Dagblaðið Vísir - DV - 11.10.1996, Blaðsíða 11

FÖSTUDAGUR 11. OKTÓBER 1996
Teikningar
André Devys
Íí dag kl. 17 verður opnuð í
Þjóðskjalasafni íslands, Safna-
húsinu við Hverfisgötu, sýning á
teikningum franska arkitektsins
André Devys af flughöfh Reykja-
víkur. Teikningamar eru frá ár-
inu 1933 en um það leyti var rætt
i fullri alvöru á alþjóðavettvangi
að Island yrði miðstöð flugs yfir
Atlantshafíð. Af þvi tilefhi hafði
Balbo flugmálaráðherra Ítalíu
viðdvöl hér á landi í frægu hóp-
flugi til Bandaríkjanna sumarið
1933. Haxm vildi kanna leiðina og
skilyrði á íslandi. André Devys
var þá að ljúka námi í byggingar-
list í París og fékk hugmynd að
prófverkefni sínu sem er teikn-
ingar af fullkominni flughöfn á
íslandi, útliti, umhverfi og innra
skipulagi. Þessar teikningar gaf
hann íslendingum árið 1982 en
þær hafa ekki verið sýndar opin-
berlega áður.
Sýningin er opin mánudaga til
fóstudaga kl. 10-18 og laugardags-
morgna kl. 9-12.
Ólafur Haukur og Hrafnhildur.
íslensk leik-
ritun í 200 ár
Eins og áður hefur komið fram
i þessu blaði eru í haust liðin 200
ár frá því að skólapiltar í Hóla-
vallaskóla hófu að æfa fyrsta ís-
lenska leikritið sem með vissu
var sett á svið hér á landi, Hrólf
eftir Sigurð Pétursson. Af þessu
tilefni efna Listaklúbbur Leik-
húskjallarans og Leikskáldafélag
íslands til umræðukvölds um
stöðu íslenskrar leikritunar á
okkar dögum á mánudagskvöldið
í Leikhúskjallaranum.
Frummælendur eru Ólafur
Haukrn- Simonarson leikskáld,
Hafliði Arngrímsson, leiklistar-
ráöunautur LR, María Kristjáns-
dóttir, leiklistarstjóri RÚV,
Hrafnhildur Hagalín Guðmunds-
dóttir leikskáld, Steinunn Jó-
hannesdóttir leikskáld, Hávar
Sigurjónsson, leiklistarráðunaut-
ur Þjóðleikhússins, og Sveinbjörn
I. Baldvinsson handritahöfundur.
Pallborðið skipa Jón Viðar Jóns-
son gagnrýnandi, Þórhildur Þor-
leifsdóttir, leikhússtjóri LR, Stef-
án Baldursson þjóðleikhússtjóri,
Árni Ibsen leikskáld og Sveinn
Einarsson leik'stjóri sem stýrir
umræðum.
Húsið verður opnað kl. 20.30 en
dagskráin hefst kl. 21. Meðlimir
Listaklúbbsins, Leikskáldafélags-
ins og Höfundasmiðjunnar greiða
400 kr. inn, aðrir kr. 600.
Kirkjuleg
sveifla
Bústaðakirkja fær til sín góðan
gest í næstu viku, gospelsöngkon-
una Bebiane Beje ásamt hljóm-
sveit hennar og gospelsöngvaran-
um Claes Wegener. Kirkjan hefur
staðið fyrir gospeltónleikum ár-
lega til að kynna íslendingum
slíka tónlist og stjómandi er að
venju Guðni Þ. Guðmundsson,
organisti Bústaðakirkju.
Tvennir tónleikar verða á
þriðjudagskvöld, kl. 20 og 22, og
þeir síðustu á miðvikudagskvöld
kl. 20. Miðar eru seldir í Bústaða-
kirkju daglega kl. 17-19.
Umsjón
____________T-------------
Silja Aðalsteinsdóttir
1
imenning
Vertu þú sjálfur!
í gær var fhunsýnt í Gerðubergi lítið leikrit
fyrir smáa áhorfendur, Bangsaleikur eftir Illuga
Jökulsson, í leikstjóm Sigrúnar Eddu Bjömsdótt-
ur.
Það er kúnst að tala við börnin í gegnum svona
texta þannig að þau hafi af honum bæði gagn og
gaman en það leyndi sér ekki að söfnuðurinn
meðtók boðskapinn með gleði. Litlu krakkamir á
frumsýningunni lifðu sig inn í söguna um
bangsastrákinn sem býr úti í skógi og er svo
ósköp einmana af þvi að hann á engan vin.
Hann reynir með öllum ráðum að ganga í aug-
un á dýrunum sem hann hittir með því að líkja
eftir þeim og þykjast vera af þeirra tegund. Um
síðir skilst honum þó að þetta er ekki rétta leið-
in til að eignast vini:
„Hvort sem þú er ljón eða fíll eða kálfur
þá skiptir mestu máli að vera þú sjálfur!"
Stimdum hefur mér fundist helsti ljóður á leik-
ritrnn sem ætluð em yngstu bömunum að þrátt
fyrir útfærsluna, sem oftar en ekki er undur-
skemmtileg, heyrist stundum áleitið tómahljóð í
öllu saman vegna þess að sjálf sagan er of þunn.
En hér var annað uppi á teningnum. I Bangsaleik
er textinn bitastæður og ekki spilla skemmtileg
dýragervi sem Helga Rún Pálsdóttir hefur hann-
að af hugkvæmni. Annar sviðsbúnaður er ein-
faldur en nýtist þó vel í atburðarásinni.
Guðni Franzson samdi lögin sem sungin era.
Þau eru ljúf á að heyra en tónlistin hefði óneitan-
lega orðið skemmtilegri með meiri undirleik.
Jakob Þór Einarsson leikur litla bangsann og
má alveg gefa sig af meiri innlifun í hlutverkið,
sérstaklega í byrjun. En hann náði engu að síður
góðu sambandi við áhorfendur sem fylgdust
grannt með og lögðu sitt til málanna og þegar upp
var staðið átti þessi geðþekki bangsasveinn hvert
bein í krökkunum.
Stefán Sturla Sigurjónsson var búinn að ná
fullum dampi í hlutverki stóra bangsa og allra
hinna dýranna, lipur og sposkur á svip í litskrúð-
ugu dýragervunum hennar Helgu Rúnar. Þau era
eins og fyrr segir eitt aðaltrompið í sýningunni.
Leiklist
Auður Eydal
Að öðru leyti er sýningin höfð eins einföld i snið-
um og hægt er þar sem henni er ætlað að vera
farandsýning sem hægt er að setja upp „hvar sem
er“.
Sjónleikhúsið sýnir í Gerðubergi og víðar: Bangsa-
leik
Höfundur: lllugi Jökulsson
Höfundur tónlistar: Guðni Franzson
Búningahönnuður: Helga Rún Pálsdóttir
Leikstjóri: Sigrún Edda Björnsdóttir
Jakob Þór Einarsson og Stefán Sturla Sigurjónsson.
Að slá taktinn
Tónleikar Sinfóníuhljómsveitar íslands í Há-
skólabíói í gærkvöldi vora ekki með hefðbundnu
sniði. Með hljómsveitinni í nokkrum verkanna á
dagskránni dönsuðu nemendur úr Listdansskóla
íslands. Dansana sömdu kennarar hópanna. Hér
verður ekki fjallað um þessa dansa eða dansarana
en það var ánægjulegt að horfa á vel æfð ung-
mennin sýna list sína.
Tónleikarnir voru helgaðir dans- og balletttón-
list úr ýmsum áttmn. Það virðist ef til vill ekki
erfitt verkefhi fyrir vanan hljómsveitarstjóra að
stýra góðri hljómsveit í gegnum nokkur alþekkt
verk sem henta vel fyrir dans. En reyndin er önn-
ur. Að slá taktinn er hið flóknasta mál. Þar ræður
útkomunni tilfinningin fyrir sveiflunni í tónhst-
inni annars vegar og tökin á hljómsveitinni hins
vegar.
Rússinn Nicholas Uljanov, sem hélt á tónsprot-
anum, átti í vandræðum með að gæða tónlistina
lífi. Fyrsta verkið á efnisskránni kom liflaust úr
penna skapara sins, C.M.von Weber, og útsetning
eftir Berlioz til þess eins fallin að draga það fram.
Þá er lítið að gera nema að þrauka. Dans fyrir tvo
eftir Stravinsky, byggt á tónlist eftir Tchaikovsky,
er sérkennileg lítil svíta og þó hún hrifi ekki
sterkt þá var margt vel gert. Hægt er að nefna góð-
an leik flautuleikara og klarínettuleikara í þriðja
hluta. Ungverskur dans nr. 5 eftir Brahms hljóm-
aði sem í höftmn, niðumjörvaður í hrynfestu sem
grátónaði alla liti hans. En flatneskja hrynsins
varð ærandi í hinum þekkta tangó, Jalousie, eftir
Jacob Gade. Bráðskemmtilegur dans eftir Hany
Hadaya við Sverðdansinn eftir Khatsjatúijan
fangaði hins vegar athyglina, flutningurinn kröft-
ugur. Elddansinn eftir Manuel de Falla hljómaði
lítt eldfimur þó að vel væri leikið. Hið fræga
Pavane eftir Ravel var jafnvel klunnalegt i upp-
hafi en svo gerðist eitthvað. Samfella varð meiri í
túlkun og góður hljómur hljómsveitarinnar naut
sín betur. Kannski var það nálægðin við síðasta
verkið á dagskránni og þá áskorun sem felst í
flutningi þess sem hafði þessi áhrif. En fyrst var
hristur fram úr erminni hinn fjörugi Can-Can úr
Orfeusi eftir Offenbach, sem einhverjum hefur
sjálfsagt þótt gaman að heyra.
Það var í síðasta verkinu á dagskrá kvöldsins
að loksins tókst að miðla tónlistinni af sannfær-
ingu og áhuga. Sinfónískir dansar úr West Side
Story eftir Bernstein eru kraftmikil og grípandi
samsuða úr dönsunum í söngleiknum. En Sinfón-
íuhljómsveit íslands gerði úr þeim ævintýri.
Tónlist
Sigfríður Björnsdóttir
Stjórnandinn hélt vel utan um bæði slagið og
heildina. Það skapaði grunn sem hljóðfæraleikar-
arnir nýttu sér til hins ýtrasta og má segja að
sumir hafi nánast sleppt fram af sér beislinu.
Þetta verk var vel unnið og æft og skilaði sér til
áheyrenda sem rafmögnuð upplifun. Þar með lauk
þessum tónleikum á hápunkti sínum, likt og alltaf
ætti að gerast.
Ein af Ijósmyndum Páls Stefánssonar í bókinni.
V í ðáttuvett vangur
Það fer ekki á milli mála að panoramamynda-
vélin, sem við skulum kalla víðáttumyndavél,
hefur bæði kosti og galla. Og raunar áhöld um
hvort gallar vélarinnar, eða „leikfangsins", eins
og Páll Stefánsson ljósmyndari nefnir hana í
þeirri bók sem hér er til umræðu, séu ekki fleiri
en kostirnir. Hún er fyrirferðarmikil, þung og
hægvirk, og gagnslítil án fyrirferðarmikils,
þungs og hægvirks þrífótar. Með linsum og öðra
tilbehör kostar hún sjálfsagt eitthvað svipað og
hópferð bankastjóra í góða laxveiðiá.
Hvað hefur hún svo til síns ágætis? Jú, við rétt-
ar aðstæður getur hún myndað allan sjóndeildar-
hringinn sem hendi væri veifað (og með svip-
uðum hætti). Auðvitað getur verið gott fyrir land-
fræðinga og nýstárlegt fyrir landslagsunnendur
að fá náttúrana skrásetta með þessum hætti, jafn-
vel útgefna á bók. Nema hvað bækur með víðáttu-
myndum eru svo skrambi erfiðar í umgengni,
passa hvergi í hillur; maður er sífellt að reka höf-
uðið eða lappimar í þær.
En víðáttumyndavélin er ekki verulega gott
tæki til tjáningar. í hana er innbyggð sú mein-
loka að hægt sé að fanga á filmu hið séða eins og
það leggur sig. Þessi meinloka gagntekur einnig
áhorfandann sem telur sig iðulega fá eitthvað
meira út úr víðáttumynd en „venjulegri'* ljós-
mynd. Vissulega fær hann stærri skammt af
myndefninu, meira landslag, meira allt, en á hinn
bóginn reynist honum erfitt að greina aðalatriði
frá aukaatriðum víðáttumyndarinnar. Athygli
hans er drepið á dreif en ekki beint að því sem
máli skiptir. Viðáttumyndin er að stærstum
hluta gerð af dauðri linsu sem hvorki velur né
hafnar heldur hreyfist vélrænt frá vinstri til
hægri og „skannar" landslag inn á filmu.
Bókmenntir
Aðalsteinn Ingólfsson
Að vísu burðast ljósmyndarinn með víðáttu-
myndavélina á tiltekinn stað, stillir henni upp,
velur henni filmu og linsu og segir: Gjörðu svo
vel, en myndavélin sér um afganginn, aö sloka í
sig gjörvallan fjallahringinn og himininn með.
Sjónmennt ljósmyndarans, smekkur og hyggjuvit
gera sig ekki gildandi með sama hætti og í
„venjulegri“ ljósmyndatöku. En þótt ljósmyndar-
inn geti ekki stjórnað því í smáatriðum hvað
slæðist inn í víðáttumynd er ekki þar með sagt að
hann geti ekki lært að hantéra með sérkennileg
hlutfóll hennar, að hugsa lárétt fremur en lóðrétt.
Páll Stefánsson er meiri kompónisti á víðáttu-
myndavél og islenskt landslag en flestir aðrir
vegna þess að hann þekkir viðfangsefni sitt til
hlítar. Eins og strákarnir í kókauglýsingunni hef-
ur hann verið alls staðar, myndað allt, og birt í
ótal blöðum og bókum. Hann veit nokkurn veg-
inn hvað skeður á tilteknum stað, stund og árs-
tima og hefur því forskot á tilviljanir. Víðáttu-
myndir eru honum eins konar afslöppun,
áhyggjulaus spássitúr um stórbrotið landslagið í
síbreytilegri birtunni, án þess að þurfa að brjóta
það til mergjar.
Við getum notið hinnar nýju bókar hans,
Panorama, með sama hugarfari, látið augun
hvarfla um fiöll og firnindi, stokka og steina, án
þess að hafa áhyggjur af meintri „merkingu" eða
„merkingarleysi" myndefnisins. Og eins og alltaf
þegar Páll á í hlut er smekkvísin allsráðandi í
bókinni, bæði í myndavali og útlitshönnun.
Páll Stefánsson - Panorama, 128 bls.
Iceland Review 1996