Þjóðviljinn - 31.01.1990, Qupperneq 3

________FRÉTTIR___________
Almenningssamgöngur
Sex sveitarfélög
saman í strætó
Fyrstu vagnarnir aka af stað 1. janúar 1992
Nýtt fyrirtæki um almennings-
samgöngur á höfuðborgar-
svæðinu verður formlega stofnað
í næstu viku. Að því standa sex
sveitarfélög í nágrenni Reykja-
víkur: Hafnarfjörður, Bessa-
staðahreppur, Garðabær, Kópa-
vogur, Mosfellsbær og Kjalarnes-
hreppur.
Fyrstu vagnar hins nýja fyrir-
tækis, sem heitir BS, hefja akstur
þann 1. janúar 1992, en þá renna
út sérleyfi Landleiða til farþega-
flutninga frá Hafnarfirði, og
Mosfellsleiðar frá Mosfellsveit.
Tíminn þangað til verður notaður
til margháttaðs undirbúnings.
Stofnkostnaður BS er áætlaður
um 300 miljónir króna á verðlagi í
september 1989 og velta fyrirtæk-
isins áætluð um 200 miljónir
króna á ári. Alls munu kringum
25 vagnar verða í áætlunarferð-
um milli sveitarfélaganna sex og
er gert ráð fyrir að þeir flytji tvær
miljónir farþega á ári. íbúafjöldi
þessara sveitarfélaga er nú nálægt
50 þúsundum.
Jónas Egilsson, framkvæmda-
stjóri Samtaka sveitarfélaga á
höfuðborgarsvæðinu, SSH, sagði
í samtali við Þjóðviljann að hugs-
unin á bak við fyrirtæki þetta væri
m.a. sú að gera íbúunum kleift að
ferðast á milli sveitarfélaganna
án þess að þurfa alltaf að fara um
miðborg Reykjavíkur. Stefnt er
að því að hafa tvær aðalskipti-
stöðvar í Reykjavík, í Mjóddinni
í Breiðholti og á Hlemmi. Þá
sagði Jónas að forráðamenn SVR
hefðu lýst sig reiðubúna að ræða
ákveðna samræmingu á ferðum
vagna fyrirtækjanna tveggja.
Hugmyndir að almennings-
samgöngufyrirtæki sem þessu
hafa verið lengi í bígerð. Á aðal-
fundi SSH 1988 var ákveðið að
stofna nefnd um málið og var
niðurstaða hennar kynnt á aðal-
fundinum í október í fyrra. í des-
ember síðastliðnum höfðu svo
áðurnefnd sex sveitarfélög
ákveðið að taka þátt í fyrirtæk-
inu.
-gb
Afengisúttektir ráðuneyta
Ófullnægjandi skýringar
Helmingur ráðuneyta gafekkifullnœgjandi
skýringar á áfengisúttektum á kostnaðarverði
Helmingur ráðuneytanna gaf
ekki fullnægjandi skýringar á
áfengisúttektum sínum á árinu
1988, en Ríkisendurskoðun hefur
yfirfarið alla reikninga aðalskrif-
stofa ráðuneytanna yfir áfengis-
úttektir á kostnaðarverði.
Þau ráðuneyti sem hér um
ræðir eru forsætisráðuneytið,
fjármálaráðuneytið, sjávarút-
vegsráðuneytið, samgönguráðu-
neytið, utanríkisráðuneytið og
heilbrigðisráðuneytið. Hin sex
ráðuneytin; menntamála-, land-
búnaðar-, dómsmála-, félags-
mála-, iðnaðar- og viðskipta-
ráðuneytið gáfu hinsvegar
fullnægjandi skýringar á áfengis-
úttektum sínum á árinu 1988.
Þótt ráðuneytin hafi ekki gefið
fullnægjandi skýringar á áfengis-
úttektum sínum telur ríkisendur-
skoðun að fyrir liggi fullnægjandi
skýringar á tilefnum risnuhalds í
flestum tilvikum. Hins vegar séu í
nokkrum tilvikum ekki fyrir
hendi aðrar skýringar en þær, að
úttektir séu vegna risnu ráðherra
eða ráðuneyta.
Ríkisendurskoðun fram-
kvæmdi þessa athugun að beiðni
yfirskoðunarmanna ríkisreikn-
ings 1988. Segjast yfirskoðunar-
menn ekki sjá ástæðu til frekari
athugasemda vegna þessa máls.
Þeir ítreka þó kröfur sínar um
bættan frágang greiðsluskjala
varðandi risnukostnað ráðuneyta
og stofnana ríkisins. Þá ítreka
þeir að ríkinu beri að hætta öllum
viðskiptum með áfengi á kostn-
aðarverði fyrir sjálft sig og bók-
færa slík viðskipti á venjulegu út-
söluverði einsog aðrir aðilar er
standa fyrir risnu.
-Sáf
Misskilningur leiðréttur
Smá misskilnings gætti í frétt
Þjóðviljans fyrr í vikunni um
málefni fyrrum starfsmanns
Ríkisendurskoðunar. Starfsmað-
urinn hefur farið fram á það við
dómsmálaráðherra að hann skipi
setusaksóknara til að rannsaka
atriði tengd brottvikningu sinni
úr starfi snemma árs 1984.1 frétt-
inni var sagt að starfsmaðurinn
treysti ekki saksóknara til að
rannsaka málið þar sem embætti
hans sé undir Ríkisendurskoðun
sett vegna fjármálalegs eftirlits.
I opnu bréfi sem lögmaður
starfsmannsins fyrrverandi sendi
Óla Þ. Guðbjartssyni dómsmála-
ráðherra stendur eftirfarandi um
ástæður þess að farið er fram á
sérstakan setusaksóknara:
„Beiðninni er beint til
dómsmálaráðherrans með vísun
til meginákvæða laga, sem koma
fram m.a. í 22. gr. laga nr. 74/
1974 um meðferð opinberra mála
og þess sérstaklega, að hinn
skipaði ríkissaksóknari er undir
Rikisendurskoðunina settur,
vegna fjármálalegs eftirlits.
Einnig vegna þess að umbj. minn
telur, að misbrestir hafi orðið við
starfrækslu Ríkissaksóknara-
embættisins, þegar þurft hefur að
vinna í málum, sem tengjast
skylduliði skipaðs ríkisendur-
skoðanda, Halldórs V. Sigurðs-
sonar. Hafi það gerst þegar upp-
víst varð um meinta fjármálaór-
eiðu sonar ríkisendurskoðandans
á árunum 1983/1984, en sonurinn
var þá starfsmaður Ríkisendur-
skoðunarinnar. Telur umbj.
minn, að blaðaskrif um fjármála-
óreiðu ónafngreinds starfsmanns
Ríkisendurskoðunarinnar hafi
verið tengd umbj. mínum, vegna
fyrirvaralausrar brottvikningar
hans snemma árs 1984. Þá hefur
legið fyrir a.m.k. síðan í ársbyrj-
un 1989, að tengdasonur ríkis-
endurskoðandans var talinn upp-
vís að meintri fjármálaóreiðu
sem starfsmaður Orkubús Vest-
fjarða. Hvorugt þessara mála
virðist enn hafa fengið lögmæta
meðferð hjá Ríkissaksóknara-
embættinu, þótt ýmsum nýrri
málum hafi verið lokið með
dómi, eða ákæra a.m.k. gefin
út.“
Hlutaðeigandi eru beðnir vel-
virðingar á misskilningnum.
Tekist á um þjóðarhagsmuni
Eins og viþ mátti búast hefur
Halldór Asgrímsson sjávarút-
vegsráðherra ákveðið að leggja
fram á Alþingi á næstunni frum-
varpsdrögin til laga um stjórnun
fiskvciða svo til alveg óbreytt frá
því þau komu út í haust. Þá voru
þau send út til kynningar og um-
sagnar hjá hinum ýmsu
hagsmunahópum í sjávarútvegi.
Þar með hefur ráðherrann að
engu þær aðfinnslur og breyting-
artillögur sem fram komu í ráð-
gjafanefndinni, enda þær vel
flestar í andstöðu við hans eigin
hugmyndir um stjórn fiskveiða.
Þar má nefna kröfuna um
byggðakvóta í stað þess að kvóti
fylgi skipi, kvótasala verði
bönnuð og að eftirlit með fram-
kvæmd fiskveiðilaganna verði
ekki undir stjórn sjávar-
út vegsráðuney tisins.
Því má ætla að mikið verk bíði
alþingismanna á næstunni þegar
frumvarpsdrögin verða lögð fram
í frumvarpslíki nema ef satt
reynist sem einstaka alþingis-
maður hefur haldið fram að þing-
menn séu aðeins strengjabrúður í
taumi hagsmunahópa. Ef svo er
þarf ekki að fara í neinar graf-
götur um það að samþykktir 39
manna á Fiskiþingi fyrr í vetur
munu vega þungt þegar að því
kemur að ákvarðanir verði tekn-
ar um þá auðlind sem að nafninu
til er sögð í eigu þjóðarinnar en
útgerðarmenn hafa stjórnað nán-
ast að eigin geðþótta þann tíma
ingar sem telur að kvóti eigi og
skuli fylgja skipi. í því máli mun
hann trúlega njóta stuðnings frá
þingmönnum Sjálfstæðisflokks-
ins. En eins og kunnugt er lét
fyrrum blaðafulltrúi Sölumið-
stöðvar hraðfrystihúsanna og
einn af núverandi þingmönnum
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík,
Guðmundur H. Garðarsson,
bóka það í ráðgjafanefndinni að
flokkurinn væri skoðanalaus um
málið að svo stöddu og mundi
ekki taka afstöðu til þess fyrr en
það kæmi til meðferðar Alþingis.
Kvótasala býður
uppá brask
Frá því kvótalögin komu fyrst
til framkvæmda í ársbyrjun 1984
hafa afleiðingar kvótakerfísins
sífellt verið að koma betur í ljós
og að margra dómi hefur nánast
allt sem það átti að koma í veg
í BRENNIDEPLI
fyrir mistekist. Fiskiskipastóllinn
heldur áfram að stækka, fiskur-
inn í sjónum verður sífellt léttari
og fleiri físka þarf í hvert tonn,
kvótasölur útgerðarmanna valda
byggðaröskun þar sem síst má
við, fyrir utan allt það brask sem
fylgir sölu á óveiddum fiski. Þá er
bandsins auk hinna fjölmörgu
einstöku félaga undir- og yfir-
manna vítt og breitt um landið
ályktað um frumvarpsdrögin út
frá sínum hagsmunum. Þá voru
frumvarpsdrögin rædd ítarlega á
þingi Verkamannasambandsins í
vetur sem og á aðalfundi Sam-
taka fiskvinnslustöðva. Auk þess
hafa háskólamenn verið iðnir
við að skrifa greinar í blöð og
tímarit um nauðsyn á sölu veiði-
leyfa og bent á hversu mikið
ranglæti það sé að útvegsmenn
skuli fá nánast frían aðgang að
þessari auðlind án þess að greiða
krónu fyrir. Aftur á móti geta út-
vegsmenn selt hæstbjóðanda sitt
veiðileyfi og hefur trúlega enginn
annar aðili eftirlaun sín jafn vel
tryggð og útgerðarmenn hafa í
skjóli fiskveiðilaganna.
En umræðan um kvótann
snertir ekki aðeins sjómenn og
útvegsmenn heldur og einnig það
fólk sem vinnur úr hráefninu í
landi, fiskvinnslufólkið. Hingað
til hefur þætti þess verið lítill
gaumur verið gefinn en það er
sem betur fer farið að breytast til
hins betra. í álitsgerðum sínum í
ráðgjafanefndinni vilja fulltrúar
Alþýðubandalagsins, Kvenna-
listans og Verkamannasam-
bandsins að ísfísksala verði tak-
mörkuð. f áliti Jóns Kjartans-
sonar formanns verkalýðsfélags
Vestmannaeyja og fulltrúa VMSÍ
í ráðgjafanefndinni segir orðrétt:
„Einnig vill VMSÍ benda á að
Þó að kötturinn sé í þorsklíki er of snemmt að fullyrða hvort frumvarp sjávarútvegsráðherra um stjórnun
fiskveiða verður samþykkt í skötulíki.
sem kvótinn hefur verið við lýði
eða frá ársbyrjun 1984.
Meirihluti fyrir
byggðakvóta
Sé aftur á móti tekið mið af
þeim sérálitum og athuga-
semdum sem fram komu hjá
fulltrúum ríkisstjórnarflokkanna
í ráðgjafanefndinni varðandi ein-
stök atriði frumvarpsdraganna
má ljóst vera að kvótasala, sala á
óveiddum fiski, nýtur ekki stuðn-
ings hjá fulltrúum Alþýðubanda-
lagsins og Borgaraflokksins. Auk
þess er Kvennalistinn andvígur
þessari sölu á kvóta. Síðan er það
spurning hvort það gengur eftir í
meðförum þingsins þegar frum-
varpið verður þar til umfjöllunar
og endanlegrar afgreiðslu. Þá
hefur Farmanna- og fiskimanna-
sambandið lýst yfir eindreginni
andstöðu við kvótasölu sem og
Sjómannasambandið, Lands-
samband smábátaeigenda og
Verkamannasambandið. Á 34.
þingi FFSÍ var fróðlegt að heyra
álit formælanda sjávarútvegs-
nefndar þegar hann mælti fyrir
áliti hennar um frumvarpsdrögin.
Þau voru eitthvað á þá leið að
nefndarmenn væru sammála 1.
grein draganna en síðan væri allt
það sem á eftir kæmi aðeins mis-
munandi útfærslur á því hvemig
braska ætti með þjóðarauðinn.
Þá eru fulltrúar þriggja flokka af
fjórum, sem að ríkisstjórninni
standa, fylgjandi því í sínum
álitum í ráðgjafanefndinni að
kvóti verði tengdur byggðar-
lögum. Eftir stendur aðeins
Framsóknarflokkurinn með sjáv-
arútvegsráðherra í broddi fýlk-
nú svo komið, ef frumvarpið
verður samþykkt nær óbreytt, að
engan físk má orðið veiða hér við
land nema með leyfum sjávarút-
vegsráðuneytisins, ef undan-
skilinn er marhnúturinn. Þess
vegna má alveg eins búast við því
að afli ungdómsins við bryggj-
ur landsins þar sem alltaf er ein-
hver slægur af ungufsa og bútungi
verði gerður upptækur af sér-
stökum veiðieftirlitsmönnum
ráðuneytisins í sumar. Því hlýtur
það að vekja furðu að almenning-
ur skuli ekki hafa látið meira í sér
heyra þegar þess er gætt að gert
er ráð fyrir að gildistími nýju lag-
anna verður óákveðinn. Þdð þýð-
ir að lögin muni ekki gilda í eitt ár
eða tvö heldur jafnvel út öldina
og nokk betur.
Frá því frumvarpsdrögin voru
birt í októberbyrjun hafa
hagsmunaaðilar svo sem Fiski-
þing, aðalfundur Landssam-
bands útvegsmanna, aðalfundur
Landssambands smábátaeigenda
og 34. þing Farmanna- og fiski-
mannasambandsins, sambands-
stjórnarfundur Sjómannasam-
Fiskimiðin eru sameign
þjóðarinnar en ekki ein-
hverra útvalinna hópa
sem geta ráðskast með
auðlindina að eigin geð-
þótta eins og raunin hefur
því miður verið til þessa
óhóflegur útflutningur á óunnum
físki hefur þegar valdið umtals-
verðu atvinnuleysi fiskvinnslu-
fólks víðsvegar um landið og tel-
ur Verkamannasambandið það
ekki í anda laganna um fisk-
veiðistefnu að byggja upp at-
vinnulíf á Humbersvæðinu og í
Norður-Þýskalandi meðan „eig-
endur“ auðlindarinnar ganga um
atvinnulausir".
Þessi mikli fiskútflutningur
hefur líka orðið til þess að utan-
ríkisráðuneytið og viðskiptaskrif-
stofa þess undir forystu formanns
Alþýðuflokksins hefur ekki vilj-
að láta fulltrúa sjómanna, útvegs-
manna og fiskvinnslunnar vera
einráða um stjórn Aflamiðlunar
sem þessir aðilar hafa beðið lengi
eftir að komist á koppinn. Ástæð-
an er að þessir aðilar eiga allir
hagsmuna að gæta varðandi út-
flutning á ferskum fiski og gott ef
fiskvinnslan sjálf er ekki með
þeim stærri í þessum bransa. Allt
þetta bitnar á atvinnuöryggi land-
verkafólks sem er þar fyrir utan
sá hópur launamanna sem lé-
legust hafa kjörin.
Áf framansögðumá ljóst veraað
mikið mun ganga á þegar kvótinn
kemur til umræðu á Alþingi enda
skoðanir stjórnmálaflokkanna og
einstakra þingmanna vægast sagt
afar skiptar. Þó skiptir mestu við
afgreiðslu frumvarpsins að
þröngir sérhagsmunir verði látnir
víkja fyrir hagsmunum heildar-
innar. Fiskimiðin í sjónum eru
sameign þjóðarinnar en ekki ein-
hverra útvalinna hópa sem geta
ráðskast með auðlindina aðeigin
geðþótta eins og raunin hefur því
miður verið til þessa.
-grh
Mlðvikudagur 31. janúar 199Ó ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3