Þjóðviljinn - 01.03.1991, Page 22

MENNING
Silja
Aðalsteinsdóttir
Pílagrímsför
Stundum gerir Sjónvarpið
manni merkilega greiða (ég
segi Sjón- varpið vegna þess
að ég á ekki myndlykil og líf
mitt er ennþá einfalt), og sá
seinasti sem það gerði mér var
að sýna Vetrar- brautina eftir
Bunuel fyrir rúmri viku. Bunu-
el gerði á sinni tíð margar dá-
samlegar kvikmyndir sem af
einhverjum orsökum eru alls
ekki til á myndbandaleigum,
þess vegna er sérstaklega
þakkarvert þegar sjónvarpið
sýnir manni þær.
Vetrarbrautin fylgir tveim
fátækum pílagrímum frá París
til hinnar helgu borgar Santi-
ago de Compostela á norðvest-
ur Spáni. Þeir fara ævafoman
pílagrímaveg og feta í fótspor
milljóna manna sem hafa farið
þessa leið og fara enn til að
votta heilögum Jakobi, sem
staðurinn er kenndur við, virð-
ingu sína. En kvikmyndin væri
ekki eftir Bunuel ef hún ein-
skorðaði sig við ferð þeirra fé-
laga. Smám saman kemur í
ljós að hann er að reisa leiðinni
sjálfri minnisvarða og þar með
brogaðri sögu kristninnar í
þessum löndum og skirrist
ekki við að blanda saman ólík-
um tímum þegar honum hent-
ar. Skemmtilegasta atriðið var
þegar villutrúarmenn frá mið-
öldum finna á flótta undan
kirkjuvaldinu fatnað skotveiði-
manna í nútímanum (sem eru
að synda sér til hressingar eftir
erfíði dagsins), flýta sér að
skipta um fot og tekst að kom-
ast undan - inn i nútímann!
Santiago de Compostela er
í héraðinu Galisíu á norðvest-
urhomi Spánar, fyrir norðan
Portúgal. Þar hefur verið
mannabyggð í mörg þúsund ár,
en eftir að kista Jakobs eldri,
eins postulanna tólf, fannst þar
á 9. öld, að tilvísan stjömu eft-
ir því sem sagan segir, varð
staðurinn eins konar svar
Spánar við Róm (sem stærir
sig af gröf Péturs postula).
Musteri var reist yfir líkams-
leifar Jakobs sem löðuðu fjöld-
ann til sín, viðskipti blómstr-
uðu, einnig listir og menntir.
Þegar ég fór til Santiago de
Compostela í sumar sem leið
til að heimsækja heilagan Jak-
ob kom ég ekki gamla veginn
að norðan heldur að sunnan,
frá Madrid, þar sem við hjón
höfðum sótt þing tvö þúsund
sagnfræðinga víðsvegar að úr
heiminum. Það sannaðist á
þessum sagnfræðingum að al-
menningur hirðir ekki lengur
um gamla dýrlinga, jafnvel þó
að þeir hafí sannanlega siglt
dauðir yfír höf á steinkistu,
heldur dýrka menn sólina. Að
þinginu loknu buðu Spánveijar
gestum upp á vikuferð til
frægra staða með sagnfræði-
legri leiðsögn. Þúsundimar
fóm suður og austur á bóginn,
en við vomm bara tuttugu sem
kusum að fara norður og vest-
ur, fólk frá mörgum Iöndum og
heimsálfum, en langflestir frá
íslandi miðað við fólksfjölda.
Reyndar fara Spánverjar sjálfír
norður í fríin sín, á hröðum
flótta undan þungum straumi
norðurevrópskra túrista sem
leggja undir sig sólarstrend-
umar, og við vomm í þeirri
óskaaðstöðu að fínnast við
ekki vera túristar heldur ferða-
menn, en á því tvennu er regin-
munur.
Eins og þið vitið sem sáuð
myndina komast pílagrímar
Bunuels aldrei á leiðarenda.
Þegar þeir sjá tuma dómkirkju
heilags Jakobs í fjarska og til-
hlökkun þeirra nær hámarki,
kemur stúlka að þeim og heill-
ar þá út í skóg með fogrum fyr-
irheitum. Þeim sjónvarps-
áhorfendum sem ergðu sig yfír
því er boðið á leiðarenda núna
- í huganum.
Miðbærinn í Santiago ber
þvi vitní að þetta er miðalda-
borg. Þröngar götumar gefa lít-
ið rúm fyrir bíla, hvað þá rútur.
Okkur er hent út úr henni utan
við elsta borgarhlutann, en það
er engin hætta á að við vill-
umst. Krókóttar steinlagðar
götumar milli lágra steinhús-
anna þræða fyrr eða síðar sömu
leið: að miðjunni. Allt gamalt
þekkist á því að það er grátt, úr
höggnu Galisíugraníti, en gull-
ið spánskt sólskinið töfrar fram
óvænt litbrigði í gráum steinin-
um, og innan stundar fínnst
okkur að aldrei höfum við
gengið um fallegri bæ.
Allt í einu víkkar sjón-
deildarhringurinn. Út úr rökkri
þröngra gatna komum við á
mikilfenglegt steinlagt torg og
augu okkar hrökkva út í ný-
fengnu frelsi, og upp eftir fín-
lega úthöggnum graníttumum
dómkirkjunnar miklu - þeir eru
sjötíu metra háir eins og fræg-
ustu Geysisgosin í landafræði-
bókinni í gamla daga.
Við torgið standa á allar
hliðar merk og fögur stórhýsi,
en ferðamaðurinn sér þau ekki
fyrr en á eftir. Viðamiklar
kirkjutröppumar teyma hann
upp að framhlið kirkjunnar
sem er frá 18. öld, en þó að hún
sé glæsileg er helgidómurinn
innar. Og fyrst Forhlið dýrðar-
innar (Portico de la gloria) sem
myndhöggvarinn Mateo skap-
aði fyrir rúmum átta hundmð
ámm. Gesturinn horfír hissa og
glaður á fjörleg andlit postul-
anna á hliðsúlunum sem síð-
degissólin lífgar við svo manni
fínnst þeir vera að spjalla sam-
an og á von á að þeir spyrji
frétta. Svo stingur gesturinn
fíngmnum í þar til gerð gróp
sem milljónir fingra hafa holað
í stein einnar súlunnar, bankar
höfði sínu á höfuð meistara
Mateo sem að eilífu liggur á
steingerðri bæn í hliðinu sínu,
gengur háleitur inn efitir kirkju-
gólfinu og gónir til skiptis upp
í tígulegar hvelfingamar og
fram fyrir sig að háaltarinu þar
sem dýrlingurinn trónir, svip-
fallegur og glaðlegur maður
með vel snyrt skegg og píla-
grimastaf.
Þegar við emm bæði búin
að fara niður í kjallara og dá-
sama skrínið með líkamsleif-
um dýrlingsins sem skín af
dýmm steinum, og upp tröpp-
umar bak við háaltarið og
faðma dýrlinginn sjálfan aftan
frá, getum við vel gert eins og
Islendingamir gerðu í sumar:
fetað leiðina aftur frá háreistu
musteri Jakobs eldra út á
krákustígana, fundið okkur
stað þar sem þeir selja ljúf-
fengan djúpsteiktan smokkfisk
og kælt Galisíuvín, horft á leti-
legt mannlíf gömlu borgarinn-
ar og hrósað okkur af því að
vera meðal þeirra milljóna
pílagríma sem komust í þenn-
an dæmalausa áfanga- stað og
létu ekki tæla sig af leið.
Sigurður Arni Sigurðsson við eitt ppálverka sinna. - Mynd: Jim Smart
Mvndlist
Leikhús á tvívíðum fleti
r
Sigurður Ami Sigurðsson sýnir málverk í Gallerí Nýhöfn
Málverkið er fyrir mér og
hefur raunar alla tíð verið eins
konar leikhús á tvívíðum fleti,
allt frá því að mönnum datt það í
hug að hengja málverk upp á
vegg.
Þetta sagði Sigurður Ámi
Sigurðsson listmálari þegar við
litum við hjá honum þar sem
hann var að hengja upp myndir
sínar í Gallerý Nýhöfn í gær.
Sigurður er 27 ára Akureyr-
ingur, nýkominn frá París, þar
sem hann á meðal annars að baki
4 ára framhaldsnám í myndlist.
Því verður ekki neitað að
myndmál Sigurðar ber með sér
nokkuð ferskt loft í að sumu
leyti þreytt og staðnað hús ís-
lenskrar málaralistar. Þetta eru
myndir sem hvorki bera með sér
klisjur nýexpressíónismans né
sjálfhverfar vangaveltur naum-
hyggjunnar, heldur eru við-
fangsefni Sigurðar nærtæk fyrir-
bæri úr umhverfínu og náttúr-
unni, sem hann leitast við að
sýna í þessu meðvitaða leikhúsi
sem tvívíður myndflöturinn
býður uppá fyrir túlkun á þrívíð-
um fyrirbærum.
- Krafan á málaralistina er
mikil um þessar mundir, segir
Sigurður, því menn hafa gert sér
grein fyrir því að nýexpressíón-
isminn gaf ekki eins mikið af sér
og menn höfðu vonast. Hins
vegar höfum við svo konsept-
listina og minimalismann, sem í
raun hafa ekki náð miklu lengra
en Duchamp og Brancusi náðu á
sínum tíma.
- Menn tala oft um það nú á
dögum að það ríki mikið frelsi,
að allt sé leyfilegt í myndlistinni
og að Iistamenn eigi að gefa
listasögunni langt nef. Það er
ekki rétt að mínu mati, að því
leyti að myndlistin er alltaf
bundin af eigin sögu og í henni
felast stöðug skoðanaskipti,
bæði við fortíðina og samtíðina.
Það er óhjákvæmilegt, en ég vil
hins vegar forðast það að mynd-
listin lokist inni í þeim vítahring
að fjalla eingöngu um sjálfa sig
eins og hefur verið svo áberandi
síðustu árin.
- Tækni við hvers konar
myndframsetningu hefur fleygt
svo fram á síðustu árum, að sú
spuming vaknar stundum, hvort
olíuliturinn sé ekki orðinn úrelt
meðal til myndsköpunar. Væri
t.d. ekki hugsanlegt að sviðsetja
myndefni þín og ljósmynda eða
ffamkalla á tölvuskjá?
- Það er rétt, að Ijósmyndin
og önnur tækniþróun í grafískri
framsetningu hefur haft mikil
áhrif á málverkið, en ég hef
komist að því, að það er til viss
póesía sem ekki kemst til skila
þegar við erum bundin við
ákveðna flókna tækni í mynd-
gerðinni. Tæknin myndar ein-
hvem vegg á milli verksins og
áhorfandans, sem eyðileggur
póesíuna.
Ég er í mínum myndum
mjög meðvitaður um að ég er að
vinna á tvívíðan flöt, og allar
hugmyndir sem snúa að fjarvídd
em mér kærar, því það að leika
með fjarvídd í tvívíðu rúmi
verður eitthvað í líkingu við
blekkingarleik leikhússins. Mér
fínnst að búið sé að tæma mögu-
leika abstraktlistar og minimal-
isma í hreinu tvívíðu málverki,
og menn leita nú gjaman aftar í
listasöguna til þess að fá viðmið-
un og andsvar. Mínar myndir em
að þessu leyti meira í kallfæri
við hefð rómantíkurinnar en
mínimalismann, þótt áhrifa kon-
septlistarinnar gæti reyndar
einnig í verkum mínum.
- Hefur stríðið við Persaflóa
haft áhrif á vinnu þína að mál-
verkinu?
- Það er vissulega erfítt að
setjast niður við málverkið, eftir
að hafa lesið 5-10 síður af stríðs-
fféttum. Þegar heimurinn í kring
um mann brotnar niður að ein-
hveiju marki, þá hefur það óhjá-
kvæmilega óbein áhrif, ekki
bara á mig, heldur líka á menn-
inguna í heild. Hún hverfur í
skuggann af stríðinu. En það er
góð tilfinning að opna sýningu
þegar hemaðarátökum er lokið.
Sýning Sigurðar Áma verður
opnuð í Gallerí Nýhöfn á laugar-
dag kl. 14 og stendur til 20.
mars. -ólg.
Madda, Madda
Margrét Þorvarðardóttir
í Asmundarsal
- Þetta eru málverk á satín, segir Madda, en
það er háglansandi efni og þannig næst sér-
kennileg áferð. Eg opna á sunnudaginn og hef
opið alla daga kl. 14-19 fram tii 10. mars.
Madda, sem einnig þekkist sem Margrét Þor-
varðardóttir, stundaði nám við MHÍ 1979-84. Hún
hélt einkasýningu í Kramhúsinu 1985 á handmál-
uðum fatnaði úr silki og bómull og hefur tekið þátt
í samsýningum FAT (Félags fata og textílhönn-
uða). Madda hefur kennt silkimálun á fjölda nám-
skeiða.
ÓHT
Madda er ekki sfst þekkt sem
fatahönnuður og Kristinn
Ijósmyndari kom að henni
umkringdri taui á vinnustofunni
I gær.
V
ifc.
22 SÍÐA — NY7T HELGARBLAÐ Föstudagur 1. mars 1991