Þjóðviljinn - 14.06.1991, Page 9

■
Misretti kynjanna er og stendur með sínum föstu og djúpu rótum.
Það er verndað, fær klapp og kjamm frá manneskjum sem segja
það ekki til. Vex og dafnar sem sæl jurt. Sú misréttisjurt fær eilíft
sólskinsvor auk vætu þegar hún óskár þess.
finnst margt nýtanlegt svo sem það sem kon-
umar sköpuðu inni í sér og gáfu dætrum i arf.
Allt það sem þær unnu, hugsuðu og fundu
einlægt samkvæmt sínum eigin huga. Það er
henni dýrmætt og hún geymir það vandlega.
Öðru vill Urður fleygja.
Bláa brotið er ein tilfinning. Hún var jú
alin upp sem kvenleg vera. Það brot má
stækka en verður þó að vera í samræmi við
Karlastrákar eru hræddir. Hugvitið sem
æft er í skáksnilli, minni staðreynda, mælsku-
snilli, það skelfur, hræðist konur sem krefjast
annars og meira af huga þeirra en velæíðs
minnis. Kvenhugamir falla ekki í stafi né
verða að mjúkum volgum kleinum þegar
þessar elskur láta ljós sitt skína.
Þessir karlahugar eru nefhilega getulitlir
þegar kemur að því að skilja kvenhuga. Við
þykjum flóknar og óútreiknan-
legar. Karlhugunum þykir ein-
faldara að elska imynd konu
skapaða af kynbræðmm þeirra
gegnum myrkar aldir gegnsýrð-
ar valdabaráttu.
Þetta á ekki við um alla
karla. Sumir snillingar skilja
hvað konur eiga við með kven-
ffelsis- og jafhréttistali. Þeir
telja eðlilegast að konur og karl-
ar axli saman ábyrgðina á vel-
ferð heimila sem og heimsins.
Einhveijir misskilja baráttuna
og hræðast að konur ætli að
hrifsa völdin af þeim með að-
ferðum karla, taka hvert orð sem
árás og spyija aumingjalega:
,dfatið þið okkur?" eða sakbitn-
ir: „Er allt okkur að kenna?“
Nei, nei, við elskum ykkur
strákana, karlana, nær eins mik-
ið og okkur. Krefjumst þó að þið
fari að uppgötva að líf og líðan
þeirra yrði skömminni skárri
tækjuð þið uppá því að hlusta,
meðtaka og læra af okkur eins
og við af ykkur. Þá yrði tilveran
flott. Karlar og konur þokuðust
nær og brúuð bil þeirrar gífur-
legu gjáar sem nú er á milli.
Samruninn yrði mjúkur, gjáin
hyrfi og við næðum loks að
stara á himininn, draga rósrauð
skýin til okkar og hnoða fína
hluti úrþeim og ... og þó. Eigin-
lega eru það kúnstug kjánalæti
að festa formála draumsýnar á
blað. Nú, stuttu eftir Alþingis-
kosningamar þegar Kvennalist-
inn missti fylgi og skelfing hel-
tók okkur hin ungu. Leiðin að
landi jafhréttis virtist lengjast
óendanlega. Nær ókleift fyrir
særða sál að hugsa draumsýn til
enda. Sundurlaus reiði óx og dó þvi hún vissi
ekki hvert hún átti að beinast.
Misrétti kynjanna er og stendur með sín-
um föstu og djúpu rótum. Það er vemdað, fær
klapp og kjamm ffá manneskjum sem segja
það ekki til. Vex og dafnar sem sæl jurt. Sú
misréttisjurt fær eilíft sólskinsvor auk vætu
þegar hún óskar þess. Hvur leyfir sér að stað-
hæfa það dáið, horfið, þegar við sjáum það
svart á hvítu blaði sannleikans að bara laun
karla em hærri en kvenna auk þeirrar mann-
fyrirlitlegu staðreyndar að heföbundin
kvennastörf em enn lítilsmetin að virðingu.
Það má sjá á léttum pyngjum þeirra sem
vinna aðhlynningarstörfin.
Misréttinu í ytri vemleika þjóðfélagsins
ætti enginn að geta neitað. Ekki einu sinni
þau sem loka augunum fyrir sviðanum sem
fylgir því að hafa þau opin. Blekkingin er
sápa sem svíður undan í dag, en við munum
ná að þvo burt. Lokuðu augun staðhæfa
stundum hvellum rómi og bergmála hvert
annað, að jafhrétti sé í raun. Það standi jú í
lögum landsins að sömu laun séu fyrir sömu
vinnu. Affam halda þau óstöðvandi, kannski
til að sannfæra sig sjálf. Við, opnu augun,
skríkjum. Þó ekki af einskærri kátínu yfir
skritlu. Finnum fyrir furðu, þreytu og sorg
því jurt misréttisins dafhar vel á meðan við
beijumst við að halda rótunum í skefjum.
Slínim einstök blöð af þegar möguleiki gefst.
Kynjamisréttið dafnar á öllum sviðum samfé-
lagsins. Hverfum þá ffá hinu ytra til þess
innra og fáum skot af hugarheimi nútíma-
stúlkunnar Urðar.
Urður skurður
Urður skurður er skorin í tvennt. Ef ekki
þrennt þá máske femt.
Hún reynir sleitulaust að púsla brotunum
sínum saman. Sætta þau og sameina.
I brúna brotinu er samþjöppuð reynsla og
menning formæðra hennar sem stóðu, féllu
og voru nákvæmlega eftir hugdettum og
heföum karlamenningarinnar. I því broti
hreyft.
Urður eignaðist karlavini. I blekkingu sá
hún vináttuna sem einstaka, jafnvel í takt við
kvenhugsun og staðhæföi „Við tölum sama
tungumál." Osjálffáð meðvitund hennar
dauflituð purpurarauðum lit breytti því í „Við
tölum líka tungu.“ Hún barði næst hausnum í
vegg, endurtók það aftur, aftur... neitaði að
trúa.
um hverfur ekki þó ekki komist hann stelpu-
leiðina. Kökkurinn fellur niður, i hjartað. Hjá
sumum alveg niður í maga. Þar vex hann og
eykst. Fjölgar sér óðfluga því á lífsleiðinni er
ótalmargt sem krefst klökks gráts. Elsku
snáðana má sjá beija ffá sér í von að kökkur-
inn hverfi. Oft í ölæði, þá þenur kökkurinn
sig út og meiðir innyflin.
Þeir finna sig eina i heiminum og þá
skiptir litlu hveijir verða fyrir barð-
inu. Stundum ná þeir að gráta, en
kökkurinn er enn því þeir skilja
ekki veru hans, hann né leiðina út.
Snáðar eru flestir stærri að
vexti en Urður, en hún sér þá suma
sem minni, aumari. Hún hefur
haldið utan um nokkra og verið
mamma. Þeir þurfa margar mömm-
ur. Hún vill ekki vera mamma
stórra snáða, sem skilja ekki, hafa
lokuð vit, rugla Urði og deyða. Hún
vill snáða jafhmiklan sér.
Urður skurður fékk blíðu I arf
frá formæðrum sínum. Hún horfir á
þá gegnum grænu og brúnu gler-
augu sín. Getur vel hlustað, brosað,
hugsað. „Andskotans svín“. Frá
hugsun til atferlis. Sagt og svarað
„Elskan, ég skil þín sjónarmið. Þú
áttir erfitt uppdráttar. En sjáðu nú
til. Við erum jú helmingur mann-
kyns og höfum fullan rétt á að vera
með. Við höfum ýmislegt til mál-
anna að leggja...“ A þessu stigi
samræðna kemur fýrir að karlaj-
armur byijar á ný. Hún grípur þá til
góðs karlaráðs (ekki eru þau öll al-
slæm) í tilfellum sem þessum og
ósýnilega læsir eyrunum.
Urður skurður er sterk og verð-
ur sterkari urð þegar hún hefur lok-
ið við að púsla lituðu brotunum
saman. Hún stefhir að því að sjá sig
og sinn heim með eigin glæru gler-
augum en ekki þeirra eða annarra.
Ohrædd leyfir hún sér að dreyma, í
vissu um að einhvemtíma verði sá
draumur að veruleika.
Urður er ekki sú eina sem
dreymir land jafnréttis.
grænt brot skynseminnar, jarðarinnar og þess
höndlanlega. Bláa brotið er sífellt til vand-
ræða, snýst i kringum sjálft sig og eyðir nær
deyðir Urði skurði.
Purpurarauða brotið litar öll hin brotin.
Það brot þrýstir á hana að púsla þeim öllum
Hún hlustaði á einn ffessinn mala. Sá til-
heyrði bláa brotinu. Hann jarmaði raunar.
Hún þagði, enda rigndi himinninn og henni
fannst rigningin í huga sínum nægileg þó
ekki færi hún að leyfa ókunnugri vætu að ná
inn í munninn hennar. Hún þrýsti því vömn-
saman. I því broti eiga heima andi kvenffels-
is, samhuga vinkonur nútimastúlkunnar Urð-
ar. Þegar brotin em orðin eitt stefnir hún í að
láta litina renna saman og verða glæra. Þá
geta allir tónar litaheimsins dansað í brotinu.
Stuttu áður en líkami Urðar varð stór og
myndarlegur, lá stúlkukindin í bókum. Þær
vöktu þráa þrá um að vita og skilja. Gáfu
ömmu og mömmu tækifæri til að rifja upp
minningar ffá æskuámm sínum. Urður bar
sig saman við þær og sá möguleikana sem
hún átti að hafa ffam yfir þær. Hún átti um
marga vegi að velja, meðan amman gat valið
einn og mamman tvo, og þrönga stíga út ffá
þeim.
Mikil var gleði Urðar og þakklæti fyrir að
lifa á sínum tíma. Öll framtíðin óendanlega
björt. Þar til hún fann sig standa á krossgötum
í djúpri forarmýri heföa og gat sig hvergi
um þétt saman og sagði inní sinni eigin rign-
ingu „Taktu utan um mig. Þráðu mig og fáðu
I draumadraum minn og þinn. Þú veist ég vil
ekki borða kjötbollur með þér. Vil ekki hlusta
á þig mala með fallega munninum. Heyra
enduróm karlasýnar hataðrar. Ég vil halda í
drauminn að þú sért ekki þú.“
Hún lærði að lesa þá til að skilja. Einn
hluti námsefnisins var að sjá þátt í snáðaupp-
eldi.
Kökkur snáöans
Snáðinn hans pabba síns á að verða speg-
ilmynd hans. Enginn segir snáða það. Hann
bara veit það eins og allir hinir sem fara í föt-
in hans pabba síns um leið og til er ætlast.
Kannski rennur sú merka stund upp þegar
Iitla greyið þurrkar síðasta tárið úr augnkrók-
um, þá stórs stráks. En kökkurinn úr hálsin-
Fyrsti kvenhug-
inn
Christine de Pisan átti sér líka draum um
breyttan veruleika. Sögusvið hennar var
Frakkland og tími æviskeiðsins 1363-1431.
Hana dreymdi þó ekki eingöngu heldur not-
aði pennan óspart. Lenti í hatrömmum ritdeil-
um við karla. Hún var sú sem fyrst bar titilinn
„hin lærða" í Frakklandi, var virt ljóðskáld og
rithöfundur. Er konan sem nefnd er því sóma-
viðumefhi „Fyrsti kvenhuginn" (feminist-
inn). Rýrar heimildir um konur benda á hana
sem þá fyrstu sem skrifaði samkvæmt eigin
eðli og samvisku. En hvers vegna gleymdist
elsku Christine í sögunni?
Heföbundin saga fjallar um pólitík, bylt-
ingar og strið. - Reglulegan karlaheim. Einu
konumar sem fá að fljóta með eru þær sem
erföu völd og þær sem fengu uppreisn „kven-
æru“ fyrir að hugsa, haga sér og stjóma sem
karlar. Hér er rétt að láta þess getið að Jó-
hanna af Örk var samtíðarkona Christine de
Pisan.
Viljum við álíka karlasýn á sögu okkar,
menningu og stjómun „okkar“ heims? Konur
em víst helmingur mannkyns, en hafa lítið
sem ekkert haldið utan um stjómvöl ytri
heimsins. Margir vilja gera þann heim mýkri
í líkingu við þann innri sem flestir karlar hafa
misst af. Við erum byrjuð að þokast nær hvort
öðm en eigum mörg skref óstigin, þar til við
náum að dansa þétt, kinn við kinn.
Margrét
Ögn
Rafnsdóttir
Föstudagur 14. júní 1991 NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 9