Þjóðviljinn - 19.10.1991, Blaðsíða 6

FlÉTHE
Brynjólfur I. Sigurðsson prófessor sæmir Dr. H. Winding Pedersen
heiðursdoktorsnafnbótinni. Mynd: Kristinn.
Viðskipta- og hag-
fræðideild orðin
hálfrar aldar gömul
Igær varð viðskipta- og hag-
fræðideild fimmtug. Nem-
endur sem lokið hafa prófi
frá deildinni eru alls 1661.
Flestir þeirra eru kandidatar í
viðskiptafræði, en á siðustu árum
hafa útskrifast hagfræðingar með
B.Sc. gráðu.
A þessum fimmtíu árum hafa
viðskiptafræðingar og hagfræð-
ingar unnið sér traustan sess á
vinnumarkaði, bæði hjá hinu op-
inbera og annars staðar í við-
skiptalífínu.
Deildin minntist afmælisins í
gær með hátíð í Háskólabíói. Þar
var dr. H. Winding Pedersen pró-
fessor emeritus við Kaupmanna-
hafnarháskóla sæmdur nafnbót-
inni doctor oeconomiae honoris
causa. Deildin lét slá minnispen-
ing í tilefni af afmælinu.
-kj
Vísitala hækkar
Síðastliðna tólf mánuði hef-
ur vísitala byggingarkostn-
aðar hækkað um 8,1%.
Síðustu þrjá mánuði hefur vísi-
talan hækkað um 0,5% og sam-
svarar það 2,2% árshækkun.
Hagstofan hefur reiknað vísi-
tölu byggingarkostnaðar eftir
verðlagi um miðjan október
1991. Reyndist hún vera 187,3
stig eða 0,2% hærri en í septem-
ber og gildir sú vísitala fyrir nóv-
ember 1991.
-grh
Verkfallsheimildar
aflað norðan heiða
S
Afundi Iðju, félags verksmiðjufólks á Akureyri, verður í dag
leitað heimildar til verkfallsboðunar. Ef fundurinn heimil-
ar stjórn og trúnaðarmannaráði að boða til verkfalla, verð-
ur brotið blað í sögu þeirra samninga sem nú standa yfir,
þar eð sú verkfallsheimild yrði sú fyrsta sem samþykkt yrði hjá fé-
lagi í Alþýðusambandinu eftir að samningar losnuðu 15. september
sl.
Heimildir herma að langlund-
argeð félaga í Iðju sé á þrotum. Þar
er helst nefnt að viðræður í sam-
bandi við greiðslur fyrir námskeið
fólks sem starfi í mjólkurbúum
hafi ekki skilað neinum árangri.
Kristín Hjálmarsdóttir, formaður
félagsins, sagði í gær að þótt verk-
fallsheimildar væri aflað þýddi það
ekki verkfall. „Við höfúm aðeins
fengið að ræða við viðsemjendur
okkar, en það heíúr ekki skilað
okkur neinu fram að þessu.“
Kristín sagði að félagið hefði
farið eftir hugmyndum Alþýðu-
sambandsins um að ræða sérmál
félagsins. Hún staðfesti að nám-
skeið fyrir fólk í mjólkurbúum
hefði verið eitt af þeim málum.
Kristín sagði að þau námskeið,
sem félagið hefði samið um hjá
Landssambandi iðnverkafólks,
hefðu gefið fólki ákveðna launa-
hækkun að námskeiðum loknum.
„Þessi hækkun er í dag rétt um
þijú þúsund krónur. Okkur hefúr
ekki tekist að semja við mjólkur-
búin um launahækkun vegna nám-
skeiða.“
Þegar Kristín var spurð hvort
hún teldi líklegt að verkfallsheim-
ildin yrði notuð, sagði hún að svo
gæti farið að lokum. „EF við sjá-
um fram á að það verði ekki nokk-
ur lífsins leið að ná samningi við
mjólkurbúin, gæti svo farið. En
við erum fyrst og fremst að afla
okkur þessar heimildar.“
Aðspurð hvaða áhrif það hefði
ef Iðja stöðvaði vinnu í mjólkurbú-
um á sínu félagssvæði, sagði Krist-
ín að það hefði mjög slæm áhrif.
Það væri ljóst að mjólk bænda á
svæðinu myndi þá liggja undir
skemmdum því ekki væri hægt að
flytja hana alla í önnur mjólkurbú.
-sþ
Stefnir í 20 miljarða
viðskiptahalla
Félag íslenskra iðnrekenda hefur sent frá sér spá um horfur
þjóðarbúskaparins 1991 og horfur í efnahagsmálum fyrir árið
1992.1 skýrslu FÍI kemur fram að líklega megi búast við meiri
umsvifum á þessu ári en ráð hafl verið fyrir gert. Jafnframt
auknum umsvifum megi búast við að ójafnvægi í efnahagsmálum
verði meira en vænst hafi verið.
I skýrslu Fll segir að á fyrstu 8
mánuðum þessa árs hafi almennur
innflutningur aukist um 14% að
raungildi miðað við sama tíma í
fyrra. A þessu tímabili hafi vöruút-
flutnmgur aftur á móti minnkað um
9%. í framhaldi þessa segir FÍl að
búast megi við 20 miljarða króna
viðskiptahalla á þessu ári sem sé
um 5,5-6,5 miljörðum meiri halli en
í síðustu spá Þjóðhagsstofnunar.
Þegar vikið er að horfum fyrir
árið 1992 segir í skýrslunni að bú-
ast megi við enn frekari samdrætti í
útflumingstekjum. Það stafl einna
helst af samdrætti í fiskafla og
lækkandi verði sjávarafurða. Einnig
er búist við að verð á stóriðjuafúrð-
um haldist áfram lágt.
Félag íslenslora iðnrekenda
bendir á að stjómvöld geti haft áhrif
á framvindu mála, en til þess þurfi
miklu stærra átak en birtist í fjár-
lagafrumvarpi, þjóðhagsáætlun og
starfsáætlun ríkisstjómarinnar. Þau
ráð sem FII gefúr ríkisstjóminni í
þessu sambandi em í fyrsta lagi að
tryggja stöðugleikann, lækka vext-
ina, bæta samkeppnisaðstöðu gagn-
vart erlendum keppinautum og af-
nema allar samkeppnishindranir
innanlands. FÍI segir að í áætlun
ríkisstjómarinnar séu fyrirheit um
ýmsar aðgerðir, en í þeim sé of
margt óljóst, eins og t.d. orðanotk-
unin að „stefna að“ og „láta kanna“.
Það sem vanti sé tímasettar áætlanir
um alla þætti sem skipta máli fyrir
starfsskilyrði atvinnulífsins.
-sþ
VIPHOIF ▲ Páll Vilhjálmsson skrifar
Hugmyndafræði þriðja blaðsins
Endrum og sinnum síðustu árin hefur verið rætt um að litlu
blöðin þrjú sameinist í eitt. Vafalaust eru margar skýringar á
því, að ekkert hefur orðið úr. Nú er hinsvegar svo komið að
Alþýðublað, Tími og Þjóðvilji standa frammi fyrri sameigin-
legu skipbroti. Ef eitt blaðanna hættir útkomu eða dregur saman
seglin munu hin tæplega standa undir auknum kostnaði sem af hlýst
vegna samnings blaðanna við Odda hf.
„hágé“ skrifar laugardaginn
12.nóvember í Þjóðviljann um
nauðsyn þess að litlu blöðin þrjú
athugi möguleika á sameiginlegri
útgáfu. Ef til þess kæmi, sem
reyndar er ekki líklegt á þessari
stundu, yrði ný útgáfa þriðja dag-
blaðið, en hin tvö eru vitanlega
Morgunblað og DV.
I skrifum um framtíð litlu
blaðanna er höfuð-
áherslan iðulega á þátt-
töku þeirra i lýðræðis-
legri umræðu og hversu
einlit hún yrði ef blað-
anna nyti ekki við. Þetta
er rétt svo langt sem
það nær. Það þarf hins-
vegar meira til en al-
mennar yfirlýsingar til
að skapa nýju dagblaði
hugmyndafræðilegar
forsendur. Ekki síst
verða menn að kannast
við það í fullri hreinskilni að ekk-
ert dagblað fær þrifist sem mál-
gagn stjómmálaflokks eða flokka.
I orði kveðnu hafa litlu blöðin fyr-
ir löngu áttað sig á þessu og telja
sig ekki lengur flokksblöð. Það
vita það samt allir sem vilja að
pólitísk forysta Alþýðubandalgs,
Alþýðuflokks og Framsóknar-
flokks er hver með sinum hætti
með nefið ofan í málum dagblað-
anna. Það er helst að blaðamenn
Þjóðviljans, og stundum ritstjórar,
hafi reynt að andæfa utanaðkom-
andi afskiptum og gert kröfu um
aukið sjálfstæði.
Það er enginn vafi á að litlu
blöðin eru fjarri því að vera
flokksholl á líkan máta og þau
voru fyrir nokkrum árum og ára-
tugum. Sennilegasta skýringin er
að flokksforysta þeirra flokka sem
að blöðunum standa leggur ekki
jafn mikla áherslu og áður á að
„flokkslínan“ móti blaðaskrifin.
Þess sjást lítil merki að blöðin
sjálf hafi haft frumkvæðið að losa
um flokksböndin. Þar hefur Morg-
unblaðið staðið sig mun betur
gagnvart forystu Sjálfstæðis-
flokks. Eða man einhver eftir því
að Alþýðublað, Þjóðvilji eða Tími
hafi komist upp með það að
standa gegn flokksforystunni í
leiðaraskrifum? Víst eru til stöku
dæmi um andóf, en oftar en ekki
hafa í kjölfarið fylgt breytingar á
ritstjóm viðkomandi blaðs.
Þess vegna þarf að hugsa
þriðja blaðið upp á nýtt. Þar er að
mörgu að hyggja, en fáein atriði
skera sig þó úr.
Þriðja blaðið þarf að fullvissa
lesendur um að fréttir blaðsins
væru heiðarlegar og engir annar-
legir hagsmunir, hvorki pólitiskir
né viðskiptalegir, hefðu áhrif á
fréttaflutning. Ritstjórnin tæki
ekki þátt í möndli með fréttaefni,
eins og tíðkast til dæmis á Morg-
unblaðinu, heldur héldi fast við þá
grunnreglu að frétt er frétt þegar
hún er frétt, en ekki þegar ein-
hverjum stofnunum eða einstak-
lingum úti í bæ þykir henta að
fréttin fari út.
Þriðja blaðið þarf að kannast
við að í lýðræðisþjóðfélagi þarf
allt vald aðhald, og meginhlutverk
dagblaðs er að veita það aðhald.
Blaðið væri þess meðvitað að
stofnanir og valdamenn hneigjast
ýmist til þess að halda aftur upp-
lýsingum, setja þær fram á vill-
andi hátt eða fela þær í stofnana-
máli.
Þriðja blaðið á að fjalla um
samhengi fréttanna og hafa hug-
fast að á bakvið allar mikilvægar
pólitískar og efnahagslegar
ákvarðanir er saga sem segir frá
öðrum kostum sem var hafnað.
Þessi saga er oft óskráð, þó að hún
eigi fúllt erindi til almennings í
lýðræðisþjóðfélagi.
Þriðja blaðið á að hafa það
fyrir satt að það er ævarandi við-
fangsefni að fjalla um, og reyna
að skilja og skýra, forsendur sjálf-
stæðis íslenskrar þjóðar og hvaða
hættur steðja að því.
Þriðja blaðið á að starfa eftir
þeirri meginreglu að forsenda fyrir
virku lýðræði er upplýstur al-
menningur, og hlutverk heiðarlegs
dagbaðs er að tryggja frjálst flæði
upplýsinga.
Ofantalið eru helstu áherslur í
hugmyndaffæði þriðja dagblaðs-
ins, blaðs sem alsendis óvist er að
komi nokkru sinni út. Það eru að-
standendur Alþýðublaðs, Tíma og
Þjóðvilja sem eiga þess kost að
hafa frumkvæði að nýsköpun á
dagblaðamarkaðnum.
Hugmyndafræði þriðja
blaðsins kallar á, að
núverandi eigendur
litlu blaðanna gangist
fyrir stofnun nýs blaðs
og sleppi síðan hend-
inni af blaðinu.
Kannski er eðlilegt
að spyija hvort það sé
nokkur ástæða fyrir
eigendur litlu blaðanna að fara út í
slíka framkvæmd. Enginn flokk-
anna þriggja sem standa að litlu
blöðunum virðist hafa sýnilegan
hagnað af stofnun þriðja blaðsins.
Svarið er að þriðja blaðið
snýst ekki um áþreifanlega hags-
muni, heldur lýðræðisleg verð-
mæti. Afdrif hugmyndarinnar um
þriðja blaðið ráðast af því hversu
mikils eigendur litlu blaðanna
meta verðmæti á borð við mál-
frelsi og óþvingaða skoðanamynd-
un. Það mun á það reyna hvort
þessir hópar hafa raunverulegan
áhuga á að koma í veg fyrir að
Morgunblað og DV skipti á milli
sín íslenskum dagblaðslesendum
með fyrirsjáanlegum afleiðingum.
Höfundur er blaðamaður
„Hugmyndafræði þriðja
blaðsins kallar á að
núverandi eigendur litlu
blaðanna gangist fyrir
stofnun nýs blaðs og sleppi
sfðan hendinni af blaðinu.“
„...þriðja blaðið snýst ekki
um áþreifanlega hagsmuni,
heldur lýðræðisleg
verðmæti.“
ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 19. október 1991
Síða 6