Þjóðviljinn - 10.07.1991, Blaðsíða 7

—?--------------------------------------
Astand sjávar gott
Skýrsla Hafrannsóknastofnunar sem kynnt var í gær er á marg-
an hátt svört. Þorskstofninn er með lakasta móti og ýmsar aðr-
ar tegundir lélegar. Við njótum þó góðs af sterkum ýsuárgöng-
um og bjartsýni ríkir um stofnstærð humars og rækju. Ýmislegt
bendir til þess að rofa muni til og horfa sérfræðingar þá aðallega á
gott ástand sjávar í dag; bæði er hitastig með betra móti og átumagn
er gott. Ef fram fer sem horfir gætu næstu fiskárgangar komið
Síminn alltaf að
bila
Undanfarið hefur orðið
vart tíðra bilana í símakerfum
landsmanna. Um helgina rofn-
aði alit símasamband við Vest-
Grði þrátt fyrir að um tvöfalt
kerfi sé þar að ræða. Einnig
rofnaði taisamband við útlönd
afaranótt sunnudags.
Að sögn Þorvarðar Jónsson-
ar, framkvæmdastjóra tæknisviðs
Pósts og síma, eru orsakir sam-
bandsleysisins vestur á firði tví-
þættar. I fyrsta lagi varð bilun í
aðalkerfmu sem alltaf getur
komið fyrir. Varakerfíð var aftur
á móti ekki hægt að taka notkun
vegna rafmagnsleysis. Hluti
Reykvikinga mátti einnig búa
við það hluta helgarinnar að vera
sambandslausir út fyrir sitt síma-
svæði. Astæðan fyrir því var að
sögn Þorvarðar bilun i langlínu-
stöð uppi í Breiðholti.
Símasambandslaust var og
við útlönd vegna einhverrar bil-
unar í stýringu á geisla frá loft-
neti sem verið var að gera við þá
stundina. Þorvarður telur að or-
sökin fyrir þeirri bilun hafi ekki
verið tæknilegs eðlis, heldur hafi
verið um mannleg mistök að
ræða. -sþ
Arferði í sjónum við Island er
einkum metið af gögnum sem
safhað er í vorleiðöngrum ár hvert.
Það er flókið samspil margra mis-
munandi þátta sem hefur áhrif á
fæðukeðjuna og á vöxt og viðgang
nytjastofiia á miðunum. Rannsókn-
ir undanfarinna ára benda til þess
að hlýsjór á norðurmiðum stuðli
oftast að aukinni frumffamleiðni
og átumagni sem aftur eykur lík-
umar á góðri nýliðun og viðgangi
nytjastofrianna.
í heild sinni sýna niðurstöður
vorleiðangursins 1991 gott ástand
sjávar og lífrikis á Islandsmiðum.
Utbreiðsla hlýsjávar er mun meiri
á norðurmiðum en á árunum 1988-
1990, en þá ríkti þar kaldur pólsjór
og svalsjór. í vor var átumagn yfir
meðallagi fyrir Norðurlandi og þar
virtist voraukning átunnar fylgja
vorkomu gróðurs.
Tillögur Haffannsóknastofnun-
ar um að draga úr þorskafla eru
reistar á því að draga muni úr bæði
veiði- og hrygningarstofnum ef
haldið verður áfram að veiða sama
magn og gert hefúr verið undanfar-
in ár. Ef veidd verða 200 þúsund
tonn árin 1992-1993 er áætlað að
veiðistofninn hafi vaxið úr 850
þúsundum upp i 970 þúsund tonn
árið 1994. Ef menn halda áffam að
veiða um 300 þúsund tonn árlega
verður stofninn kominn niður í 730
þúsund tonn árið 1994. Haffann-
sóknastofnun hefúr valið að fara
milliveginn og ráðleggur 250 þús-
und tonna afla en telur að með því
sé varla raunhæft að byggja upp
stofninn, nema til komi einhver
bati í nýliðun ffá því sem verið
hefur. Hafrannsóknastofnun gagn-
rýnir og i skýrslu sinni að sókn í
þorsk hafi verið alltof hörð síðustu
árin þrátt fyrir ítrekaðar ráðlegg-
ingar um að dregið verði úr sókn
og með því móti sé ekki hægt að
byggja upp stofninn þannig að
fleiri árgangar verði í veiðistofni
og hrygningarstofh vaxi.
Sem fyrr er það stóri árgangur-
inn ffá 1985 sem er uppistaðan í
ýsuaflanum 1991. Argangamir ffá
1986-1988 eru allir taldir mun
minni en meðalárgangur, en ár-
gangamir ffá 1989 og 1990 virðast
hins vegar mjög stórir. í Ijósi þess-
ara upplýsinga leggur Hafrann-
sóknastofiiun til að ýsuaflinn á
fiskveiðiárinu 1991/92 fari ekki
fram úr 50 þúsund tonnum. Hins
vegar bendir allt til þess að auka
megi ýsuaflann í 60- 70 þúsund
tonn á ári 1993 og 1994.
I þessari nýju úttekt er veiði-
stofn ufsa áætlaður um 50 þúsund
tonnum minni í ársbyrjun 1991 en
gert var ráð fyrir í síðustu úttekt
sumarið 1990. Nú er að bætast í
veiðistofninn lélegur árgangur frá
árinu 1986 sem saman stendur af
árgöngum sem einnig em undir
meðallagi. Því er ljóst að draga
þarf allnokkuð úr veiðum á næst-
unni vegna minnkandi stærðar
stofnsins. Hafrannsóknastofnun
leggur því til að leyfilegur há-
marksafli af ufsa á fiskveiðiárinu
1991/92 fari ekki yfir 70 þúsund
tonn, samanborið við 90 þúsund
tonna áætlaðan afla árið 1991.
Heildaraflinn á loðnuvertíðinni
1990/91 var aðeins 311 þúsund
tonn eða um þriðjungur þess sem
vænst hafði verið. Þetta er vegna
þess að árgangur 1988 skilaði sér
ekki í samræmi við mælingar sem
gerðar vom á stærð hans árið 1989.
Sama gerðist á vertíðinni 1989/90
varðandi árgang 1987, en þá var
stærð veiðistofhsins minni en búist
hafði verið við. Líklegt er talið að í
báðum tilfellum stafi þetta af
slæmu árferði á uppeldisslóðum
loðnunnar norðanlands. Mælingar
á stærð 1989 árgangsins, sem gerð-
ar vom í ágúst 1990, benda til þess
að hann sé mjög lítill eða næst-
minnstur ffá upphafi ágústmæl-
inga. Enda þótt umhverfisaðstæður
á loðnuslóðum hafi farið batnandi
undanfarið er lagt til að loðnuveið-
ar verði ekki leyfðar fyrr en að
undangengnum mælingum á stærð
veiðistofhsins haustið 1991.
-sþ
Pappírinn
skorinn niður
að form sem við höfum á
toll- og skattskýrslum verð-
ur úr sögunni innan tíðar,
beri tilraunir um pappírslaus
viðskipti tilætlaðan árangur. Síð-
ustu daga hafa staðið yfir próf-
anir á viðskiptasendingum í
gegnum tölvu- og símkerfi á
meðal nokkurra fyrirtækja og
hagsmunaaðila sem eru vongóðir
um að minnka megi pappírsflóð
í hvers kyns viðskiptum.
Pappírslaus viðskipti með
þessum hætti gefa möguleika á gíf-
urlegri hagræðingu og spamaði hjá
fyrirtækjum og stofnunum. Þau
fara þannig ffam, að skjöl eru send
símleiðis á milli tölva í stað þess
að þrykkja gögnum á pappír og
senda í því formi. Þannig verður
mun betri nýting á gögnum sem
þegar hafa verið skráð í tölvu, en
talið er að 80% útprentunar úr
tölvukerfúm sé slegið inn í önnur
kerfi. Auk þess getur tími og
kostnaður vegna sendinga minnk-
að talsvert. Kostnaður við send-
ingu skjala verður mjög mismun-
andi, en almennt verður hann held-
ur meiri en við notkun símsendis
(fax). Möguleiki er á miklum
spamaði í vörusendingum á milli
landa, en hér á landi er pappírs-
kostnaður vegna slíkra sendinga
um 6,4 miljarðar króna á ári.
Þeir sem standa að verkefni um
pappírslaus viðskipti em fjármála-
ráðuneytið, SkÝRR, Netverk hf,
Póstur & sími, Strikamerkjanefhd,
EDI- áhugafélagið og svokölluð
ICEPRO- nefnd um bætt verklag í
viðskiptum. Saman leggja þeir 5,8
miljónir króna í verkeftiið og á því
að ljúka um næstu áramót.
Tölvuvæddar þjóðir reyna í
auknum mæli að nýta sér þessa
tækni. Sem dæmi era sendar um
20 þúsund tollskýrslur á viku í
gegnum þetta kerfi í Noregi og era
það um 40% af öllum tollskýrslum
á Oslóarsvæðinu. Búist er við að
200 störf af 350 leggist af í norska
Samkomulag vegna samstarfsverkefnis um papplrslaus viðskipti var undirritað 1 gær. Mynd: Kristinn.
tollinum af þessum sökum. Að-
spurður sagðist Vilhjálmur Egils-
son, framkvæmdastjóri VI, ekki
hafa áhyggjur af afstöðu íslenskra
verkalýðsfélaga vegna þessa, því
einfaldlega væri verið að skapa ný
störf og fækka öðrum minna
spennandi.
Pappírslaus viðskipti eiga vita-
skuld við um flestar tegundir við-
skipta og skjalaflutninga. Sé litið á
íslenskt pappírsflóð má nefha að
Qórar miljónir pappírsblaða koma
til geymslu í tollstjóraembættinu á
hveiju ári. Þannig verður pappírs-
spamaður ekki aðeins hagræðandi,
heldur ekki síður umhverfisbæt-
andi -þóm
Vinsælt hjá litlum fyrirtækjum að kaupa vask-bíla
Innflutningur á bílum eftir tegundum
Gífurleg aukning hefur orð-
ið í innflutningi sendibíla
fyrstu fjóra mánuði ársins
miðað við sama tíma í fyrra. Inn-
flutningur sendibíla var 158 pró-
sent meiri á tímabilinu janúar til
apríl í ár miðað við sama tíma
1990. Innfiutningur fólksbíla
jókst um 46 prósent á sama tíma
og innfiutningur á fjórhjóla-
drifnum bílum jókst um 82 pró-
sent en innfiutningur vörubíla
einungis um 24 prósent.
Jónas Þór Steinarsson, fram-
kvæmdastjóri Bílgreinasambands-
ins, sagði að hluti skýringarinnar á
þessari miklu aukningu væri að
flokkun bílanna hefði verið breytt.
Þannig teljast flestir skutbílar ekki
lengur til vörabíla heldur til sendi-
bíla, þá era þeir fólksbílar sem
breytt hefur verið ytra í sendibíla
nú flokkaðir sem sendibílar en
töldust áður bara fólksbílar. Réttara
væri því að leggja saman innflutn-
ingstölur á vörabílum og sendibíl-
um til að fá út réttari tölu. Þetta er
gert á meðfylgjandi línuriti. Þá
kemur í ljós að fyrstu fjóra mánuði
ársins 1990 vora fiuttir inn 347
vöra- og sendibílar miðað við 792
slíka bíla i ár á sama tíma. Þetta er
aukning upp á ein 128 prósent sem
en mun meira en aukningin í inn-
flutningi annarra bíla. Þá ber líka
að athuga það að þeir bílar sem er
breytt úr fólksbílum í sendibíla
hérlendis teljast fólksbílar í inn-
flutningsskýrslum.
Fyrstu fjóra mánuðina í ár vora
fluttir inn 694 sendibílar borið
saman við 268 bíla í fyrra. Stór
hluti bílanna er notaður, þannig
vora fluttir inn 157 notaðir sendi-
bílar fyrstu fimm mánuði ársins en
662 nýir sendibílar á sama tíma.
Líklegt er að eitthvað dragi úr
innflutningi notaðra bíla eftir 1.
júlí því þá var tollalögunum breytt.
Tollar á sendibílum lúta nú sömu
tollaákvæðum og fólksbílar. Þetta
þýðir að bílamir era tollaðir miðað
við upphafsverð (fob) þeirra frá
verksmiðju að ffádregnum aldri
þeirra eftir ákveðinni reglu. Áður
vora greiddir tollar af sendibílun-
um eftir reikningi einsog reglan
var hér áður fyrr með alla bíla.
Líklegt er því að einstaklingar sem
ekki stunda bílasölu flytji inn mun
færri notaða bíla en áður.
Önnur skýring á auknum inn-
flutningi sendibíla umffarn aðra
bíla er að nú geta fyrirtæki dregið
virðisaukaskattinn af bílunum frá
útskatti sínum, það er að segja
virðisaukaskatturinn telst sem inn-
skattur hjá þeim.
Bjöm Olafsson, sölustjóri
Skoda hjá Jöfri, sagði að hjá sínu
fyrirtæki gætu menn fengið virðis-
aukaskattinn á víxli þannig að ekki
þyrftu að fara peningar manna á
milli þess vegna. Hann sagði að
það væra mest lítil fyrirtæki sem
keyptu vask-bílana og að nokkur
aukning hefði orðið í sölu á slíkum
bílum í ár. Hann sagði til dæmis að
í byijun hefði Jöfur flutt inn fólks-
bíla sem breytt hefði verið í sendi-
bíla í verksmiðjunni en að hún
hefði ekki haft undan. Því breyttu
þeir bílunum nú sjálfir. Til þess að
bíll teljist sendibíll mega ekki vera
í honum aftursæti og í honum þarf
að vera skilrúm.
Sigfús Sigfússon, forstjóri
Heklu, var sammála því að aukn-
ing hefði orðið í sölu þessara bíla á
árinu en Helgi Ingvarsson, ffam-
kvæmdastjóri hjá Ingvari Helga-
syni, sagði að salan væri í meðal-
lagi. Hann sagði að sala vask-bíla
hefði aukist mikið fyrst eftir breyt-
inguna en að þetta væri nú að kom-
ast í jafnvægi. Breytingar á fólks-
bílum í sendibíla sagði hann að
hefðu nánast dottið alveg niður
upp á síðkastið. -gpm
Síða 7
ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 10. júlí 1991