Dagblaðið Vísir - DV - 17.10.1996, Qupperneq 13

FIMMTUDAGUR 17. OKTÓBER 1996
Karl Blómkvist í bíó
Á sunnudögum kl. 14 eru nor-
rænar kvikmyndir fyrir krakka í
Norræna húsinu og á sunnudag-
inn kemur verður sýnd sænsk
kvikmynd gerð eftir hinum frá-
bæru sögum Astrid Lindgren um
leynilögreglumanninn Karl Blóm-
kvist og vini hans. Skeggi Ás-
bjarnarson kennari þýddi þessar
bækur eftirminnilega vel á sínum
tíma en fáein atriði í íslensku þýð-
ingunni er ekki að flnna í frum-
textanum. Astrid þótti lítið til
koma þegar hún frétti að Skeggja
hefði þótt ástæða til að peppa
sögurnar hennar upp en íslensk
börn kvörtuðu ekki.
Myrkraverk á rás 1
Hádegisleikritið á rás 1 í næstu
viku heitir Myrkraverk og er eftir
Elías Snæland Jónsson, aðstoð-
arritstjóra DV. Þetta er fyrsta leik-
ritið sem er flutt opinberlega eftir
Elías en hann er vinsæll unglinga-
bókahöfimdur.
„Þetta er sakamálaleikrit úr ís-
lenskum nútíma," segir Elías.
„Það hefur flækst fyrir mönnum
að gera slíkt efhi
trúverðugt í
íslensku
umhverfi
mér
fannst
gaman
að
prófa
að búa
til
spenn-
andi og
sannfær-
andi
fléttu. Það
er líka
ögrandi að fást
við þennan miðil. Áheyrendur fá
ekkert aö sjá, allt verður að gefa í
skyn í tali og hljóðum. Auk þess
er formið stíft, fimm fimmtán
mínútna þættir. Mér fannst
skemmtilegt að vinna inn í það,
stytta og stytta þangað til allt
small saman.“
Hádegisleikritið er á dagskrá
mánudaga til fostudaga kl. 13.05
og endurtekið i heild á laugardög-
um kl. 17.
Kvikmyndahátíð
Á morgun verður bætt við
tveim myndum á kvikmyndahá-
tið Háskólabíós og DV en þær
tvær sem fyrir eru, Huldublómið
og Skriftunin (Le confessional),
halda áfram. Nýju myndirnar
eru Frankie Starlight,
bresk/frönsk/bandarísk mynd
sem Michael Lindsay Hogg stýr-
ir. Hún fjallar um dverg og þyk-
ir minna á óskarsverðlauna-
myndina My Left Foot og La ser-
emonie, frönsk sakamálamynd
sem Claude Chabrol gerði eftir
sögu Ruth Rendell. Ruth er eink-
um þekkt hér á landi fyrir sjón-
varpsmyndir um Wexford
leynUögreglumann en hún er af-
kastamikiU höfúndur og hefur
skrifað sakamálasögur af ýmsu
tagi.
Aðsókn hefur verið prýðUeg
að hátíðinni þó að margt laði að
í kvikmyndahúsum borgarinnar
og þá einkum Djöflaeyjan.
Huldublómið fékk þrjár stjörnur,
bæði hjá Sæbimi Valdimarssyni
í Morgunblaðinu og hjá páfanum
Árna Þórarinssyni í Dagsljósi.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir
_____________________ tiíenning
Glæsileg tónlist
í tUefni af nýrri geislaplötu bauð hljómsveitin
Mezzoforte upp á tónleika i Borgarleikhúsinu á
mánudagskvöld. Nýju verkin vora auðvitað mest
áberandi og kveður í þeim við bæði nýjan tón og
gamlan, aðaUega þó nýjan. Fyrst voru leikin þrjú
keyrslulög með öflugri frumskógahrynjandi og er
þá fremur átt við kaldan stórborgarfrumskóg
skýjakljúfa en grænan hitabeltisskóg. í þessum
fyrstu lögum og öðrum svipuðum er ekki eins
mikið lagt upp úr laglínum og i eldri vinsælum
lögum hljómsveitarinnar. Blúsinn eða ryth-
mablúsinn er í öndvegi, hrynjandin er allflókin
og forritaður trommuleikur hljómar úr græjun-
um, sem gefur Gunnlaugi trommuleikara frelsi
til að koma með ýmislegt óvænt í leik sínum.
Þetta eykur rythmískt vægi tónlistarinnar og
stórborgaryfirbragðið fyrmefnda.
En þar sem músíkin er ekki eintómt trommu-
og bassafönk heldur einnig djassfönk er heilmik-
ið annað spennandi að gerast. Eyþór Gunnarsson
hafði hjá sér, auk flygils, Hammondorgel, Rhodes-
rafpíanó og hljóðgervla, einn eða tvo. Friðrik hélt
sig meira til hlés en oft áður; gitarinn var meira
hluti heildar en ráðandi einleikshljóðfæri. Kemur
Djass
Ingi Þór Kormáksson
þar líka til nýliðinn í sveitinni, Óskar Guðjóns-
son saxófónleikari, frábær einleikari. Hann fellur
að tónlistinni eins og flís við rass en ekki að lík-
amslengd, því hann er eins og knapi sem hefur
villst í körfuboltalið.
Rólegu verkin „Aurora" eftir Jóhann Ás-
mundsson bassaleikara og „Silently" eftir Friðrik
voru ljúf og ljóðræn. Flygillinn var of sterkur í
upphafi þess síðamefnda og þvældist fyrir gít-
armelódíunni, en kannski átti það að vera svona.
Annars var hljómurinn í salnum með eindæmum
góður. „Plan R“ eftir Eyþór var með eilitlum We-
ather Report-blæ en alveg þrusugott og eitt besta
lag tónleikanna ásamt „Funeral for a Mouse“ eft-
ir Gunnlaug.
í hvert skipti sem maður heyrir í Mezzoforte
hugsar maður: hana nú, varla gera þeir betur en
þetta. En alltaf koma þeir á óvart. Það er tilhlökk-
unarefni að fara á tónleika með þeim, og þar sem
þeir leika á tónleikum víða um heim og aðallega
lengst úti í heimi er ekki laust við að maður
fyllist stolti yfir því að þessi glæsilega tónlist
skuli vera íslensk. Þjóðremban fer að grasséra í
manni eins og innantökur eða súr brjóstsviði, og
maður hugsar hvort ekki sé kominn tími til að
sumir fái þó ekki væri annað en smá riddara-
kross.. .
Ovænt
sjónarhorn
José Jiménez Lozano skorast ekki
undan þvi að fást við rök tilverunn-
ar í smásögum sínum. Hætt er við
að kuldahrollur hríslist um lesand-
ann, slík dauðans alvara er á ferð-
um, jafnvel þó að hlálegir séu at-
burðir og kaldhæðnislegir oft á tíð-
um.
Kaþólsk
trú er
skáldinu
hugleikin
og oftar en
ekki leiða
sögurnar í
ljós mót-
sagnirnar
sem krist-
allast í
kringum
hana.
Mannlegum
breyskleika
er stillt upp
andspænis
kreddufestu
kirkjunnar
svo pólar
umturnast
og óvæntir
fletir koma
fram. Þetta
birtist strax
í fyrstu sögu þessa safns, „Líkþrái
málarinn", þar sem heilbrigður
málari er lýstur líkþrár af kirkjunni
vegna þess að málverk hans „af
blæðandi Kristi og af Dauðanum
með líkkistu undir arminum“ eru
ekki í takt við gjálífi borgarbúa.
Þegar hann hefur sæst á að mála
þóknanlegri verk skal útskúfun
hans aflétt, en þá er hann orðinn
líkþrár í raun og veru.
Bókmenntir
Rúnar Helgi Vignisson
í titilsögunni, „Lambið“, lýstur
saman hinu sértæka og hinu al-
menna, eða táknræna, í sögu af syni
slátrara. Hann leikur sér við lömbin
á kvöldin, gefur þeim meira að segja
nafn, en morguninn eftir er þessum
vinum hans slátrað. Þar af leiðandi
fær lambið allt aðra skírskotun í
huga hans en í sögum Biblíunnar
eins og túlkun káputeiknarans
snjalla, Roberts Guillemette, gefur
til kynna. í
annarri
sögu,
„Súlamít",
verður
sjálf Biblí-
an óvænt
að hálf-
gerðu
klámriti
sem ungir
strákar
stelast í.
Þá sjást
Júdas og
Lasaras í
nýju ljósi á
síðum bók-
arinnar.
Persón-
ur Lozano
era stíl-
færðar og
látnar
gegna hlut-
verki í af-
hjúpandi atburðarás. Minnir þetta
um sumt á forvera smásögunnar,
svo sem dæmisögur og aðrar
móralskar miðaldasögur, án þess þó
að predikað sé; (kald)hæðni er nær-
tækara hugtak. Þegar öll kurl koma
til grafar miða sögurnar öðra frem-
ur að því að kollvarpa kreddum og
sýna með því fram á margbreytileik
mannlífsins.
Sögumar hafa býsna fomt yfir-
bragð, enda gerast margar þeirra
fyrr á öldum, en á móti vegur einatt
ferskt sjónarhorn. Nokkuð er Spán-
verjinn þó brokkgengur, en þar sem
honum tekst best upp er smásagna-
unnandi prýðilega bænheyrður.
Jose Jiménez Lozano: Lambið og
aðrar sögur.
Jón Thoroddsen og Kristin Jóns-
dóttir þýddu.Mál og menning 1996.
Stríðsmessa
friðarsinna
Benjamín Britten er meðal
merkustu tónskálda Breta. Eftir
hann liggur mikið magn tónsmíða
af ýmsu tagi. Þekktastur er hann
þó sennilega fyrir hin stærri verk
sín, óperurnar, og sjálfsagt kann-
ast margir við Stríðsmessu hans,
War Requiem.
Britten mundi að öðru jöfnu
teljast heldur ólíklegur maður til
þess að semja stríðsmessu. Ekki
aðeins var hann yfirlýstur friðar-
sinni heldur trúlega að mestu
laus við þjóðrembing sem venju-
legast er nauðsynlegur þáttur í
minnismerkjum um stríðsrekst-
ur. Svo vildi til að rétt áður en
síðari heimsstyrjöldin hófst hafði
Britten endanlega gefist upp á fá-
læti landa sinna hvað tónlist hans
varðaði og flutt til Bandaríkjanna
í von um betri viðtökur. Örlögin
höguðu þvi þó þannig að Britten
sneri heim aftur undir lok stríðs-
ins og árið 1945, við frumflutning
óperu hans, Peter Grimes, urðu
landar hans að kyngja því, hvort
sem þeim var það ljúft eða leitt,
að Britten var snillingur.
Stríðsmessa var pöntuð hjá
Britten í tilefni af vígslu hinnar
endurreistu dómkirkju í Coventry
árið 1962. Britten þurfti ekki að
sníða sér þröngan stakk hvað
fjölda flytjenda varðaði. Verkið er
samið fyrir sinfóníuhljómsveit,
kór, drengjakór og einsöngvara.
Texti verksins er hinn gamli lat-
neski texti sálumessunnar ásamt
með magnþrungnu ljóði eftir
Wilfred Owen. Svo vill til að verk
þetta er nú fáanlegt i verslunum á
Tónlist
Finnur Torfi Stefánsson
hljómdiski sem út er gefinn af
Naxos- útgáfunni í óvenju vönd-
uöum búningi. Á fjórða hundrað
tónlistarmenn taka þátt í flutn-
ingnum, þar á meðal BBC Scott-
ish Symphony Orchestra. Kórinn
er skipaður úrvali kórsöngvara í
Skotlandi. Einsöngvarar eru
Lynda Russell, Thomas Randle og
Michael Volle. Stjómandi er Mar-
tyn Brabbins. Verkið er tekið upp
í frægri skipasmíðastöð í Glasgow
þar sem hljómburður er ótrúlega
góður.
Britten tókst ótrúlega vel að
halda listrænu sjálfstæði sínu í
ölduróti því sem gekk yfir tónlist
Vesturlanda mn miðbik aldarinn-
ar. Hann varð að sönnu fyrir
miklum áhrifum af modernisma
en þó á sínum eigin forsendum.
Still hans er í raun og veru tónall
og áhugi hans á tónsetningu texta
og trúlega lika vinskapur hans
við hinn snjalla söngvara, Peters
Pears, veittu áhrifum enskrar
tungu greiða leið inn í tónlist
hans. Þannig er stíllinn á stríðs-
messunni einkar persónulegur
þótt hann sé í aðalatriðum ný-
klassískur. Tónlistin er glæsileg
og stílhrein, jafnvel þótt sparsemi
einkenni vinnubrögðin. Þá nýtur
sin vel næm tilfinning tónskálds-
ins fyrir því dramatíska og ekki
fer á milli á mála að Britten er
leikhúsmaöur góður. Britten með-
höndlar efniviðinn svo að hljóm-
sveitin og kórinn fer með textann
þar sem þjáningar mannkyns eru
tjáðar á hinn hlutlægasta hátt.
Drengjakórinn er notaður til að
undirstrika hið óræða og eilífa
enn frekar. Ljóðið Owens hins
vegar er túlkað af einsöngvurum,
oft aðeins við imdirleik kammer-
sveitar. Þar er hin persónulega
tjáning í fyrirrúmi. Marga hrif-
andi staði er að finna í tónlistinni
og heildin er sterk og áhrifamikil.
Flutningur á þessu verki, eins
og hann birtist á fyrrgreindum
hljómdiski, er ákaflega vandaður
og svo skýr að hlustandinn á
erfitt með að ímynda sér að mörg
hundruð manns séu að verki. Og
hljómburður skipasmíðastöðvar-
innar myndi gera hönnuð Há-
skólabíós gulan og grænan af öf-
und.