Dagblaðið Vísir - DV - 21.03.1996, Blaðsíða 12

12
FIMMTUDAGUR 21. MARS 1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Sfjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT114, 105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftan/erð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Betri leikreglur
Páll Pétursson félagsmálaráöherra hefur. kynnt frum-
varp til laga um stéttarfélög og vinnudeilur, sem á rætur
að rekja til nefndar, er skilaði skýrslu um málið skömmu
fyrir áramót. Sú nefnd var skipuð með þátttöku aðila
vinnumarkaðarins, en komst samt að niðurstöðu.
Ráðamenn Alþýðusambandsins og Bandalags starfs-
manna ríkis og bæja fengu hins vegar bakþanka og vildu
fá svigrúm til að semja milli aðila vinnumarkaðarins um
breytingarnar, án þess að þær væru beinlínis lögfestar.
Þær tilraunir náðu ekki árangri á tilsettum tíma.
Félagsmálaráðherra sagðist verða að leggja frumvarp-
ið núna fyrir Alþingi til þess að unnt yrði að lögfesta það
að vori. Búast má við, að eitthvert framhald verði á efa-
semdum samtaka launafólks, þótt þær komi tæpast í veg
fyrir, að frumvarpið verði að lögum í vor.
Rauði þráðurinn í frumvarpinu er færsla ákvörðunar-
valds frá forustu til óbreyttra félagsmanna. Þrengdir eru
möguleikar stjóma, trúnaðarráða og fámennra félags-
funda til að taka afdrifarfkar ákvarðanir í vinnudeilum
án samráðs við breiðari hóp félagsmanna.
Felld er niður heimild samninganefhda, félagsstjórna
og trúnaðarráða til að boða vinnustöðvun án skýrrar
heimildar félagsmanna. Leynileg og skrifleg atkvæða-
greiðsla þarf fyrst að fara fram meðal félagsmanna, 'þar
sem minnst einn fimmti hluti þeirra tekur þátt.
Lagafrumvarpið er ekki róttækara en svo, að fræðilega
séð getur rúmlega einn tíundi hluti félagsmanna ákveð-
ið fyrir hönd þeirra allra að hefja vinnustöðvun. Frum-
varpið er því ekki hár þröskuldur í vegi verkfalls, ef
málsástæður knýja á, að því vopni verði beitt.
Sami lági þröskuldurinn verður samkvæmt frumvarp-
inu í vegi þess, að fámenn atkvæðagreiðsla í stéttarfélagi
felli gerðan kjarasamning. Minnst einn fimmti hluti fé-
lagsmanna þarf að taka þátt í atkvæðagreiðslu til þess að
meirihluti í henni geti fellt kjarasamninginn.
Til þess að auðvelda almenna þátttöku í atkvæða-
greiðslum um vinnustöðvun og kjarasamninga heimilar
frumvarpið notkun póstatkvæðagreiðslu. Ef slík at-
kvæðagreiðsla fer fram, nægir einfaldur meirihluti
greiddra atkvæða til að binda félagið í heild.
Tvö atriði önnur eru mikilvæg í frumvarpinu. Annað
er heimild til að stofna vinnustaðafélög í fyrirtækjum,
sem hafa að minnsta kosti 250 starfsmenn. Þessi félög
geta samkvæmt frumvarpinu samið fyrir hönd starfs-
fólks, ef þrír fjórðu hlutar þess eru í félaginu.
Samkvæmt þessu er dregið úr ýmsum vandræðum,
sem hljótast af því, að mörg stéttarfélög koma við sögu á
fjölmennum vinnustöðum, svo sem dæmin sanna hjá
Flugleiðum. En hvers eiga að gjalda aðrir fjölstétta
vinnustaðir, þar sem eru innan við 250 starfsmenn?
Hitt atriðið er, að sáttasemjari fær aukið vald. Hann
má leggja fram sameiginlega miðlunartillögu, sem nær
til margra hópa, og má ákveða, að fram fari póstatkvæða-
greiðsla um miðlunartillögu. Til þess að fella slíka tillögu
þarf þriðjungur að taka þátt í atkvæðagreiðslunni.
Sumum mun finnast ástæðulaust að reisa slíka þrö-
skulda í vinnudeilum. Aðrir munu telja þær vinnudeilur
ekki vera mjög brýnar, sem ekki njóta nægilegs stuðn-
ings til að komast yfir þröskuldana. Flestir alþingismenn
munu væntanlega vera á síðari skoðuninni.
Leikreglur frumvarpsins eru siðferðilega betri en þær
leikreglur, sem nú er farið eftir, og ættu að draga úr
þeirri skoðun, að vinnudeilur séu tímaskekkja.
Jónas Kristjánsson
Sjúkrarúmaþörf er ekki föst útreiknanleg stærð, heldur að stórum hluta afleidd af þjónustu á öðrum sviðum,
segir Skúli m.a. í greininni.
Kostnaðarlækkun í
heilbrigðisþjónustu
Eins og fram kom í grein hér
fyrir nokkru er skýr greinarmun-
ur á sparnaðaraðgerðum og kostn-
aðarlækkunaraðgerðum innan
heilbrigðisþjónustunnar.
Kostnaðarlækkunaraðgerðir
byggja fyrst og fremst á endur-
skipulagningu og á breyttum
áherslum. Þær miða einkum að
því að samræma framboðið við eft-
irspumina. Erfitt er að draga úr
eftirspurninni nema þá að koma í
veg fyrir oflækningar og ofhjúkr-
un og ætti að sinna því mun meira
én gert er. Framboðshliðina eiga
stjórnendur að geta haft í hendi
sinni og þar er unnt að breyta
áherslum ef þjónustan er samþætt,
þ.e. ef rekstrarábyrgð og fjármála-
stjórn allra þátta þjónustunnar er
sett á eina hendi eftir héruðum.
Kjallarinn
Skúli G. Johnsen
héraðslæknir í Reykjavík
töluverð og reyndar víðast afger-
andi áhrif til kostnaðarlækkunar
með færri sjúkrahúsainnlögnum,
færri göngudeildar- eða sérfræð-
ingsheimsóknum og minni lyfja-
og rannsóknarnotkun. Einnig
leiddi hún til minnkandi ofnotk-
unar á þjónustu, sem alls staðar er
vandamál þar sem afnot þjónust-
unnar er sjúklingnum annaðhvort
að kostnaðarlausu eða þar sem
þeir greiða aðeins brot af heildar-
kostnaðinum eins og hér á landi.
Stýring á sjúklingastreymi
Af yfirferð yfir rannsóknirnar
mátti draga fjórar eftirfarandi
ályktanir:
1. Til að saman fari gæði og hag-
kvæmni í heilbrigðisþjónustunni
þurfa hinir ýmsu þættir í þjón-
„Erfitt er að draga úr eftirspurninni nema
þá að koma í veg fyrir oflækningar og of-
hjúkrun og ætti að sinna því meira en
gert er.“
Heilsugæsla til kostnaðar-
lækkunar
Margar vestrænar þjóðir hófu
kringum 1970 að breyta heilbrigð-
iskerfum sínum og gera frumþjón-
ustuna (heilsugæsluna) að megin-
undirstöðu í nýju skipulagi. Það
var markmiðið að byggja upp og
bæta starfsaðstöðu heimilislækna
og hjúkrunarfræðinga í heilsu-
gæslu svo unnt væri að ljúka við
og afgreiða að fullu erindi flestra
þeirra sem leituðu til frumþjónust-
unnar.
Viðast voru breytingar þessar
ákveðnar með sérstökum lögum
og má þar nefna Finna sem settu
ný lög 1972, Bandaríkjamenn sem
settu lög um „Health Maintenance
Organizations" á sama ári, Bretar
árið 1974, Svíar árið 1976 og Norð-
menn árið 1981. Eftir 1973 lagði Al-
þjóðaheilbrigðisstofnunin meginá-
herslu á að styðja þjóðir í að
byggja upp frumþjónustuna
(Primary Health Care).
Fyrir allmörgum árum birtist i
Læknablaðinu grein eftir undirrit-
aðann sem nefnist „Áhrif heilsu-
gæslu á sjúkrahússinnlagnir og
aðsókn að göngudeildum". Með
göngudeOdum var átt við göngu-
deildir á sjúkrahúsum og sjálf-
stætt starfandi sérfræðinga. Leitað
var að öllum rannsóknum, sem
unnt var að finna, þar sem beint
var rannsóknaraugum að því
hvernig uppbygging heilsugæsl-
unnar hefði haft áhrif á aðrar
þjónustugreinar, s.s. sjúkrarúma-
notkun.
Með uppbyggingu er hér átt við
bætta starfsaðstöðu í frumþjónust-
unni en þó miklu frekar það, sem
er mikilvægara og vandasamara
en að byggja hús, þ.e. að koma
fram þeirri skipulagsbreytingu að
heilsugæslan yrði undirstaða heil-
brigðiskerfisins í raun. Af 32 rann-
sóknum, sem margar voru fjöl-
þjóðlegar, þar af ein sem náði til
25 borga i jafn mörgum löndum,
voru aðeins tvær sem sýndu að
heilsugæslan hafði ekki haft nein
áhrif til kostnaðarlækkunar né til
breytinga á sjúklingaflæði í áttina
að ódýrara þjónustusviði.
Allar hinar rannsóknirnar
sýndu að heilsugæslan hafði haft
ustuframboðinu að hafa rétt vægi
og vera sniðnir í samræmi við eft-
irspurnina. Til að ná þessu fram er
viss stýring á sjúklingastreymi
nauðsynleg.
2. Það er sjáifkrafa tilhneiging
til aukinnar eftirspurnar eftir sér-
hæfðri, tæknivæddri og dýrari
þjónustu. Góð heimilislæknaþjón-
usta dregur úr þessari tilhneig-
ingu.
3. Sjúkrarúmaþörf er ekki föst
útreiknanleg stærð heldur er hún
að stórum hluta afleidd af þjónustu
á öðrum sviðum og háð því hve öfl-
ug heilbrigðisþjónustan utan
sjúkrahúsa er.
4. Ýmsir þættir aðrir en sjúk-
dómar og skipulag heilbrigðis- og
sjúkraþjónustu hafa áhrif á eftir-
spurn eftir sjúkrarúmum. Þar má
nefna rúmaframboö, aldursdreif-
ingu, félagsaðstæður og byggða-
hætti (þéttbýli/dreifbýli).
Skúli G. Johnsen
Skoðanir annarra
Ríkiö greiddi töpin
„Þegar Útvegsbankinn var sameinaður háeffunum
þremur - Iðnaðarbanka, Alþýðubanka og Verzlunar-
banka - tók ríkið að sér að greiða öll vafasöm útlán
Útvegsbankans - upp á 700 milljónir að sagt var -
með peningum skattborgaranna, auk þess sem ann-
ar heimanmundur ríkisins við bankasameininguna
nam yflr tvö þúsund milljónum króna. Það hefði
ekki verið ónýtt fyrir Landsbankann ef ríkið hefði
t.d. tekið að sér að greiða fyrir hann töpin vegna SÍS
eða af fiskeldinu, svo dæmi séu tekin.“
Sverrir Hermannsson í Mbl. 20. mars.
Versta óréttlætið
„Nú hefur komist mikil hreyfing á umræðu um
kynferðislega áreitni og áhugi löggjafarsamkomunn-
ar vakinn á vandanum. . . . Það verður að fara var-
lega að ef ætlunin er að sníða af þá vankanta sem
fylgt geta samskiptum kynjanna með nákvæmri og
ítarlegri lagasetningu um kynferðislega áreitni.
Óvíst er að slík lagasetning hafl nokkuð annað í för
með sér en að búa til lagalega mismunun sem elur
af sér nýtt og enn frekara óréttlæti; versta óréttlæt-
ið er það sem staðfest er með lögum.“
Sigurður Már Jónsson í Viðskiptablaðinu
20. mars.
Dýr skrásetning
„í ár er ætlunin að skrásetningargjöld skili HÍ132
milljónum króna. . . . Ég tel að gjalda beri mikinn
varhug við vinnubrögðum af því tagi sem hér um
ræðir. Stjórnvöld, sem hafa nú þegar reynt að fara
þessa leið einu sinni og fengið skömm fyrir, ætla nú
að lögfesta skattlagningu á háskólastúdenta undir
dulnefninu skrásetningargjöld. Verði þetta frum-
varp að lögum, sem allar líkur standa til, er ljóst að
ákvörðun um fjárhæð skrásetningargjalds mun í
framtíðinni fyrst og fremst taka mið af fjárhagsstöðu
ríkissjóðs hverju sinni.“
Lúðvík Bergvinsson í Alþbl. 20. mars.