Þjóðviljinn - 05.06.1991, Blaðsíða 2

Tillitsleysi
Tillitsleysi er kannski besta orðið til að lýsa
aðförinni að kjöium námsmanna um þessar
mundir. Niðurskurðurinn á lánunum til Lána-
sjóðs íslenskra námsmanna byggist ekki á fjár-
málalegri þörf einvörðungu heídur einnig á ein-
stöku tillitsleysi í garð námsmanna og fjöl-
skyldna þeirra og um leið fullkomnu skilnings-
leysi á eðli Lánasjóðs íslenskra námsmanna.
Þeir sem þar ganga um sali um þessar mundir
eru ekki aðeins vopnaðir sleggju, heldur líka
haka og skóflu og jámkarli. Þeir brjóta allt og
bramla.
í fyrsta lagi er skorið niður fé til sjóðsins frá
dví sem gert hafði verið ráð fýrir um 16-17%.
Vleðan kaupmáttur launamanna er að aukast
ítillega er kaupmáttur námsmanna skorinn nið-
ur. Þessi skerðing byggist á þeirri forsendu að
ráðherra getur einn og án atbeina annarra skert
framfærslugrunninnn. Á síðasta kjörtímabili
hreyfði menntamálaráðherra því oft að endur-
skoða þyrfti lögin um Lánasjóð íslenskra náms-
manna til að tryggia framfærslugrunninn betur.
Forystumenn Ihaídsins í stúdentapólitíkinni
öskruðu alltaf úlfur, úlfur - afleiðingin liggur yrir
og alltof fáir taka við sér þegar úlfurinn er loks-
ins mættur.
í öðru lagi er gert ráð fýrir því að breyta sam-
setningu og þjónustu sjóðsins i grundvallaratrið-
um. Þannig er ætlunin að breyta reglum sjóðs-
ins í því skyni að þrengja að einstökum náms-
mönnum. Meðal annars er ætlunin að gera
strangari kröfur um námsframvindu en Háskóli
íslands gerir, þá er ráðcjert að stytta þann tíma
sem fólk getur fengið namslán og loks er ætlun-
in að takmarka sérstaklega rétt námsmanna
sem ekki búa hjá foreldrum sínum ef foreldramir
eiga heima á námsstað. Þannig verða kjör þess
námsmanns sérstaklega skert sem á einstæða
móður eina að en getur ekki búið hjá henni
vegna þrengsla. Eða þess námsmanns sem á
foreldra á elliheimili á námsstað! Segjum að
stúdent við Háskólann á Akureyri eigi heima á
Akureyri og eigi foreldra á elliheimilinu Hlíð:
Þessi stúdent fær sérstaka skerðingu! Um leið
er gert ráð fyrir því að hækka lán þeirra tekju-
hærri í lánasjóðnum, það er aðallega strákanna
því stúlkumar ná yfiríeitt ekki þeim tekjumörkum
sema áður var gert ráð fyrir.
Allt í allt er augljóst að niðurskurðurinn þýðir
einn miljarð á ári - af liðlega fjórum miljörðum
króna - en til baka ætla tillögusmiðir lánasjóðs-
ins að skila námsmönum með betri tekjur 200
miljónum króna!
Aðalvandi námsmannahreyfingarinnar nú eru
óp og öskur íhaldsleiðtoganna í stúdentaráði á
síðasta kjörtímabili þegar gripið var til minnihátt-
ar lagfæringa á reglum sjóðsins. Þeir hrópuðu
úlfur úlfur áður en úlfurinn kom - en úlfurinn var
í þeirra eigin herbúðum. Nú heyrist of lítið til
namsmanna. Þannig hefur flokkspólitísk þjón-
ustusemi komið námsmönnum í koll - enn sem
komið er heyra of fáir.
-S.
ÞTÓIWIOINN
Málgagn sósfalisma þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Síðumúla 37 — 108 Reykjavík
Sími: 681333
Símfax: 681935
Útgefandi: Útgáfufélagið Bjarki h.f..
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Helgi Guðmundsson
Ólafur H. Torfason.
Fréttastjóri: SigurðurÁ. Friöþjófsson.
Ritstjóm, skrifstofa, afgreiösla, auglýsingar: Sföumúla 37, Rvik.
Auglýsingar: 681310, 681331.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóöviljans hf.
Prentun: Oddi hf.
Verð i lausasölu: 100 kr. Nýtt Helgarblaö: 150 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 1100 kr.
í átt til nýrrar Evrópu
Evrópan
í þokunni
Liðinn vetur og það sem af er
sumri hefur mikið verið skrifað
og skrafað um „nýja Evrópu“,
um ríkin sem eru að sameinast
og verða að einskonar Bandaríkj-
um Evrópu. Það hafa verið alls-
konar tilburðir uppi um að lýsa
því hvaða áhrif aðlögun Islands
að slíkri Evrópu eða innganga í
hana gæti haft. Oftar en ekki
hafa þær lýsingar verið næsta
jokukenndar. En mjög áberandi
íefur það verið í íjölmiðlum, að
jað er talinn einn helsti kostur
jess að slást í Evrópufor, að ís-
enskir stjórnmálamenn missi
spón úr sínum aski. Þeir geti ekki
framar „ráðskast með gengið“
eða hagað sér eins og þeim sýnist
í skattamálum og þar lram eftir
götum.
Glámskyggn
þreyta
Þetta sýnir náttúrlega vissa
pólitíska þreytu. Þreytu sem er
svo glámskyggn að hún vill ekki
taka eftir því, að um leið og ís-
lenskir stjómmálamenn (góðir,
sæmilegir, illir) missa spón úr
sínum aski eins og það heitir, þá
missir þjóðin part af sínu full-
veldi. Ansi stóran reyndar. Og í
öðm lagi em menn undarlega
bjartsýnir á að Evrópuskriffinnar
(sem hafa meiri völd en kjömir
fulltrúa þjóðanna í mörgum
greinum) hljóti að vera svo
íangtum fremri okkar pólitísku
úlshestum í því að sjá okkar hag
orgið. Eða hefur mönnum aldrei
dottið það í hug Jjegar þeir eru að
skammast út í íslenska þverpólit-
íska „framsóknarmennsku“, t.d. í
landbúnaði, að skoða hina rán-
dým „súperframsóknarmennsku"
Evrópubandalagsins í þeim sama
landbúnaði?
Þú opnar stofu
í París...
I annan stað er mikið gert að
því í Evrópuskrifum að freista
ungra Islendinga með Ijví að
draga upp heillandi myna af því
hvemig möguleikarnir biða
þeirra á hverju homi. I þeirri
óskamynd spígspora efnilegir
landar um Evrópu í einhverskon-
ar alsælum atvinnutúrisma, hafa
góðar tekjur og borga minna fyrir
vín og skinku. Enn eitt dæmi um
þetta mátti sjá í Morgunblaðinu á
sunnudaginn yar í samantekt sem
hét einmitt „I átt til nýrrar Evr-
ópu“. En þar er kjami máls dreg-
inn saman með svofelldri feitlet-
ursupptalningu:
„Arið 1993 (þegar EES, Evr-
ópska efnahagssvæðið, væri orð-
ið að veruleika ásamt með „innra
markaði“ EB) gætu íslenskir
tannlæknar sett upp stofu í París,
íslenskir húseigendur tryggt hjá
Lloyds, launþegar opnað launa-
reikning hjá Den Danske Bank
og fískverkunarfólk farið að
vinna í ftski á Spáni - án þess að
biðja um leyfi.“
Þetta er dálítið kúnstug upp-
talning - vegna þess að öll dæm-
in eru heldur út í hött miðað við
raunveruleikann. Ekki endilega
vegna þess að ólíklegt er að
nokkur bíði eftir íslenskum tann-
lækni í París eða íslenskt fisk-
verkunarfólk telji sig hafa eitt-
hvað að sækja með vinnu á
Spáni. Heldur blátt áfram vegna
þess að i þessari sakleysislegu og
að því er virðist jákvæðu form-
úlu „án þess að biðja um leyfi“
er fólgin dijúg sjálfsblekking.
Leyfisleysið
og veruleikinn
í fyrsta lagi sú sjálfsblekking
að íslendingar séu svo miklu bet-
ur menntaðir en aðrar Evrópu-
þjóðir að einhver sérstök eftir-
spum sé eftir þeirra starfskröft-
um. Það er vissulega svo, að, á
hveijum tíma geta t.d. ungir Is-
lendingar sem hafa nælt sér í eft-
irsótta þekkingu eða þjálfun (t.d.
í tengslum við tölvur nú síðast)
fengið sér vinnu erlendis ef þeir
endilega vilja. Þurfa ekki einu
sinni EES tif. En þegar á heildina
er litið skiptir annað miklu meira
máli. Og það er blátt áfram það,
hve útbreitt atvinnuleysi er í
löpdum. Atvinnuleysi er lítið hér
á íslandi, en atvinnuleysi upp á
6-8% eða meir er orðinn nokkuð
fastur hryggjarliður í þjóðlífi EB-
ríkja (sumir telja að slíkt at-
vinnuleysi sé það „samfélags-
verð“ sem verði að greiða fyrir
virkan markaðsbúskap og lága
yerðbólgu). Atvinnuleit fyrir þá
Íslendinga sem em ekki akkúrat í
„heitri grein“ hvers tíma er þvi
mtklu fremur heft blátt áfram af
því að atvinnutækifæri eru fá en
af spumingum um leyfí eða ekki
leyn. Hinsvegjir þýðir lítið at-
vinnuleysi á Islandi það (sem
sjaldan er á minnst) að frá fátæk-
ustu svæðum Evrópu gæti orðið
veruleg sókn hingað af fólki í at-
vinnuleit. Síst skulum við amast
við því af einhverskonar þjóð-
rembuástæðum - en hitt er hrein-
skilnara ef menn vildu gjöra svo
vel að hafa þann möguleika með
í taflinu tif að menn viti að
hvetju þeir ganga þegar þeir em
að velta fynr sér peim dásemd-
um að „ísfenskur tannlæknir get-
ur sett upp stofu í París“.
Neyslufrekir
Evrópukratar
Svo em þeir kannski til sem
láta sig dreyma um góðan frama
í hátimbruðu skrifræðisbákni
Evrópubandalagsins í Briissel.
En ef marka má skrif um kaup
og ldör þeirra embættismanna og
starfsliðs þeirra, þá er á þeim
vettvangi eftir þó nokkm að
slægjast fyrir þá sem finna sér
yndi og tilgang í lífsgæðakapp-
hlaupinu svoneíhda.
Hér er um að ræða um 22
úsund manna hóp sem hefur
aft lag á að koma sér einkar
þægilega fyrir. Þeir gerðu fyrir
tíu ámm kjarasamninga sem
tryggja þá rækilega fyrir öllum
skakkafollum: laun hækka með
sjálfvirkum hætti í takt við með-
alhækkun framfærslukostnaðar í
löndum EB, að viðbættum hækk-
unum á kostnaði við að lifa í
Briissel. (Slíkir „verðbólgusamn-
ingar“ em líklega einsdæmi í
Evrópu nú). Þar að auki hafa
Evrópukratar tryggt sér sérstakar
staðamppbætur, bamabætur,
ferðakostnað heim tvisvar á ári
og mörg fleiri fríðindi. Að öllu
samanlögðu hefur sá sem sortér-
ar EB-póst í Briissel betri kjör en
þýskur háskólaprófessor, skrif-
stofumaður í Briissel hefur sjö
sinnum meira kaup en starfs-
bræður hans í Aþenu og Lissa-
bon, meðalembættismaður í
Briissel hefur hærri laun en
kanslari Þýskalands og svo mætti
áfram telja.
Nú vill EB skerða eitthvað
þessi friðindi öll, en Evrópukrat-
ar em harðir verklýðssinnar fyrir
sig og hóta að lama alla starfsemi
ef hið minnsta verður gengið á
þeirra hag.
Sems;jgt: ef til vill vilja ein-
hverjir Islendingar komast í
þennan lúxusflokk skriffinna. Og
ef menn halda sig við kvóta eftir
fólksQölda, þá ættum við líklega
von á að eignast svosem (jórtan
slíka höfðinga í Briissel. O, hve
margur yrði sæll....
ÁB
ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 5. júní 1991
Síða 2