Dagblaðið Vísir - DV - 11.10.1996, Blaðsíða 12

12
FÖSTUDAGUR 11. OKTÓBER 1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
StjórnarformaBur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aóstoöarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI11,
blaBaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI14,105 RVÍK, SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuöi 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverö 150 kr. m. vsk., Helgarblaö 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aösent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Uggvænlegt ástand
Ömurleg mynd var dregin upp í Kastljósi ríkissjón-
varpsins í fyrrakvöld af áfengis- og fikniefnaneyslu ungl-
inga. Þar voru sýnd ungmenni sem eygðu enga von, nið-
urbrotin á sál og líkama vegna eiturlyfjaneyslu. í þætt-
inum kom fram að um 200 böm í Reykjavík, yngri en
sextán ára, væru í harðri, daglegri neyslu flkniefna. Þá
eru ótalin þau böm sem eins er ástatt um annars staðar
á landinu.
Bömin eiga það sameiginlegt að hafa byrjað áfengis-
drykkju mjög ung og drekka illa. Stór hluti hópsins leið-
ist út í fikniefnaneyslu í kjölfar áfengisdrykkjunnar og
notar sífellt hættulegri efni. Sum bamanna sprauta sig
daglega. Fíkniefnaneysluna Qármagna þau meðal annars
með vændi, innbrotum og fíknieöiasölu. Líf þeirra
myrkvast á örskammri stundu. Líðanin er hræðileg og
framtíðin engin.
En óhamingjan snertir ekki aðeins einstaklingana
sem í þessu lenda. Foreldrar og nánustu aðstandendur
em einnig illa á sig komnir. Oft vita foreldrar ekki
hvemig taka skal á vandanum og upplausn verður á
heimilinu. Ástand sumra einstaklinga verður þannig að
þeir em vart húsum hæfir, persónuleikinn gerbreytist
og ást getur snúist upp í hatur. Unglingamir fara að
heiman og tengslin rofna. Eftir sitja foreldrar með sam-
viskubit og sálarkvalir og kenna sér um hvemig komið
er. Þeir sem í þessu lenda vita ekki að þetta getur hent
hvem sem er.
Þetta er vandi þeirra einstaklinga og fjölskyldna sem
í lenda. En vandinn er líka þjóðfélagsins. Ekki er annað
starf okkar ábyrgðarmeira en að koma ungu fólki til
manns. Því er réttilega spurt hvort rétt hafi verið brugð-
ist við þessum alvarlega þjóðfélagslega vanda. „Það vom
mistök að loka Tindum,“ segir í grein Sigrúnar Hv.
Magnúsdóttur félagsráðgjafa, fyrrverandi forstöðu-
manns Tinda, í Morgunblaðsgrein í gær. Tindar á Kjal-
amesi voru meðferðarheimili fyrir ungt fólk í vímueöia-
vanda. Ríkisvaldinu þótti meðferð hvers einstaklings
þar dýr og hefur því gripið til annarra ráða. Við það er
forstöðumaðurinn fyrrverandi ekki sáttur og vitnar í
marga sér til stuðnings. „Hvers vegna í ósköpunum var
þetta gert?“ er spurt í greininni og svarið er „vegna tog-
streitu í áðferðarfræði meðferðarmála“.
Forstöðumaðurinn fýrrverandi kvartar undan því að
stofnanir hafi tekist á um meðferðarunglingana. Sundr-
ung ríki í meðferðar- og forvarnarmálum á íslandi. Bar-
ist sé um fjármagn. Heildarstefna sé ekki fyrir hendi í
málaflokknum. Á meðan þetta ástand vari viti foreldrar
ekki hvert eigi að senda böm í vímuefnavanda.
Stoöianir takast á en ábyrgðin er stjómenda í heil-
brigðis- og félagsmálum. Tryggja verður að þeir fjármun-
ir sem lagðir em til þessara mála nýtist. Fagaðilar, sem
að koma, eiga að hjálpa skjólstæðingum sínum fremur
en eyða tíma sínum í hagsmunabaráttu stofnana. Fyrir
fram er vitað að meðferðin er dýr. Það verður þó að hafa
í huga að miklu dýrara er að missa unga þjóðfélags-
þegna með þessum hætti. Auk þess verður vanlíðan og
óhamingja fólks ekki metin til fjár.
Deilt er um forgangsröðun verkefna og nýtingu skatt-
fjár. Stjómarformaður Byggðastofhunar virtist ræða það
kinnroðalaust, fyrr í vikunni, að 100 milljarðar hefðu
tapast á undangengnum árum. Þarf um það að spyrja
hvort skynsamlegra sé að koma ungum fikniefnaneyt-
endum út úr vítahringnum eða henda milljörðunum út
um glugga hinnar steinrunnu stofnunar?
Jónas Haraldsson
„Úthlutun þorskkvóta til úthafsveiðiskipa er mesti styrkur til veiða sem þekkist í nokkru landi,“ segir Önundur
m.a. í grein sinni.
Skaðabætur
vegna fískveiði
þótt það hyrfi af sjón-
arsviðinu. Varla gerir
Landsbankinn það,
þótt hann væri látinn
borga brúsann.
Sameign þjóðar-
innar
Eina leiðréttingu tel
ég þó rétt að gera við
skrif Halldórs Her-
mannssonar. Hann
telur að kvótakerfinu
verði ekki breytt
nema að „undan-
gengnum gífurlegum
skaöabótamálum“.
Þetta tel ég ekki rétt.
Það er viðurkennt af
öllum og einnig í fisk-
veiðilöggjöfinni að
„Ríkiskerfið er nú yfirmannað
eins og Sambandið var áður. Það
hefír enginn saknað 1500 manna
starfsliðs Sambandsins, þótt það
hyrfí af sjónarsviðinu. Varla gerir
Landsbankinn það, þótt hann væri
látinn borga brúsann
Kjallarinn
Önundur
Ásgeirsson
fyrrv. forstjóri Olís
Það er ekki á
hverjum degi að
menn gangi fram og
lýsi vanþóknun sinni
á stjórnun fiskveið-
anna á opinberum
vettvangi. Samt er
það svo að maður
hittir ekki mann sem
ekki fordæmir rang-
lætið í fiskistjómun-
inni. Andvaraleysið
og tómlætið mn rétt-
lætið er hvergi verra.
Það eru aðeins
hraustmenni á við
Halldór Hermanns-
son, verkstjóra á ísa-
firði, sem segja skoð-
un sína umbúða-
laust, og á hann
þakkir skildar fyrir.
Ég geri fáar athuga-
semdir við málflutn-
ing hans. Lýsing
hans á afleiðingum
kvótakerfisins er
fyrir flesta íslend-
inga sönn og rétt.
Sameign þjóð-
arinnar
Þetta hefir aldrei
verið greinilegra en
nú á þessu fiskveið-
iári, þegar úthafsveiðiflotanum
hefir verið beitt á úthafinu og
aldrei náðst jafn mikill árangur
sem nú. Algjört metár er í flestum
fisktegundum, nema þorski, sem á
sér sérstakar skýringar.
Þessu fylgir síðan góðæri i land-
inu á ölliun sviðum. Jafnvel sósíal-
isminn í ríkiskerfinu eykst óð-
fluga, en sá eldspúandi dreki etur
allt og eyðir öllum árangri á öðr-
um sviðum. Ríkiskerfið er nú yfir-
mannað eins og Sambandið var
áður. Það hefir enginn saknað 1500
manna starfsliðs Sambandsins,
fiskurinn í sjónum utan netlaga er
sameign allrar þjóðarinnar og hef-
ir svo verið frá upphafi íslands-
byggðar. Var þetta fýrst staðfest í
Jónsbók frá árinu 1281.
Úthlutun á veiðiheimildum eða
kvótum, eins og það heitir nú, er í
höndum Alþingis, og gildir aðeins
svo lengi sem lög gilda hverju
sinni. Það er til fjöldi nýlegra til-
vika um breytingar á fiskveiðilög-
gjöfmni frá undangengnum árum,
sem sanna að ekki er um neinar
skaðabótakröfur að ræða þótt regl-
um sé breytt af Alþingi.
Alþingi er ábyrgt fyrir fiskveiði-
stjómuninni á hverjum tíma. Ráð-
herrar starfa í umboði Alþingis.
Reglugerðir ráðherranna eru
ógildar ef þær byggja ekki á lögum
frá Alþingi.
Samfélagið skuldar útgerð-
unum ekkert...
Framsal á kvótum milli manna
og útgerða er nýleg ákvörðun Al-
þingis. Þetta er undirstaða þess að
einstakar útgerðir hafa getað
keypt upp mikið magn af kvótiun,
þannig að nú er fyrirsjáanlegt að
t.d. þorskkvótar verði innan tíðar
komnir á fáar hendur eða útgerð-
ir. Nýir aðilar komast ekki að.
Ungum mönnum er varnað að
taka þátt í fiskveiðum.
Samtök smábátaútgerða hafa
samþykkt stefnu fiskiráðuneytis-
ins um að fiöldi smábáta verði
aðeins um 800, sem er þriðjungur
þess sem áður var. Með þessum
hætti kemur meira í hlut hvers
og eins, en jafnframt er ljóst að
aðrir verða útilokaðir.
Úthlutun þorskkvóta til úthaf-
sveiðiskipa er mesti styrkur til
veiða sem þekkist í nokkru landi.
Útgerð með 15000 tonna árlegan
þorskkvóta getur selt þennan
kvóta á 100 kr./kg og fengið ár-
lega 1500 milljónir í sinn hlut.
Góð afkoma úthafsveiðiflotans
byggist sjálfsagt mest á þessu, en
engar opinberar upplýsingar eru
gefnar um sölu á kvótum.
Kaup á kvótum er á ábyrgð
kaupandans. Greiðsla fyrir keypta
kvóta hefir farið fram með tekjum,
sem aflað var með afnotum af
veiðum í landhelginni. Samfélagið
skuldar útgerðunum ekkert þegar
Alþingi ákveður að breyta um
skipulag á veiðunum á ný. Við
skulum halda okkur við stað-
reyndir.
Önundur Ásgeirsson
Skoðanir annarra
Fyrirætlanir eitt, árangur annaö
„Það á eftir að kosta mikil átök að skila ríkissjóði
hallalausum, það sýnir reynslan okkur og það er
ástæða til að ítreka óskir til ríkisstjómarinnar um
árangursríka haráttu við rikisfiármálin. Það getur
ásamt öðm ráðið miklu um framvindu efhahags-
mála hér á landi á næstu misserum og hvort við
glutrum niöur þeim ávinningi sem náðst hefúr í
efnahagsmálum á þessum áratug með æmu erfiði.
Það má ekki verða. Hins vegar skal á það minnt að
í þessum efnum sem öðrum em fyrirætlanir eitt, ár-
angur annað.“
HJ í Viðskiptum/Atvinnulífi Mbl. 10. okt.
Óhæfir til þingsetu
„Fimm af sjö stjómarmönnum í Byggðastofnun
eru alþingismenn, og eru allir úr kjördæmum á
landsbyggðinni. Nú vill svo til að þingmenn em
kjörnir til að setja þjóðinni lög. En þingmenn vilja
auðvitað völd, og þeir líta ekki svo á að þau völd sé
að finna í Alþingishúsinu.... Smákóngamir í stjóm
Byggðastofnunar líta ekki á sig sem spillta stjóm-
málamenn. En það em þeir. Menn sem afskrifa lán
um leið og þeir veita þau eru óhæfir til að sitja á Al-
þingi.“ Hrafn Jökulsson í Alþbl. 10. okt.
Hálfur sigur í fjárlögum
„Það er auðvitað fagnaðarefni að ríkisstjómin
skuli ætla sér að standa við fyrirheit um að ná halla-
lausum fiárlögum á komandi ári. En með því að
leggja frumvarpið fram er aðeins hálfur sigur unn-
inn því eftir er að koma því í gegnum Alþingi þar
sem freistingar þingmanna til að afgreiða sérhags-
muni og áhugamál sín verða án efa miklar. . . . En
um leið og vert er að fagna þessum áfangasigri rík-
isstjómarinnar veldur það vonhrigðum hve skammt
er gengið í að hemja ríkisútgjöld. Raunar er ekkert
gert í þeim efnum.“
Úr forystugreinum Viðskiptablaðsins 9. okt.