Dagblaðið Vísir - DV - 30.06.1997, Qupperneq 14

14
MÁNUDAGUR 30. JÚNÍ 1997
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblaö 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efnl blaðsins i stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Hóf í skattlagningu bíla
Rekstur venjulegs íjölskyldubíls kostar um hálfa millj-
ón króna á ári. Þetta sýna útreikningar Félags íslenskra
bifreiðaeigenda. Að sjálfsögðu er rekstrarkostnaður mis-
munandi eftir þyngd bíls og akstri. Félagið hefur reikn-
að út kostnað við þrjá flokka bíla. Árlegur akstur er
áætlaður frá 15 til 30 þúsund kílómetrar á ári.
Miðað við þessar gefnu forsendur kostar rekstur ódýr-
asta bílsins rúmlega 400 þúsund krónur á ári en dýrasta
bílsins og þess sem mest er ekið rúmlega 800 þúsund
krónur. Þyngst vegur kostnaður vegna notkunar og
verðrýrnunar.
Þessar tölur sýna að rekstur fjölskyldubílsins er veru-
legur þáttur í rekstri hvers heimilis. Heimilisbíll er ekki
munaðarvarningur heldur nauðsyn í nútímasamfélagi.
Þrátt fýrir almenningssamgöngur getur venjuleg Qöl-
skylda vart án bíls verið.
Skattlagning vegur þungt í rekstri fjölskyldubílsins.
Hóflegur skattur á bíla og notkun þeirra eru eðlilegur.
Það verður þó vart sagt að skattlagning á bíla hérlendis,
innkaup og notkun, sé hófleg. Munar þar mestu um hlut
ríkisins í bílverðinu sjálfu auk þess sem drjúgur hluti
eldsneytisverðs er skattur. Ríkisvaldið hefur því teygt
sig afar langt í skattlagningu bíleigenda.
Þótt bíleign sé almenn virðast bíleigendur ekki sam-
stæðir sem heild. Því hafa menn látið skattlagninguna
yfir sig ganga án þess að hreyfa mótmælum að nokkru
gagni.
Þá hefur verið bent á að stefna stjómvalda í þessum
málaflokki sé handahófskennd. Ritstjóri Ökuþórs, blaðs
Félags íslenskra bifreiðaeigenda, óskar eftir opinberri
stefnu varðandi bíla og notkun þeirra. Hann sér ekki
heildarsýn stjómvalda í málaflokki sem þó snertir flest-
ar fjölskyldur landsins og skiptir miklu um afkomu
þeirra. Ritstjórinn bendir með réttu á að löngum hafi
verið litið á bíleigendur sem vænan tekjustofn og sá
tekjustofn hafi verið nýttur ótæpilega.
Óhætt er að ítreka það með ritstjóranum þegar beðið
er um hóflega skattlagningu á bíleigendur og að mönn-
um sé ekki mismunað. Haldi stjómvöld bílverði of háu
með skattlagningu verður endumýjun bílaflota lands-
manna hægari en æskilegt er út frá öryggissjónarmiði.
Æskilegt er talið að árleg endumýjun sé á bilinu 9-12
prósent eða 11-14 þúsund bílar á ári. Nú er árlegur inn-
flutningur bíla nálægt 8 þúsund.
Öryggistæki í bílum lenda einnig af fullum þunga í
skattlagningu og hækka þannig bílverðið. Þar má nefna
svonefhda ABS-hemla sem em mikið öryggistæki og ör-
yggispúða fyrir fólk í framsætum bíla. Þeir veita mikla
vöm í árekstrum noti menn einnig bílbelti. Fráleitt er að
skattleggja öryggisbúnað sem þennan. Fremur ætti að
stuðla að því að hann væri í öllum nýjum bílum.
Þá er ennfremur skattlagður búnaður bíla sem stuðl-
ar að minni mengun. Auk þess sem gamall bílafloti er
hættulegri en nýlegur stuðlar sá fLoti að meiri umhverf-
ismengun. Ný tækni í bílum gerir nýja bíla umhverfis-
vænni en þá eldri.
Stjómvöld verða að marka stefnu um notkun bíla í
stað tilviljanakenndra aðgerða sem meðal annars virðast
ráðast af mismunandi fjárþörf ríkissjóðs.
Bíleigendur þurfa að átta sig á því að með samstöðu
geta þeir komið því til leiðar að skattlagning einkabíls-
ins og notkunar hans verði hæfileg. Ríkið þarf ekki að
tapa á því þar sem endumýjun flotans verður örari.
Jónas Haraldsson
Aukaþing á vegum Sameinuðu
þjóðanna er ekki árlegur viðburð-
ur. í rúmlega 50 ára sögu þeirra
hefur nítján sinnum verið boðað
til slíkra þinga, síðast 1990 um
eínahagssamvinnu og svo nú til að
meta stöðuna í umhverfis- og þró-
unarmálum fimm árum eftir Ríó-
ráðstefnuna.
Vaxandi mengun og mis-
skipting
Þær vonir sem bundnar voru
við niðurstöðumar frá Ríó 1992
hafa ekki ræst nema að litlu leyti.
Á allsherjarþinginu i New York
var það flestra mat að neikvæðu
hliðamar yfirgnæfðu þær já-
kvæðu. í stað Ríó + 5, sem var yf-
irskrift þessa aukaþings, væri rétt-
ara að tala um Ríó - 5. Aðeins fá
iðnríki hafa staðið við ákvæði
samningsins um að stöðva frekari
losun gróðurhúsalofttegunda.
Mest munar þar um Bandaríkin
þar sem losun koltvíoxíðs hefur
aukist um rúm 13% frá 1990. Þrátt
fyrir samninginn um að varðveita
fjölbreytt lífríki er fullyrt að ekki
minna en 100 þúsund tegundum
hafi verið útrýmt síðustu fimm
árin.
Þegar litið er til fyrirheitanna
um þróunaraðstoð blasir ekki
betra við. í Ríó var sett á blað
viljayfirlýsing iðnríkja um að
verja 0,7% af vergri þjóðarfram-
leiðslu hvers lands í opinbera þró-
unaraðstoð árið 2000. Slík aðstoð
var 0,34% að meðaltali árið 1992
Geta Sameinuðu þjóðanna til að leysa verkefnin hefur minnkað í öfugu
hlutfalli við þörfina um samstillt viðbrögð, segir m.a. í greininni. - Banda-
rfkjaforseti í ræðustóli á aukaþingi SÞ.
Aftur á bak frá Ríó
Önnur afdrifa-
rík hindrun á
vegi sjálfbærrar
þróunar em regl-
ur viðskiptalífs-
ins eins og þær
birtast í samn-
ingnum um Al-
þjóðaviðskipta-
stofnunina WTO.
Þar er óhindrað
vöruflæði og við-
skiptafrelsi
æðsta boðorð án
tillits til áhrifa á
umhverfið.
Meira að segja
stofnanir
Sameinuðu þjóð-
anna, eins og
Matvæla- og
„Skilningur hefur vaxið á þeim
mikla vanda sem við mannkyni
blasir en því fer víðs fjarri að at-
hafnir fylgi orðum og þeim al-
þjóðasamningum sem rekja má
til Ríó.“
Kjallarinn
Hjörleifur
Guttormsson
alþingismaður
en hefur síðan lækkað í 0,27% á
fimm árum og ekki verið minni
síðan 1983. Þetta er hrikaleg niður-
staða og engan þarf að undra þótt
fuiltrúar þróunairíkja séu bitrir
og fullir tortryggni. Einstaka ríki,
eins og Danmörk, Holland og Sví-
þjóð, hafa skilað sínu. Hlutur ís-
lands er hins vegar bágur, með að-
eins um 0,1% til slíkrar aðstoðar.
Sjálfbær þróun fjarlægt
markmiö
Það var ekki að undra að svart-
sýni gætti hjá meirihluta ræðu-
manna á aukaþinginu í New York.
Skilningur hefur vaxið á þeim
mikla vanda sem við mannkyni
blasir en því fer víðs fjarri að at-
hafnir fylgi orðum og þeim al-
þjóðasamningum sem rekja má til
Ríó. Geta Sameinuðu þjóðanna
til að leysa verkefnin hefur líka
minnkað í öfugu hlutfalli við
þörfma fyrir samstillt viöbrögð.
Vald rikisstjóma aðildarríkj-
anna hefur í ríkum mæli færst í
hendur fjölþjóðafyrirtækja og
annarra fjársterkra aðila. Hjá
þeim ræður stundarhagnaður
ferðinni en ekki sjáifbær þróun.
Fjárfestingin leitar þangað sem
minnstu þarf til að kosta i meng-
unarvamir. Nýlegt dæmi, sem
nefiit var í New York, er sú
ákvörðun INTEL samsteypunnar
að leggja 700 milljónir í verk-
smiðju í Kostaríka í stað Mexíkó
og spara með því útgjöld til meng-
unarvama. Við íslendingar þurf-
um ekki langt að leita undirboða
þegar umhverfísvemd er annars
vegar.
landbúnaðarstofnunin FAO, hafa
fram undir þetta tekið lítið tillit til
vistfræðilegra sjónarmiða.
Endurmats þörf á öllum
sviöum
Reynsla imdanfarinna ára að
þvi er varðar umhverfi jarðar kall-
ar á endurmat á öllum sviðum í
samskiptum manns og náttúm.
Þar þurfa allir að vera
þátttakendur, einstakling-
ar, sveitafélög og ríki,
frjáls samtök og atvinnu-
lif. Sameinuðu þjóðimar
gegna stóra hlutverki í
því sambandi en augljós-
lega er þörf róttækra
skipulagsbreytinga á
starfsemi þeirra og fjár-
mögnvm Dagskrár 21.
Að því er umhverflsmál
varðar komu á aukaþing-
inu fram ýmsar hugmynd-
ir um endurbætur. Ein
þeirra var frá Kohl, kansl-
ara Þýskalands sem, sam-
an með fulltrúum frá
Brasilíu, Suður-Afríku og
Singapúr, kynnti í New
York tillögu um að sett
yrði á fót sérstök um-
hverfisstofnun Sam-
einuðu þjóðanna. Um
miðjan júli er svo að
vænta víðtækra til-
lagna um skipulags-
breytingar frá Kofi
Annan, nýjum aðalrit-
ara SÞ.
Litlu verður hins veg-
ar áorkað nema póli-
tískur vilji sé til stað-
ar hjá voldugustu aðildarríkjun-
um eins og Bandaríkjunum. Þau
hafa haldið Sameinuðu þjóðunum
í fjárhagskreppu um árabil og ver-
ið dragbitur á nauðsynlegar
ákvarðanir í umhverfismálum.
Þar á þingið stóra sök og þau
sterku fjárhagsöfl sem ráða ferð-
inni er á reynir.
Hjörleifur Guttormsson
Skoðanir annarra
Bóknám - iðnnám
„Skipulagi skólakerfisins er að einhveiju leyti
áfátt. Áherslan á bóknám er of mikil í skólakerfmu
og of mikið er um það að fólk hangi í námi sem þar
á ekki heima. Einnig er athugandi hvort kostimir
við einkaskóla vegi ekki þyngra en ókostimir. Iðn-
menntun hefur lengi verið litin hornauga af ungu
fólki á Islandi. Það hefur lengi loðað við iðnmennt-
un að þeir sem ekki geti lært fari í iðnnám. Þetta er
auðvitað rangt.... Nauðsynlegt er að hefja iðnnám til
þeirrar virðingar sem það á skilið og opna betur
leiðir í það og leiðir til framhaldsnáms að þvi lo-
knu.“ Úr forsíðugrein 24. tbl. Vísbendingar.
Útgjaldabyrði ríkissjóðs
„Það liggur í augum uppi, að útgjaldabyrði ríkis-
sjóðs verður mikil á næstu áram vegna margvís-
legra bóta almannatrygginga og vegna heilbrigöis-
þjónustu, sem kostar stöðugt meira fé. Þetta era út-
gjöld, sem í'mörgum tilvikum er alls ekki hægt að
komast hjá. En einmitt af þeim sökum er mikilvægt
að takmarka þessar greiðslur við þá, sem augljóslega
og sannanlega þurfa á þeim að hadda. Það er lítið vit
i því að innheimta skatta hjá fólki til þess að borga
þá fjármuni aftur m.a. tU þeirra, sem skattana
greiða." Úr forystugrein Mbl. 27. júní.
Lokun Hafnarstrætis?
„Nei, ég tel enga ástæðu fyrir lokuninni - og rök-
in að Hafharstræti sé slysagUdra era léttvæg. Stræt-
ið hefur verið opið tU fjölda ára án teljandi vand-
ræða. Kaupmenn hafa lagst gegn lokun Hafharstræt-
is og telja hana geta skaðað starfsemi sína og ég
treysti þeim tU að meta það. í skipulagsnefnd féU-
umst við á þessa lokun á sínum tíma þvi fuUyrt var
að Miöbæjarsamtökin hefðu lagt blessun sína yfir
lokunina. Það reyndist síðan rangt.“
Gunnar Jóhann Birgisson í Degi-Tímanum
27. júní.