Þjóðviljinn - 05.06.1991, Blaðsíða 4

RRIJENDATR jgf FRÉTTIR A Umsjón: Dagur Þorleifsson
Margrét Thatcher flækist fyrir
nýjum forsætisráðherra
Fyrir sex mánuðum losaði íhaldsflokkurinn breski sig við
formann sinn, Margaret Thatcher: hún var orðin háska-
legur dragbítur á fylgi flokksins. En Járnfrúin hefur aldrei
sætt sig við þá meðferð og hagar sér eins og einskonar
„hliðarforsætisráðherra", hinum raunverulega forsætisráðherra,
John Major, til mikillar armæðu.
Með þessu rýfur Margaret
Thatcher þá hefð sem löngu er á
komin í Bretlandi: fyrrum forsæt-
isráðherrar deyja yfirleitt hægt og
rólega inn í lávarðadeildina eða
skrifa bækur
(nema hvorttveggja sé). Það er
sjaldgæft að menn reyni að „koma
aftur“ eins og þeir gerðu Churchill
á sínum tíma og Charles de Gaulle
í Frakklandi. En þeir voru líka
báðir stríðskempur sem gátu höfð-
að til fleiri geðshræringa meðal
þjóða sinna en til að mynda Marg-
aret Thatcher.
Það var strax ljóst að Margaret
Thatcher sætti sig ekki við þá með-
ferð sem hún fékk í sínum flokki í
vetur leið. Hún þóttist illa svikin
en hefúr, að sögn ýmissa ffétta-
skýrenda, huggað sig nokkuð við
það, að ekki hafi þjóðin hafnað
henni í kosningum, heldur svikarar
í eigin röðum.
Því hagar hún sér að minnsta
kosti eins og „drottning í útlegð“.
Hún er á ferð og flugi og bæði
Gorbatsjov og George Bush taka á
móti henni með þeirri viðhöfn sem
hæfir „sitjandi" forsætisráðherra.
Alls hafa átta þjóðhöfðingar tekið
á móti Margréti með viðhöfn á síð-
ustu vikum (þeirra á meðal Walesa
forseti Póllands). Og það er haft til
marks um að ffú Thatcher sé hreint
ekki gleymd, að markaðsverð á
fyrirlestrum hennar í Bandaríkjun-
um er um 60 þúsundir dollara.
Þessi umsvif forsætisráðherr-
ans fyrrverandi eru mjög óþægileg
fyrir John Major forsætisráðherra
sem er eins og í skugga fyrrrennara
síns enn. Þetta kemur stjómarand-
stöðunni í Verkamannaflokknum
ágætlega og þar eru menn hinir
glöðustu yfir því hve rækilega
jámfrúin neitar að yfirgefa sviðið
og rýma fyrir öðrum í alvöra.
_ A hinn bóginn er harður kjami
í Ihaldsflokknum sem telur sig
hafa nokkum meðbyr. John Major
gengur ekki rétt vel eins og fram
kemur í hverjum aukakosningun-
um af öðram. Aðdáendur frúarinn-
ar spila óspart á þær nótur að nú
þegar sé kominn upp viss söknuður
eftir „styrkri hendi“ hennar. Þessi
armur flokksins er einmitt sá sem
mesta fyrirvara hefúr á pólitískri
samranaþróun í Evrópu og frá hon-
um kom ekki alls fyrir löngu plagg
sem andmælir áformum um sam-
eiginlega evrópumynt. Undir það
rituðu 105 þingmenn. Alls era um
180 þingmenn í þeim hópi sem tel-
ur að verið sé að selja Bretland
frönskum kommissöram í Brússel.
Og þeir tengja nokkrar vonir við
að það takist að gera Margaret
Thatcher á ný að einskonar „móður
þjóðarinnar“ í baráttunni gegn
þeirri lítillækkun Stóra-Bretlands.
Þá er á döfinni að koma á fót
„Thatcher-stofnun“ sem á að sjá til
þess að dýrmætar hugsanir Mar-
grétar um markaðsfrelsið fari ekki
forgörðum. Sonur hennar, Mark,
heldur því fram að breskir og
bandariskir bisnessmenn séu reiðu-
búnir að leggja slíkri stofnun til
tuttugu miljónir dollara.
Aftur á móti hefur forsætisráð-
herrann sem var verið á niðurleið á
bókamarkaði. Fyrst eftir að Marg-
aret Thatcher sagði af sér var búist
við því að handrit að endurminn-
ingum hennar mætti seija á sem
svarar 600 miljónum króna. Nú er
sagt að fyrir það fáist ekki nema í
mesta lagi 120 miljónir. Oþarfi er
svo að taka fram að enginn hefúr
séð þetta handrit enn, enda er ekki
búið að skrifa það.
áb tók saman
Margrét Thacher I heimsókn í Suöur-Afrlku nýlega: það er tekiö á móti henni sem drottningu
Sprenging í
vopnabúri —
um 100 farast
Óttast er að allt að 100
manns hafi farist er vopnabúr
í einni af suðurútborgum
Addis Ababa, höfuðborgar
Eþíópíu, sprakk í loft upp í
dögun í gær. EPRDF- upp-
reisnarhreyfingin, sem nú
hefur borgina á vaidi sínu,
telur að einhverjir hafi valdið
sprengingunni af ásettu ráði.
Mengistu fyrrum forseti
Eþíópíu var vel birgur af vopn-
um og var þetta eitt stærstu
vopnabúra hans. Eldar kvikn-
uðu út frá sprengingunni í út-
borginni, þar sem byggingar
flestar vora hreysi fátæklinga,
og mun hún hafa brunnið að
mestu. Sprengingin leysti úr
læðingi sannkallaða stórskota-
hríð, þar er við hana þeyttust
sprengikúlur, eldflaugar, hand-
sprengjur o.fl. út um alla borg.
Frakkar sprengja
áfram á Kyrranafi
Líklegt er að Frakkland
haldi áfram að sprengja
kjarnasprengjur í til-
raunaskyni á Kyrrahafi,
þótt það hafi ákveðið að undir-
rita sáttmálann gegn útbreiðslu
kjarnavopna, hvað það hingað
til hefur neitað að gera.
„Að koma í veg fyrir út-
breiðslu kjamavopna er eitt. Vamir
lands era annað,“ sagði Roland
Dumas, utanríkisráðherra Frakk-
lands, af alvöraþunga í gær til
skýringar á þessari afstöðu stjómar
sinnar.
Frakkar hafa lengi sprengt
kjamorkusprengjur í tilraunaskyni
í frönsku Pólýnesíu, þrátt fyrir
hörð mótmæli Kyrrahafsríkja,
einkum Nýja Sjálands.
Mitterrand forseti Frakka og Dumas utanríkisráöherra þeirra (t.h.) - mótmæli
Kyrrahafsríkja áfram höfð aö engu.
Talabani - tilgangur Bandaríkj-
anna með því að senda herlið til
íraska Kúrdistans var aö hjálpa
Tyrkjum til að losna við kúrd-
neska flóttafólkið.
Talabani:
Bandaríkin vilja
að Saddam
stjómi áfram
Jalal Talabani, einn af
helstu leiðtogum Kúrda í írak,
segir í viðtali sem birtist í gær í
tyrkneska blaðinu Milliyet að
kúrdneskir skæruliðar væru
reiðubúnir að hefja á ný vopn-
aða baráttu gegn Iraksstjórn ef
sú stjórn samþykkti ekki sjálf-
stjórn fyrir íraska Kúrdistan.
Þetta er í fyrsta sinn síðan
uppreisn Kúrda gegn Iraksstjóm,
sem þeir gerðu í mars, var bæld
niður, sem leiðtogar þeirra vekja
máls á vopnaðri baráttu á ný.
Kúrdar eru nú sagðir orðnir von-
daufir um _að samningaviðræður
þeirra við íraksstjóm beri nokk-
um árangur. Grunar þá að Iraks-
stjóm hyggist draga viðræðumar
á langinn þangað til vesturlanda-
hersveitimar í íraska Kúrdistan
séu famar þaðan.
Talsvert hefúr verið um átök
þarlendis síðan um næstsíðustu
helgi með Kúrdum og liði íraks-
stjómar. Hafa 15 menn verið
drepnir í þeim viðureignum og
margir særðir. Kúrdneskir skæra-
liðar á vegum Föðurlandsvina-
sambandsins, sem Talabani
stjómar, hafa tekið á vald sitt
borgina Dahuk og rekið allt lið Ir-
aksstjómar þaðan. Bandaríkja-
menn hafa sent hermenn til Da-
huk, enda þótt borgin sé að formi
til utan vemdarsvæðis vestur-
landahersveita.
Kúrdneskir flóttamenn, sem
vora að koma frá Iran til borgar-
innar Erbil, lögðu á flótta þaðan
öðra sinni er íraskir hermenn
skutu á fólk er grýtt hafði herbíla
þeirra. A.m.k. tveir menn vora þá
drepnir og sjö særðir, að sögn
starfsmanns Sameinuðu þjóðanna
þar. Erbil er utan vemdarsvæðis
vesturlandahersveita.
í viðtalinu í Millyet gagn-
rýndi Talabani Bandaríkin og
bandamenn þeirra harðlega, sagði
að Bandaríkin vildu hafa Saddam
Iraksforseta áfram við völd og
kvaðst telja að þau hefðu sent
herlið til íraska Kúrdistans í
greiðaskyni við Tyrki en ekki til
að hjálpa Kúrdum. Hefði tilgang-
ur Bandaríkjamanna verið sá að
hjálpa Tyrkjum við að losna við
kúrdneska flóttafólkið. Hinsvegar
hefðu Bandaríkin ekkert gert til
þess að Kúrdar þeir sem flýðu til
Irans snera aftur, af því að þeim
væri ekki áhugamál að vera Iran
innanhandar með neitt.
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og vináttu við andlát
og útför
Stefáns Þ. Sigurjónssonar
Brautarlandi 24 Reykjavík
Sérstakar þakkir til lækna og starfsfólks deildar A6 Borgar-
spítalanum.
Aðalbjörg Jónsdóttir
börn, tengdabörn og barnabörn
Yfir 30 farast í eldgosi
33 menn a.m.k. fórust í
fyrradag og gær af vöidum eld-
gossins úr Unzen, 1359 metra
háu fjalli á Kyushu, þeirri syðstu
af fjórum stærstu Japanseyjun-
um. Um 20 menn eru á sjúkra-
húsum í grennd með brunasár
eftir hraunleðju og brennheita
ösku og um 6000 manns, íbúar
þorpa þeirra sem næst eru fjall-
inu, hafa verið fluttir á brott.
Japanir hafa ógnvekjandi end-
urminningar um Unzen, því að
þegar það gaus síðast, sem var
1792, fórust um 15.000 manns,
samkvæmt heimildum frá þeirri
tíð. Er það mannskæðasta eldgos
sem Japanssagan kann frá að
greina. Landsmenn hafa talsverða
reynslu af þessháttar náttúraham-
foram, því að í landinu era 77 virk
eldfjöll af um 800 alls í heiminum.
Þeir sem fórast á mánudag og í
gær vora flestir fréttamenn, vís-
indamenn, bændur, leigubílstjórar
og menn í björgunarsveitum. Eld-
gos þetta hefur staðið um hríð, en
jókst skyndilega á mánudag með
þeim afleiðingum að sumum nær-
staddra vannst ekki tími til að
forða sér. Jarðvísindamenn segja
eitrað gas, brennheita ösku og gló-
andi hraungrýti og hraunleðju hafa
orðið að bana flestum þeim, sem
fórust.
Miðvikudagur 5. júní 1991
Síða 4