjúklinga
Skógarhlíð 8 er „Opið hús“ fyrir alla krabb-
ameinssjúklinga og aðstandendur þeirra á
fimmtudögum kl. 17.00-19.00.
Samtök áhugaf ólks um alnæmisvand-
ann sem vilja styðja við smitaða og sjúka
og aðstandendur þeirra. Hringið i síma 91 -
22400 alla virka daga.
GENGIÐ
15. jan. 1990
kl. 9.15.
Sala
Bandaríkjadollar............. 60.71000
Sterlingspund............... 101.17300
Kanadadollar................. 52.49500
Dönsk króna................... 9.30420
Norskkróna.................... 9.33710
Sænskkróna.................... 9.90050
Finnsktmark.................. 15.27300
Franskurfranki............... 10.59420
Belgískur franki.............. 1.71900
Svissneskurfranki............ 40.55440
Hollenskt gyllini............ 31.96520
Vesturþýsktmark.............. 36.05110
(tölsklíra.................... 0.04838
Austurrískursch............... 5.12520
Portúg. Escudo................ 0.40810
Spánskur peseti............... 0.55410
Japansktyen................... 0.41654
(rsktpund.................... 95.17800
KROSSGÁTA
Lárétt: 1 óró!ega4
höfuð6fuglahópur7
blót 9 karlmannsnafn
12mjúkan14stía15
stök 16 hæfni 19 sníkj-
ur 20 hreyfist 21 staura
Lóðrétt: 2 eyða 3 beitu
4fugl7auðugast8
hanskar10skera11
þekktri 13 lík 17 hljóða
18egg
Lausn á siðustu
krossgátu
Lárétt: 1 urða4lota6
fúa7basl9unun 12
taska 14 rýr 15 urt 16
áleit 19 auku 20 niða 21
stinn
Lóðrétt: 2 róa 3 af la 4
lauk5tau7borgar8
stráks10nautin11
nýtnar 13 ske 17 lit 18
inn
Þriðjudagur 16. janúar 1990 ÞJÓÐVILJINi
A 11