Þjóðviljinn - 22.06.1991, Blaðsíða 2

Frá útvarpi
í borgarstjóm
Davíð Oddsson fráfarandi borgarstjóri hefur valið
sér eftirmann. Eftir langvarandi innanflokksstapp
hefur hann komist að þeirri niðurstöðu að eng-
um samflokksmanna hans í borgarstjóm sé treystandi til
að taka að sér embættið, en um langan aldur hefur það
verið grundvallarregla hjá meirihluta Sjálfstæðisflokksins
í borginni að borgarstjóri skuli um leið vera pólitískur
oddviti meirihlutans.
Markús Öm Antonsson hverfur nú frá Ríkisútvarpinu,
eftir nokkurra ára starf, en hafði áður átt sæti í borgar-
stjóm Reykjavíkur og meðal annars verið forseti borgar-
stjómar. Þegar hann tekur við starfi borgarstjóra fer ekk-
ert á milli mála hvað til stendur. Hann er á leiðinni inn í
pólitík aftur, honum er ekki einungis ætlað að leiða borg-
arstjómarmeirihlutann fram að næstu kosningum, hann
á einnig að taka við pólitískri oddvitastöðu sjálfetæðis-
manna til ffambúðar.
Skipan Markúsar Amar í embættið kom vissulega á
óvart, en þegar að er gáð eru rökin fyrir henni skiljanleg.
Fyrir utan að Davíð er vinur vina sinna eins og hann hef-
ur sjálfur margsagt, hefur nýi borgarstjórinn reynslu af
borgarmálum og vandasömum sljómunarstörfum. Það
sem mesta athygli vekur er hins vegar það vantraust á
borgarfulltrúa meirihlutans sem í skipuninni felst.
Eftir mikið þref og þreifingar kemst formaður Sjálfstæðis-
flokksins að því að ástandið innan meirihlutans sé svo
slæmt að ekki dugi neitt minna en að bijóta allar hefðir
flokksins og hafna öllum aðal- og varaborgarfulltrúunum
með tölu. Svo máttlausir eru þeir að þeim er nauðugur
einn kostur að sitja steinþegjandi undir dómnum og taka
honum með þögn og undirgefni.
Borgarfulltrúunum er vissulega talsverð vorkunn. Engum
þeirra hefur tekist að láta taka svo vel eftir sér að hann
geti talist sjálfkjörinn í embættið, fyrir því hefur fráfarandi
borgarstjóri séð af alkunnri hógværð. Engum þeirra var
treystandi og þeir treystu ekki hver öðrum og því er nú
fenginn maður utan að til að fýlla skarðið og það til fram-
búðar.
Þegar Markús Öm Antonsson tók við starfi útvarpsstjóra
báru margir velunnarar Ríkisútvarpsins nokkum ugg í
brjósti vegna þeirrar umræðu sem þá.hafði orðið um út-
varpsstöðvar í einkaeigu og Markús Öm hafði tekið þátt
í. Sem betur fer hefur ríkisútvarpið ekki oröið fyrir nein-
um stóráföllum og hefur staðist samkeppni við einka-
stöðvamar með miklum ágætum, enda sá síðasta ríkis-
stjóm til þess að fjárhagsleg staða stofnunarinnar væri
stórbætt.
Ekki liggur fýrir hver muni taka við starfi útvarpsstjóra.
Menntamálaráðherra skipar í stöðuna. Ríkisútvarpið
hefur lengi verið mikill þymir í augum áhrifamikilla aðila
innan Sjálfetæðisflokksins og svo langt gekk á síðasta
landsfundi að sjálfur formaður útvarpsráðs, Inga Jóna
Þórðardóttir, gerðist talsmaður þess að selja Rás 2.
Enda þótt ekkert hafi orðið af þessari fyrirætlan ennþá,
og hún sé þó ekki væri af öðru en tæknilegum ástæðum
afar erfið í framkvæmd, þá lýsir hún vilja sem ástæða er
til að vekja athygli á nú. I stóli menntamálaráðherra, sem
jafnffamt er æðsti yfirmaður Ríkisútvarpsins, situr nú
einn af forystumönnum Sjálfstæðisflokksins Ólafur G.
Einarsson. Sjálfstæðisflokkurinn hefur því aðstöðu til að
koma hverjum sem honum þóknast í stöðu yfirmanns
öflugasta fjölmiðils landsins. Það væri hreint ekki ónýtt
fyrir baráttumenn frjálshyggjunnar og hinnar óheftu
markaðshyggju að koma nú sínum manni í sæti út-
varpsstjóra. Spumingin er: Hafa þeir nægileg áhrif innan
Sjálfetæðisflokksins til að fá vilja sínum framgengt?
hágé.
Þiónvii.yiNN
Málgagn sósíalisma þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Síðumúla 37 — 108 Reykjavík
Sími: 681333
Símfax: 681935
Útgefandi: Útgáfufélagið Bjarki h.f..
Framkvsmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Helgi Guðmundsson.
Fréttastjóri: Sigurður Á. Friðþjófsson.
Ritstjóm, skrifstofa, afgreiösla, auglýsingar: Siðumúla 37, Rvik.
Auglýsingar: 681310, 681331.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Oddi hf.
Verö i lausasölu: 100 kr. Nýtt Helgarblaö: 150 kr.
Áskriftarverö á mánuöi: 1100 kr.
34
LIPPT & SKOKIÐ
MOIÍGUNBLAÐII) FIMMl'UÖAGUR 20. JÚNÍ Í99J
Seinni grein
En þad var ekki eingöngu
hóour féSagshyggjufólks sen
óár.íegÖur jneð myndun núv
ríkí;i?.tjómar. Þád heyrðust
raddir frá hægrí sem vor
eiayemda og kvíða. Þær rar
Jiræddar við Sjálfslæði
vegna innanfiokksátaka.
ungar. >
Vegr.a mikilvægis f
flokksins er nauðsynleg
á samsetiúngu. hans,
húii hún setur mark
rriótun hans
En það er
. útiekt; vegna núve
samstarfe þyí sósk*
bæði U1 hægrí og
stæðisfiokkurinj',
kiofnari og skoð
ieitari en vinstri
ég deíli ekki en<
urt, er þaö en|
mynd sem ilo!
er afar sundu
faguryitar '
drægni og
PóHtísk ^
stjómmáiaíTóRTs-.
-óUk því senj gerist
wm okkar. Þetta gjldir ekkPíP
síst um SjálfatæðísfKíkkiim.
Sjáífstæðisftokkurinn tók við af
Frainsóknarflokki um og eftir
seinna stríð sem eínskonar pöHtísk
kjölfesta í flokkaiitrófi stiórnmái-
Þeirri stöðu héit hann fram
afstöðu
um í fiokknum fvnr"Rc*.~
1978 hrundi af honuni laur.jiögit .,.,
og veikarnamiafylgið. Lærdónjur-
ír.n sem flokkurhm dró af því, var
kðstí»v,
sina.
Ný ríkisstjórn
Olafsson hagfræðingur og aðstoð-
armaður utanrikisráðherra ritar
tvær athyglisverðar greinar í Morg-
unblaðið sl. miðvikudag og
fimmtudag. Báðar heita greinamar
„Ný ríkisstjóm“. Fjalla greinamar i
aðalatriðum um ástæður þess að
Alþýðuflokkurinn gekk til sam-
starfs við Sjálfstæðisflokkinn eftir
kosningamar í vor, og um tilvistar-
yanda Sjálfstæðisflolcksins.
I fyrri greininni segir Þröstur með-
al annars:
„I hópi þeirra sem ákafast mót-
mæltu þessu stjómarmynstri vom
þeir sem töldu, að Alþýðufloklcur-
inn væri að svíkja alla vinstri
hyggju um aldur og æfi. Flokkur-
inn breiddi ffam rauða dregilinn
fyrir fjölskyldumar fjórtán og upp-
skæri pólitíska eyðimerkurgöngu
um langa framtíð, og kafnaði að
lokum í faðmlögum við kolkrabb-
ann. Þetta var einkum svokallað
félagshyggjufólk sem telur sam-
starf og sameiningu vinstri flokk-
anna vera megintilgang stjóm-
málaafskipta sinna og afar eftir-
sóknarvert pólitískt markmið til að
keppa að. Þetta fólk taldi sig svik-
ið.“ Síðan segir Þröstur að á hinn
bóginn hafi verið fólk í báðum nú-
verandi stjómarflokkum „sem
bæði fagnaði og óttaðist í senn“
stjómarsamstarf Alþýðuflokks og
Sjálfstæðisflokks, og var óttinn
byggður á því að annarsvegar væri
Sjálfstæðisflokkurinn illa sam-
starfshæfur vegna innbyrðis átaka
og hins vegar á hugsanlegri
„skemmdarstarfsemi Alþýðu-
bandalagsins á vinnumarkaði, sem
flokkurinn myndi hefja um leið og
hann hætti stjómarþátttöku.“
Þá segir Þröstur:
„Var fyrrverandi stjóm kosin til
áframhaldandi setu? Hafi svo verið
var sú kosning afar knöpp. 32
þingmenn af 63 var svo naumur
meirihluti, að í reynd má aldrei
neitt út af bera til að stjómin lendi
í minnihluta. Þegar taka þarf af-
drifaríkar ákvarðanir um jafh mik-
ilvæg og umdeild mál og evrópskt
efnahagssvæði, byggingu álvers,
endurskoðun sjávarútvegsstefnu,
breytta landbúnaðarstefnu, nýja
þjóðarsátt o.s.frv. gefúr það auga
leið, að skoðun þeirra sem bera
fyrir sig persónulegar ástæður and-
stöðu sinnar vegur mjög þungt.
Þeir geta alltaf ógnað með mótat-
kvæði. Slíkt er ekki vinnandi vegur
til iengdar, þótt hægt sé að lifa við
það í bráð.“
Hér stend ég
og get ekki annað
sem Þröstur Ólafsson er hér að
segja er i stuttu máli þetta: Al-
þýðuflokkurinn gat ekki skipað sér
í vinstri fyllcinguna að þessu sinni
vegna þess að í vinstri pólitíkinni
felst afstaða til mikilvægra mála
sem Alþýðuflokkurinn getur ekki
fellt sig við. Þess vegna var ekki
um annað að ræða en ganga til
samstarfs við Sjálfstæðisfloldcinn,
þrátt fyrir ótta um að hann væri illa
samstarfshæfúr og þrátt fyrir að
innan hans væm áhrifamikil öfl
andstæð sjónarmiðum Alþýðu-
flokksins í veigamiklum málum
eins og landbúnaðarmálum og
sj ávarútvegsmálum.
Þessi röksemdafærsla Þrastar er
auðskilin og skiljanleg. A hinn
bóginn er hinu ekki að neita að
þorri vinstri sinna ól með sér þá
von að á íslandi væm að skapast
skilyrði fyrir því að vinstri menn
gætu skipað sér í eina fylkingu,
þótt þeir væm í þremur eða fjórum
flokkum, a.m.k. um nokkurt skeið,
jafhvel þótt allir vissu um Ieið að
meðal þeirra væri skoðanamunur í
mikilvægum málum, sem glíma
þyrfti við. Reynslan hefur hins
vegar sýnt, að í þessu fólst ofmat á
Alþýðuflokknum. Mönnum sást
einfaldlega yfir þau sannindi sem
nú em augljós að innan Alþýðu-
flokksins em hægri kratamir svo
öflugir að mjög vafasamt er að
telja flokkinn til vinstri fylkingar-
innar um þessar mundir. Grein
Þrastar er fullgildur rökstuðningur
fyrir þessari skoðun, en auk þess er
hægri pólitík Alþýðuflokksins að
birtast þjóðinni þessa dagana með
ýmsum ráðstöfunum ríkisstjómar-
innar og em breytingamar á regl-
um um lyfjakostnað sjúklinga tal-
andi dæmi í þeim efhum.
Flokkur án foringja
og stefnu
í seinni grein sinni fjallar Þröstur
meðal annars um Sjálfstæðisflokk-
inn, sem hann telur saman settan af
ólíkum öflum með þeim afleiðing-
um „að innan hans getur engin pól-
itísk umræða farið fram. Þær
stefnuyfirlýsingar sem komið hafa
frá flokknum að undanfomu hafa
verið svo almennar, að hver sem er
gat tekið undir þær. Þær skírskot-
uðu til skoðanalauss fólks, enda
buðu þær ekki upp á neina frekari
umræðu eða skoðanaskipti.
Almennt orðagjálfur um sjálfsagða
hluti getur aldrei orðið tilefni pólit-
ískra umræðna...Ef stærsti stjóm-
málaflokkur landsins getur frarn-
vegis ekki sinnt skyldum sínum
sem pólitískt hreyfiafl í stjómmál-
um landsins, verður að knýja fram
einhverja pólitíska uppstokkun,
sem leysir úr þessari pattstöðu
Sjálfstæðisflokksins.. .Þessi tilvist-
arvandi Sjálfstæðisflokksins varpar
skugga á allt pólitískt samstarf við
hann. Hann verður að eftiríáta
minni flokki allt fmmkvæði og
pólitíska áhættu við mótun stefnu
og framkvæmd hennar í öllum
helstu stórmálum íslenskra stjóm-
mála. Og sem verra er, samstarfs-
flokkurinn verður að vinna það í
afskiptaleysi eða illskiljanlegri
andstöðu innan frá Sjálfstæðis-
flokknum sem ekki kemur alltaf
upp á yfirborðið. í hugum almenn-
ings ýtir þetta allri pólitískri
þungavikt yfir til hinna flokkanna,
sem hafa tiltölulega skýra afstöðu
til meginmála. Sjálfstæðisfloklcur-
inn eignast enga leiðtoga, eins og
sífellt er verið að biðja um og áður
var minnst á, meðan flokkurinn
getur ekki tekist á við einarða
stefnumótun. Þetta ástand hefúr
þegar kostað tvo formenn þeirra
stöðu sína.“
Hinn mikli
björgunarleiðangur
Hafi sú afstaða Alþýðuflokksins,
að velja fremur samstarf við Sjálf-
stæðisflokkinn en vinstri fylking-
una verið einhveijum torskilin, ætti
hún ekki að vera það eftir lestur
þessara greina Þrastar. Samkvæmt
skilningi hans hefúr Alþýðuflokk-
urinn lagt af stað í mikinn leiðang-
ur til að bjarga Sjálfstæðisflokkn-
um úr þeirri „pattstöðu“ að geta
ekki tekist á við pólitíska steftiu-
mótun. Þetta er stærsti flokkur
landsins, segir Þröstur, og þess
vegna alvörumál að skilja slíkan
flokk eftir i einsemd og pólitísku
ráðaleysi. „Hann verður að eftirláta
minni flokki allt frumkvæði og
pólitíska áhættu við mótun stefhu
og framkvæmd hennar í öllum
helstu stórmálum íslenskra stjóm-
mála.“
Alþýðuflokkurinn átti kost á sam-
starfi í mið- og vinstri fylkingunni,
en kaus sér vist með Sjálfstæðis-
flokknum. Ymsir hafa kallað þetta
svik. Sú fúllyrðing er hæpin þegar
alls er gætt. Var ekki einfaldlega
betra fyrir Alþýðuflokkinn að
koma ffarn hægri pólitík súmi í
samvinnu við liðónýtan Sjálfstæð-
isflokk en að glíma við vinstri og
miðflokka „sem hafa tiltölulega
skýra afstöðu til meginmála“,
bjarga Sjálfstæðisflokknum í leið-
inni frá hugmyndalegri vesöld og
koma á nýskipan í pólitík þar sem
Alþýðuflokkurinn og Sjálfstæðis-
flokkurinn em hægra megin, en
Framsókn, Kvennalisti og Alþýðu-
bandalag skipa mið- og vinstri
fylkinguna?
hágé.
ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 22. júní 1991
Síða 2