Þjóðviljinn - 27.06.1991, Blaðsíða 11

NNHR
[naMs
A „Sögua-slóðum
Það er ekki að sökum að spyrja að vilji svo tO að maður
bregði sér af bæ þá hrúgast pósturinn að manni sem aldrei
fyrr. Kennir þar alla jafna ýmissa grasa og á þar við, sem
eitt sinn var sagt: „að sumt var gaman, sumt var þarft, um
sumt við ekki tölum“.
Meðal þess, sem rak á fjör-
ur mínar að þessu sinni var
tímarit Sögufélagsins, Saga ár-
ið 1990, myndarlegt rit og efn-
ismikið enn sem fyrr, ritstýrt af
þeim Gísla Ágúst Gunnlaugs-
syni og Sigurði Ragnarssyni.
í rauninni skiptist ritið í
tvennt, nokkumveginn til helm-
inga. I fyrri hlutanum eru fimm
ritgerðir eftir sex höfunda, en í
þeim síðari „andmæli og athuga-
semdir“ og ritffegnir.
Fyrsta ritgerðin i Sögu að
þessu sinni er eftir þá Aðalgeir
Kristjánsson og Gísla Ágúst
Gunnlaugsson og íjalla þeir þar
um „Félags- og hagþróun á Is-
landi á fyrri hluta 19. aldar“. Era
þar gaumgæfðir ýmsir þeir þætt-
ir, sem áhrif höfðu á þróun
byggðar og búsetu í einstökum
landshlutum. Telja greinarhöf-
undar að fólksfjölgun sú og efha-
hagsbati, sem varð á þessu tíma-
bili, eigi ffemur rætur að rekja til
bættra innri skilyrða en ytri að-
stæðna.
I ritgerð sinni „I lánsfjárleit
1937-1939“ gerir Lýður Bjöms-
son grein fyrir viðleitni Péturs
heitins Halldórssonar þáverandi
borgarstjóra til lánsfjáröflunar er-
lendis vegna hitaveituffam-
kvæmda í Reykjavík. Var það
mikil þrauta- og þolinmæðis-
ganga milli peningastofnana í
ýmsum löndum. En Pétur gafst
ekki upp og að lokum lék lánið
við hann, í tvöföldum skilningi,
og hann uppskar árangur erfiðis
síns.
Haukur Sigurðsson vinnur nú
að rannsókn á sögu þeirra íshúsa,
sem byggð vora hérlendis áður
en vélffystingin kom til, og nýtur
til þess styrks úr Vísindasjóði. I
Sögugrein hans, „Upphaf ishúsa
á Islandi“, er m.a. vikið að þvi
hvaðan hugmyndir um byggingu
ishúsa hafi borist hingað og
greint ffá ffumkvöðlum þessarar
byltingarkenndu og þýðingar-
miklu nýjungar hérlendis, gerð
húsanna og vinnubrögðum í
þeim. En fyrstu íshúsin, sem
komust tjl nokkurs aldurs hér,
vora hús Isfélagsins við Faxaflóa
og Frosthúsfélags Mjóafjarðar.
Sveinbjöm Rafhsson á þama
greinina „Fom hrossreiðalög og
heimildir þeirra“. - „Drög til
greiningar réttarheimilda Grágás-
ar“. Bendir Sveinbjöm m.a. á, að
hvergi finnist í norrænum réttar-
heimildum ffá miðöldum jafh ýt-
arleg ákvæði um hrossreiðar og í
Grágás.
Lestina rekur svo grein Ama
Daníels Júlíussonar „Ahrif fólks-
fjöldaþróunar á atvinnuhætti
gamla samfélgsins“. Telur Ami
Daníel sennilegt „að sérstæð sótt-
arfarssaga landsins hafi ráðið
miklu um sveiflur í atvinnustarf-
semi hérlendis ffam á 18. öld,
meira en tæknibreytingar eða
markaðsaðstæður“.
Fróðlegt er og skemmtilegt að
öllum jafhaði að fylgjast með
skoðanaskiptum manna um hina
ýmsa þætti sagnfræðinnar, enda
era þar mörg álitamálin. Bjöm S.
Stefánsson dregur mjög í efa þá
kenningu, sem ffam kom í Sögu
á s.l. ári, að lútherskur rétttrúnað-
ur hafi á sínum tíma torveldað og
tafið nýjungar í atvinnulífi lands-
manna. Gísli Sigurðsson svarar
gagnrýni Stefáns Aðalsteinssonar
á bók Gisla, Gaelic influence in
Iceland, og Sigfús Haukur Áma-
son, höfundur Verslunarsögu ís-
lands 1774-1807, gerir athuga-
semdir við ritdóm Gísla Ágústs
Gunnlaugssonar í Sögu 1989.
Fjórtán höfúndar rita umsagn-
ir um bækur, sem út komu á ár-
inu 1989 og flestar fjalla um
söguleg efhi. Helgi Þorláksson
skrifar um Sögu íslands 4. bindi,
sem samið er að tilhutan Þjóðhá-
tíðamefhdar 1974, en ritstjóri er
Sigurður Líndal. Guðrún Ólafs-
dóttir ritar um íslenska söguatla-
sinn, en ritstjórar þess verks era
þeir Ámi Daniel Júlíusson, Jón
Ólafúr Isberg og Helgi Skúli
Kjartansson. Guðrún Ása Gríms-
dóttir um Gamlar götur og goða-
vald eftir Helga Þorláksson og
Frá goðorðum til ríkja eftir Jón
Viðar Sigurðsson. Haukur Sig-
urðsson um Samband við mið-
aldir, eftir Gunnar Karlsson og
sagnffæðinema við Háskólann.
Guðmundur Jónsson um bók
Gísla Ág. Gunnlaugssonar, Fam-
ily and household. Þorleifúr Frið-
riksson um Kampen om fackför-
eningsrörelsen, eftir Stefán F.
Hjartarson. Vilhjálmur Hjálmars-
son um Frá eldsmíði til eleksírs,
eftir Smára Geirsson og er hluti
af Iðnsögu íslands. Hreinn Ragn-
arsson um Svartur sjór af síld,
eftir Birgi Sigurðsson. Loftur
Guttormsson um Snorra á Húsa-
felli, eftir Þórunni Valdimarsdótt-
ur. Guðmundur Hálfdánarson um
Fransí biskví, eftir Elínu Pálma-
dóttur. Magnús Guðmundsson
Sögustaði við sund, 2., 3. og 4.
bindi, eftir Pál Líndal og lykilbók
eftir Einar S. Amalds. Sigfús
Haukur Andrésson um Byggðin
undir borginni, saga Skaga-
strandar og Höföahrepps, eftir
Bjama Guðmarsson, og Jón Þ.
Þór um Landhelgismálið í 40 ár,
eftir Lúðvík Jósepsson og Siða-
skiptin, eftir Will Durant.
Loks er svo greint ffá aðal-
fúndi Sögufélgsins 1990 og sögð
deili á höfúndum að efni bókar-
innar.
-mhg
Ljóðabækur
Nýlega kom út bók með
úrvali Ijóða og lausa-
vísna eftir Harald
Björnsson (1917-1988).
Börn hans önnuðust útgáfuna en
bókin er rúmlega 100 bls. að
lengd, gefin út í 150 eintökum og
fæst hjá Máli og menningu í
Síðumúla og á Laugavegi 18.
Haraldur Bjömsson fæddist í
Ytri-Fagradal á Skarðsströnd,
ló.maí 1917, en fluttist til Reykja-
víkur 9 ára að aldri og átti þar
heima upp ffá því. Hann varð bú-
ffæðingur frá Hólum 1937 og
ReykjavA
1991
Forsfða bókar Valgarðs
stundaði ýmis störf um dagana,
bæði til sjós og lands. Ungur byij-
aði hann að yrkja en hirti lítt um
að birta kveðskapinn á prenti.
Haraldur var afgreiðslustjóri á
Þjóðviljanum árum saman. Margt í
ljóðabókinni er lipurlega saman
sett. Til dæmis má taka þessa
stöku:
Viðhorf
Tðkum það dæmi að trúin sé
veik
og tilgangur verði ekJci séður:
Þá er að gera sér lijið að leik
og láta svo ráðast hvað skeður.
Fyrir nokkru kom út hjá Bóka-
Bók Unnar
forlagi Odds Bjömssonar á Akur-
eyri tæplega 100 bls. bók eftir
Braga Sigurjónsson. Hún heitir:
„Af erlendum tungum“. í bókinni
eru þýðingar úr Norðurlandamál-
unum og ensku.
Meðal þýðinga þar er eitt ljóð
eftir norska skáldið Alf Pröysen.
Alf þessi hefúr svipað gildi fyrir
Norðmenn og Davíð Stefánsson
frá Fagraskógi fyrir íslendinga. ís-
lenskir þýðendur hafa sýnt honum
litinn sóma ffam að þessu. Bragi
nær hins vegar skemmtilega í
skottið á stíl Alf Pröysen í kvæði
sem hann nefhir á islensku: „Kom-
irðu í nótt“.
Bragi hefúr áður gefið út fjöl-
margar bækur.
Unnur Sólrún Bragadóttir hefúr
sent ffá sér ljóðabókina: „Fyrir ut-
an gluggann“. Bókin er gefin út hjá
Hringskuggum. Hún er tæplega 40
bls. að lengd og fallega ffá gengin
ef litið er ffamhjá nokkrum leiðum
stafsetningarvillum.
Unnur yrkir einna mest um
bjartar tilfmningar bemskunnar og
ástina sem getur kviknað milli
manna. Þetta era sérlega erfið við-
fangsefhi vegna þess hve oft og
mikið hefúr verið um þau fjallað.
-kj
S T A Ð G R E
Ð S L A
Persónuafsláttur
hækkar 1. júlí
Mánaðarlegur parsónuafsláttur hækkar í 23.922 kr.
Sjómannaafsláttur á dag hækkar í 660 kr.
Þann 1. júlí hækkar persónu-
afsláttur og sjómannaafsláttur
um 4,78%. Hækkunin nær ekki
til launagreiðslna fyrir júní og
hefur ekki í för með sér að ný
skattkort verði gefin út.
Vakin er athygli launagreið-
enda á því að þeir eiga ekki að
breyta fjárhæð persónuafslátt-
ar þegar um er að ræða:
• Persónuafslátt samkvæmt
námsmannaskattkorti 1991.
• Persónuafslátt samkvæmt
skattkorti með uppsöfnuð-
um persónuafslætti 1991.
Ónýttur uppsafnaður persónu-
afsláttur sem myndast hefur á
tímabilinu 1.janúar-30. júní
1991 og verður millifærður
síðar hækkar ekki.
A sama hátt gildir hækkun sjó-
mannaafsláttar ekki um milli-
færslu á ónýttum uppsöfnuð-
um sjómannaafslætti sem
myndast hefur á tímabilinu
1. janúar - 30. júní 1991.
RM
RÍKISSKATTSTJÓRI
Síða 11
ÞJÓÐVIUINN Fimmtudagur 27. júní 1991